O trudnych sprawach w bibliotece

2019-11-25, Mija dzień

Jak to się stało, że nagle przygraniczny Zbąszyń, małe miasto na granicy Polski i Niemiec, właściwie Rzeszy stał się trudną stacją przesiadkową dla Żydów, opowie w Książnicy wojewódzkiej Wojciech Olejniczak.

Wykład w ramach cyklu „Nowa Marchia – prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska – wspólne korzenie”, który od lat odbywa się w Książnicy Wojewódzkiej, nosi tym razem znamienny tytuł. „Do zobaczenia za rok w Jerozolimie – deportacje polskich Żydów w 1938 roku z Niemiec do Zbąszynia - deportacje polskich Żydów w 1938 roku z Niemiec do Zbąszynia”. Wygłosi go Wojciech Olejniczak prezes zarządu Fundacji Tres.

Do zobaczenia za rok w Jerozolimie. W 1938 roku już wszyscy Żydzi, którzy mieszkali w Niemczech albo Austrii, wiedzieli albo przeczuwali, że coś złego się dzieje wobec nich. Niektórym udało się wyjechać wcześniej z Niemiec, z Austrii, z Polski do dobrego świata. Niektórzy nie wierzyli, że Niemcy, ten cywilizowany kraj, kraj Jana Sebastiana Bacha, Ludwiga van Beethovena, braci von Humboldt, Rainera Marii Rilkego, wielu, wielu innych mądrych ludzi, w tym wielu z nich, może ich skazać na poniewierkę, odebranie wszystkiego, czas okropny. Dlatego szokiem dla nich była deportacja do Zbąszynia, polskiej miejscowości.

W ostatnich dniach października 1938 r. władze III Rzeszy, naruszając wszelkie normy obowiązujące w relacjach międzynarodowych, wydały rozporządzenie o natychmiastowym wydaleniu z Niemiec wszystkich polskich Żydów. Zostali oni deportowani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach działań pod kryptonimem „Polenaktion”. Spośród około 17 tys. ludzi wydalonych na terytorium polskie z Niemiec aż 9 300 osób trafiło do niewielkiego, nadgranicznego Zbąszynia. To była trauma, to był jednak przedsionek piekła, który ich czekał. Niestety, polskie władze nie były przygotowane na takie wydarzenie. Co i jak tam się wydarzyło i dlaczego tak się skończyło – to już na spotkaniu w Książnicy.

Spotkanie odbędzie się 26 listopada 2019 r. o godzinie 17.00 w sali 110 na I piętrze gmachu WiMBP przy ul. Sikorskiego 107, wejście od ul. Kosynierów Gdyńskich.

roch