Echogorzowa logo

wiadomości z Gorzowa i regionu, publicystyka, wywiady, sport, żużel, felietony

Jesteś tutaj » Home » Prosto z miasta »
Anieli, Kasrota, Soni , 28 marca 2024

Braci Paździorków z Pszczewa ulica w Gorzowie

2022-05-13, Prosto z miasta

Kiedy pytać gorzowian o dziwne nazwy ulic, można zawsze liczyć, że wymienią Braci Paździorków.

W Muzeum Dom Szewca w Pszczewie można zobaczyć pamiątki po braciach Paździorkach
W Muzeum Dom Szewca w Pszczewie można zobaczyć pamiątki po braciach Paździorkach

Kiedy zapytać, kim owi bracia są, nikt, albo prawie nikt nie wie, co to są za patroni.

Trudno ustalić w źródłach, kiedy nazwa Braci Paździorków pojawiła się na mapie miasta, a dokładniej jego części – Karnina. Ulica sprytnie schowana wśród innych tej podmiejskiej w charakterze dzielnicy niczym szczególnym się nie wyróżnia poza właśnie ową nazwą.

Jacyś działacze albo nie wiadomo kto

Także sami mieszkańcy nie bardzo się orientują, kim byli owi Bracia Paździorek, którzy zostali patronem zabudowanej pojedynczymi posesjami ulicy. – Coś mi się po głowie kołacze, że to byli jacy działacze, ale tak naprawdę to nie wiem – odpowiadają spotkani tam mieszkańcy.

Ale co się dziwić, także historycy nie bardzo wiedzą, kim byli patroni o dźwięcznym nazwisku. – Widać kimś zasłużonym – mówi jeden ze znawców przedmiotu, ale prosi, żeby nie ujawniać nazwiska.

Jednak nikomu z pytanych bracia Paździorkowie jakoś nie kojarzą się z Gorzowem.

Spod znaku Rodła

Okazuje się jednak, że owi bracia Paździorkowie to wybitnie zasłużone postaci w bitwie o polskość i Polskę w …. Pszczewie.

Obaj, młodszy Ignacy (ur. 28.05.1878 w Pszczewie, zmarł tamże 505.1940), jak i starszy, bardziej znany Feliks (ur. 1874 r. w Pszczewie, zm. 1955 w Pszczewie), to wybitni działacze spod znaku Rodła czyli Związku Polaków w Niemczech.

Byli synami szewca z Pszczewa, Stanisława i Moniki z domu Gładysz, gospodyni domowej. Obaj ukończyli szkołę podstawową w Pszczewie i obaj uczyli się zawodu szewca od ojca. Więcej wiadomo na temat starszego z braci, Feliksa. Po zdaniu egzaminów został mistrzem szewskim i otworzył własny warsztat – dziś Muzeum Dom Szewca w Pszczewie.

Od 1901 należał do Towarzystwa Robotników Polskich w Pszczewie, gdzie pełnił nawet funkcję skarbnika.

W latach 20. XX wieku obaj bracia zasiadali w Radzie Banku Ludowego w Pszczewie, zresztą starszy Feliks pełnił różne funkcje, aż do likwidacji banku w kwietni 1940 roku przez władze nazistowskie.

Aktywni w powstaniu, ale i nie tylko

Obaj bracia działali na rzecz polskości nie tylko słowem. Kiedy wybuchło powstanie wielkopolski obaj aktywnie agitowali na rzecz niepodległej Polski. To między innymi Ignacy Paździorek nakłonił polskich komisarzy Mieczysława Andrzejewskiego i hr. Macieja Mielżyńskiego do obrony interesów polskiej ludności Pszczewa. A jego brat Feliks w sierpniu 1919 roku wraz z Ludwik Wittchenem oraz Kazimierzem Kowalskim przedłożył przybyłej do Pszczewa delegacji Międzynarodowej Komisji Granicznej memoriał i protest przeciwko pozostawieniu Pszczewa w granicach Niemiec. Starania te nie przyniosły skutku.

Twórcy koła spod znaku Rodła

Od 1923 roku Feliks Paździorek (na zdjęciu) aktywnie działał w pszczewskim kole Związku Polaków w Niemczech, którego był współzałożycielem. Od 1923 roku Feliks Paździorek brał aktywny udział w działalności pszczewskiego koła Związku Polaków w Niemczech, którego był współzałożycielem. Na krótko przed II wojną został prezesem koła (po Albinie Pujanku) i pełnił tę funkcję do jej wybuchu.

 Opiekował się pszczewskim Towarzystwem Młodzieży Polskiej, w którym działała także jego córka. Bracia Paździorkowie działali na rzecz polskiego czytelnictwa sprowadzając książki i czasopisma z Poznania. Feliks był mężem zaufania Polskiej Partii Ludowej i współpracował z ks. dr Bolesławem Domańskim. Zasiadł też w radzie miejskiej.

Feliks Paździorek zasłynął walką o szkołę polską w Pszczewie. Do jej powstania nie dopuściły jednak władze niemieckie. Szczególnie ostro agitował przeciwko polskiej szkole niemiecki nauczyciel w Szarczu.

Wojnę przeżył tylko jeden brat

Po wybuchu II wojny światowej władze niemieckie skonfiskowały majątek Paździorka – Dom Szewca i zamknęły jego warsztat, jego samego wysyłając na półroczne przymusowe roboty. Jego brata, Ignacego hitlerowcy wysłali do obozu koncentracyjnego w Oranienburgu. Feliks z powodu choroby nerek uniknął obozu i powrócił do Pszczewa, gdzie spędził resztę wojny. W styczniu 1945 roku został mianowany przez nowe władze burmistrzem Pszczewa. Zmarł 24 marca 1955 roku w Pszczewie, gdzie został pochowany.

Wojny nie przeżył Ignacy. Za zbieranie wśród ludności podpisów o przyłączenie Pszczewa do Polski, został w dniu 3 września 1939 roku aresztowany przez Hitlerów i osadzony w Oranienburgu-Sachsenhausen. W stanie kompletnego wyczerpania fizycznego i psychicznego 24 lutego 1940 roku wrócił do Pszczewa i mimo najczulszej opieki ze strony rodziny nie powrócił do zdrowia. Umarł 5 maja 1940 r.

Żywa pamięć o obu braciach jest w Pszczewie. W Muzeum Dom Szewca można zobaczyć pamiątki po obu działaczach, ale i po innych, którzy walczyli o polskość.

Gorzowianom jednak trudno jest pojąć, jakie drogi sprowadziły obu braci do miasta i sprawiły, że stali się patronami jednej z ulic.

Roch

Dom Szewca oraz Feliks Paździorek – wolne zasoby wiki

PS. Korzystałam między innymi ze stron internetowych Pszczewa

X

Napisz do nas!

wpisz kod z obrazka

W celu zapewnienia poprawnego działania, a także w celach statystycznych i na potrzeby wtyczek portali społecznościowych, serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na przechowywanie cookies na Twoim komputerze. Zasady dotyczące obsługi cookies można w dowolnej chwili zmienić w ustawieniach przeglądarki.
Zrozumiałem, nie pokazuj ponownie tego okna.
x