2020-01-30, Kalendarium
1945 r. – wojska gen. Bierzarina zajęły Gorzów; godz. 2-3.00 – zarządzono ewakuację miasta; godz. 3.30 – sowieckie czołgi zaskoczyły mieszkańców Różanek; od godzin rannych – przy temperaturze ok. minus 10 st. trwał exodus mieszkańców i władz transportem kołowym i kolejowym; godz. 15.20 — sowieckie wozy pancerne przejechały przez Marwice; komendant obrony Landsberga, nie wykonawszy rozkazów, wycofał się do Kostrzyna; godz. 16-18 – wycofujące się oddziały niemieckie wysadziły oba mosty na Warcie, przerwana została ostatnia linia tramwajowa Grobla - Dworzec, Zamoście zostało pozbawione energii i gazu; godz. 21-22 – ostatnie pododdziały niemieckie wycofały się z Górczyna przez ul. Matejki do koszar przy ul. Myśliborskiej; godz. 22.00 – w okolicy mostu na Kanale Ulgi landsberscy volkssturmiści ostrzelali batalion Volkssturmu wracający z Borka, zginęło 17 żołnierzy; ok. 23.00 – pierwsze oddziały sowieckie dotarły do śródmieścia; godz. 0.30 – ostatnie oddziały niemieckie pod dowództwem Waltera Neumanna opuściły koszary przy ul. Myśliborskiej udając się przez Małyszyn do Nowin; wg niektórych świadków, pierwsze czołgi zwiadowcze wkroczyły do miasta 30 stycznia od strony obecnej ul. Konstytucji 3 Maja, stąd jej powojenna nazwa Armii Czerwonej, ok. godz. 20 trzy czołgi miały przejechać ulicą Sikorskiego i koło białego kościoła skręcić na Różanki; miasto zajęte zostało przez pododdziały 32 korpusu piechoty 5 Armii Uderzeniowej, jej dowódcą był gen. płk. Nikołaja Erastowicza Bierzarina (1904-1945), później pierwsze komendant wojenny Berlina, dowódca korpusu, gen. D. S. Żerebin (1906-1982), dysponował dwiema dywizjami: 295 DP i 416 DP, ta ostatnia nazajutrz została przerzucona przez Wartę w pobliżu Gorzowa i rano nawiązała walkę z przeciwnikiem w rejonie Rudnicy i Wałdowic, które zostały zniszczone, natomiast 295 DP posuwała się przez miasto na Kostrzyn, podpalając domy po drodze. Żołnierzem 416 dywizji był Leon Nowicki, który wspominał: Pod koniec stycznia 1945 roku w godzinach popołudniowych zawiązaliśmy bój na przedmieściu miasta Landsberg. W godzinach wieczornych biorę udział w zajęciu dworca kolejowego. Niemców ogarnęła panika. Zajęte magazyny kolejowe były jeszcze oświetlone. W panicznym popłochu Niemcy nie zdążyli wywieść posiadanych zapasów żywnościowych z magazynów, w których znajdowały się: cukier w workach papierowych, konserwy mięsne, wołowe oraz miód sztuczny. Na dworcu zajęliśmy jeszcze dwa wagony załadowane jeszcze ciepłym chlebem, którego Niemcy nie zdążyli wywieść Nastała noc. Nad miastem łuna pożarów. Niemcy opuszczali miasto nocą. Gorzów pozostał wyzwolony 30 stycznia 1945 r. Następnego dnia, opuszczając miasto, musieliśmy sforsować Wartę, która przecina Gorzów.
1965 r. (55 lat) – odbyła się premiera krotochwili A. Fredry „Nowy Don Kiszot czyli Sto szaleństw” w reż. Ireny Byrskiej (1901-1997), grali m. in. Bronisław Kassowski (1909-1996), Bolesław Idziak (1928-2015), Edward Lubaszenko, Asja Łamtiugina, Krystyna Niemczyk (1928-2010), a także Witold Anrzejewski (1940-2015) jako Michał; sztuka wystawiana była 22 razy dla 7169 widzów.
1975 r. (45 lat) – z okazji 30. rocznicy wyzwolenia Gorzowa w Teatrze im. Osterwy odbyły się dwa koncerty pt. „Panorama gorzowska”, scenariusz i reżyseria Andrzej Rozhin, scenografia Andrzej Gordon (1945-1992), wykonawcy – orkiestra „Odeon” i aktorzy teatru.
1985 r. (35 lat) – z okazji 40 rocznicy wyzwolenia Gorzowa w Teatrze im. Osterwy odbyła się uroczysta akademia zorganizowana przez Komitet Organizacyjny Obchodów 40-lecia Powrotu Ziem Zachodnich i Północnych do Macierzy, w uroczystości uczestniczyły władze wojewódzkie z Florianem Ratajczakiem i Stanisławem Nowakiem, delegacja Mordwińskiej ASRR, konsul generalny ZSRR w Szczecinie, konsul CSRS w Szczecinie, konsul generalny NRD w Szczecinie, delegacja Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej; przemówienie wygłosił przewodniczący MRN Jan Znój; goście obejrzeli spektakl „Jałta” w wykonaniu aktorów Teatru Narodowego, który przyjechał na występy w Gorzowie.
1995 r. (25 lat) – w Gorzowie po raz pierwszy obchodzono Dzień Pamięci i Pojednania.
1998 r. – na skwerze przy ul. Dąbrowskiego odsłonięto obelisk ku czci Ireny Dowgielewicz.
2001 r. – w hallu Łaźni Miejskiej ponownie odsłonięto popiersie Maxa Bahra, zrekonstruowane przez Jerzego Sobocińskiego z Poznania; w uroczystości uczestniczył Jürgen Bahr, prawnuk fundatora Łaźni.
2005 r. (15 lat) – w Muzeum im Dekerta otwarto wystawę „Ocalić od zapomnienia”, poświęcona dawny mieszkańcom Gorzowa.
2010 r. (10 lat) – po 54 latach zakończyło działalność ziomkostwo landsberczan, Bundesarbeitgemeinschaft Landsberg (Warthe) Stadt und Land (BAG), przekazując swoją spuściznę fundacji Stiftung Landsberg.
2018 r. – w budynku WiMBP otwarto gabinet Christy Wolff (1929-2011) gdzie przy pomnocy krewnych i przyjaciół zgromadzono pamiątki po pisarce.
1900 r. (120 lat) – Piotr Semeniuk, księgowy, działacz PPRi PZPR, b. radny (1949-1953), zm. w 1956.
1905 r. (115 lat) – Romuald Kujawski, b. kierownik Spółdzielni Pracy Usług Różnych, b. radny (1949-1952 i 1958-1961), zm. w 1978 r.
1925 r. (95 lat) – ppłk Józef Kostan, kombatant 1 AWP, uczestnik bitwy pod Studziankami, b. oficer garnizonu gorzowskiego, zm. w 1995 r.
1964 r. – Wacław Perka (56 l.), piekarz, pionier miasta właściciel piekarni przy ul. Kosynierów Gdyńskich 63.
1983 r. – Ryszard Sadowski (43 l.), nauczyciel w Zespole Szkół Mechanicznych i b. przewodniczący KZ NSZZ „Solidarność” (1980-1981).
1987 r. – Władysław Kempski (64 l.), sędzia Sądu Wojewódzkiego, b. prezes i wiceprezes Sądu Powiatowego w Gorzowie.
1988 r. – Leon Królak (66 l.), długoletni organista w kościele św. Józefa przy ul. Brackiej.
1995 r. (25 lat) – o. Roman Kotowski OFMCap. (67 l.), b. gwardian i proboszcz w Gorzowie (1979-1985).
1996 r. – ks. archimandryta Atanazy Sienkiewicz (86 l.), założyciel i pierwszy proboszcz parafii prawosławnej w Gorzowie (1964-1984).
1998 r. – Wacław Piciński (51 l.), fotograf, b. pracownik „Silwany” i współtwórca dakronu.
1998 r. – ks. Kazimierz Łabiak (72 l.), b. proboszcz w Ściechowie (1961-1965).
2006 r. – Barbara Grudzińska-Madej (85 l.), b. aktorka gorzowska (1946-1947).
2007 r. – Agnieszka Czobicz-Zachara (38 l.), lekarz stomatolog.
2013 r. – Zenon Śmigielski (93 l.), zasłużony strażak, działacz ludowy i PRON, b. przewodniczący Prezydium PRN w Strzelcach Kraj. (1960-1971), b. kierownik Wydziału Społeczno-Politycznego WK ZSL w Gorzowie i radny WRN (1975-1988), b. wiceprzewodniczący RW PRON w Gorzowie (1982-1989).
2014 r. – Antoni Pawłowski (80 l.), b. dyrektor „Agromy” (1982-2004), najdłużej urzędujący dyrektor w mieście.
2015 r. (5 lat) – w wieku 75 lat zm. ks. prałat Witold Andrzejewski (75 l.), dziekan kapituły katedralnej, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP, b. aktor, honorowy obywatel Gorzowa.
2018 r. – Jerzy Dominik (91 l.), b. dyrektor PZRBP „Zachód”.
89. – Aldona Klimek, b. działaczka związkowa, przewodniczą KZ „Solidarności” w GPPD i członek ZR.
Jaromir
1993 r. – na cmentarzu komunalnym odsłonięto pomnik pamięci pomordowanych w l. 1939-1956, ufundowany przez Związek Sybiraków i Gorzowską Rodzinę Katyńską,
24 kwietnia
23 kwietnia
22 kwietnia
21 kwietnia
20 kwietnia
19 kwietnia
18 kwietnia
17 kwietnia
16 kwietnia
