Klaster receptą na zdrowy rynek apteczny

2014-10-19, Mija dzień

Od kilku lat zmiany na polskim rynku aptecznym prowadzą do jego wzrastającej koncentracji. Zjawisko to polega na stopniowym przejmowaniu tego rynku przez wielkie sieci skupione w grupach zakupowych, franczyzowych, dystrybucyjnych powiązanych z hurtowniami i producentami leków.

Mechanizm jest podobny do tego, jaki kilka lat temu wystąpił w branży spożywczej i artykułów RTV i AGD. Wszystkie te branże zostały zdominowane przez operatorów sieciowych oferujących jednolite produkty i standardy w sieci swoich placówek, prowadząc jednocześnie wojnę cenowo-kosztową z indywidualnymi , niezależnymi sprzedawcami a także miedzy sobą. Można tez przyjąć, że rynek apteczny jest mniej więcej w połowie tego procesu. Ogólna liczba aptek nie ulega radykalnym wahaniom, ale liczba aptek indywidualnych, niezależnych systematycznie maleje, a w to miejsce powstają apteki sieciowe.

Przyczyną likwidowania aptek indywidualnych i niezależnych jest fakt ich słabszej pozycji ekonomicznej. Wielkie sieci apteczne, często z kapitałem zagranicznym, wykorzystują efekt skali do negocjowania korzystniejszych warunków cenowych oraz płatniczych. Jednocześnie posiadając wystarczające zasoby finansowe są w stanie rozwijać infrastrukturę i wyposażenie aptek, a także produkować i wprowadzać na rynek produkty pod własnymi markami. Co więcej, apteki sieciowe w coraz większym stopniu inwestują w rozwój własnych produktów farmaceutycznych, suplementów diety czy też dermokosmetyki. Ponadto wielkie sieci aptekarsko- drogeryjne posiadają środki pozwalając na prowadzenie aktywnego marketingu i reklamy w prasie, radiu, telewizji , Internecie a także przez ulotki i gazetki w skali , która nigdy nie będzie dostępna dla indywidualnego aptekarza.

W tej sytuacji indywidualna apteka nie może reagować na presję konkurencji obniżaniem cen lub marketingiem, co skutkuje systematycznym odpływem pacjentów, spadkiem poziomu sprzedaży, obniżeniem rentowności, dekapitalizacją, ograniczaniem oferty a finalnie prowadzi do bankructwa i likwidacji apteki.

Na sytuację ekonomiczną branży dodatkowo wpłynął negatywnie kryzys ekonomiczny ostatnich lat, ze względu na niższą realizowaną marżę i sprzedaż, które zapoczątkował nowy system refundacji leków w 2012 r. prowadząc do załamania rynku aptecznego w roku 2013.

Reasumując, na skutek dynamicznych zmian do których dochodzi na rynku aptecznym następuje eliminowanie z rynku niezależnych aptek indywidualnych, prowadzonych z reguły przez polskich rodzimych przedsiębiorców, często firm rodzinnych.

Pesymistyczne nastroje wśród rodzimych przedsiębiorców wynikają z tego, że niezależni aptekarze widzą, że nie tylko nie mają szans na rozwój, ale i coraz trudniej jest im po prostu utrzymać się na rynku. Część z nich myśli tylko o tym, jak przetrwać, ale są i tacy, którzy dla ratowania firm wdali się w nielegalny handel lekami. Jest to obecnie w Polsce poważny problem, który ma już własną nazwę, tj. odwrócony łańcuch dystrybucji produktów leczniczych. Polega on na wywożeniu tańszych leków z Polski na rynki zagraniczne, gdzie są one droższe, co w konsekwencji prowadzi do poważnych braków w zaopatrzeniu w te leki na rynku krajowym. Przy czym często są to leki ratujące życie.

Trudna sytuacja rynkowa oraz wiele innych czynników sprawia, że pojawia się chęć współdziałania w celu przeciwstawienia się zagrożeniom oraz oczekiwanie wsparcia ze strony innych podmiotów zaangażowanych w szeroko pojętą farmację, co stanowi bazę wyjściową do zbudowania platformy współpracy dla wykorzystania efektu synergii i zwiększenia skali oddziaływania na rynku.

W tym celu Fundacja Strywald Blisko Ciebie zdecydowała się powołać Klaster Farmaceutyczny Synergia. Klaster ma za zadanie skupiać uczestników rynku farmaceutycznego dla reprezentowania wspólnych interesów, podnoszenia kompetencji i konkurencyjności, realizacji projektów inwestycyjnych wdrażania innowacyjnych rozwiązań.

Zgodnie z definicją klaster to geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń branżowych), konkurujących między sobą, ale również współpracujących. Jest to grupa przedsiębiorstw podobnej branży świadomie starająca się wykorzystać współpracę w ramach klastra dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Współpraca ta następuje w ramach poczwórnej heliksy: nauka, biznes, edukacja, samorząd plus instytucje pośredniczące: finansowanie, doradztwo, marketing.

Klaster Farmaceutyczny Synergia został zawiązany w połowie roku 2013 przez przedsiębiorstwa skupione w grupie spółek GWM oraz firm współpracujących. Rok 2013 został poświecony na budowanie koncepcji, modelu funkcjonowania i dokumentów statutowych Klastra. Początek roku 2014 to okres pierwszych rozmów z potencjalnymi partnerami Klastra spoza grupy Strywald oraz seria wyjazdów studyjnych i udziałów w konferencjach i szkoleniach dotyczących rozmaitych aspektów funkcjonowania inicjatyw klastrowych. Od drugiego kwartału b.r. rozpoczęto formalizowanie współpracy z nowymi partnerami Klastra. Proces tan trwa nadal ze względu na znaczne zainteresowanie inicjatywą. Jednocześnie rozpoczęły się działania nakierowane na prace koncepcyjne nad głównymi projektami Klastra, jak również organizacja spotkań i konferencji z tym związanych.

Misją Klastra Farmaceutycznego Synergia jest przede wszystkim umożliwienie pełnego korzystania przez społeczeństwo ze zdobyczy współczesnej farmacji poprzez zwiększenie zaangażowania farmaceutów w zapewnienie bezpieczeństwa i skuteczności farmakoterapii oraz poprawę wskaźników zdrowotności społeczeństwa, dzięki działaniom na rzecz zwiększenia innowacyjności, efektywności, poziomu kompetencji i konkurencyjności uczestników rynku farmaceutycznego.

Okazją do podsumowania ponad rocznej działalności Klastra stała się konferencja zorganizowana przez Fundację Strywald Blisko Ciebie, która miała miejsce w dniu 10 października b.r. w siedzibie firmy GWM w Gorzowie. Konferencja była kolejnym spotkaniem organizowanym w ramach Klastra Farmaceutycznego "Synergia", a jej celem głównym było przedstawienie zaawansowania i kierunków prac nad dokumentami programowymi nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020, jak również omówienie obszarów potencjalnej współpracy z Uniwersytetem Zielonogórskim przy realizacji wspólnych przedsięwzięć badawczo- rozwojowych mających podnieść innowacyjność i konkurencyjność polskiego rynku aptecznego i szerzej: farmaceutycznego. W konferencji udział wzięli m.in. przedstawiciele władz województwa, środowiska farmaceutycznego i lekarskiego oraz naukowego.

Redakcja Strywald Blisko Ciebie