Niezwykłe skarby znalezione przez zwykłych ludzi

2018-05-28, Prosto z miasta

Naczynia z motywem ptaka, paciorki i małe koniki, unikatowa biżuteria, sztylety kultowe – to wszystko znaleźli mieszkańcy Gorzowa i okolic. A teraz te skarby można oglądać w Muzeum.

Powiększony element ozdobny naszyjnika z Rogów

- Tu wszystko jest unikatem, jednak ja jestem pod największym wrażeniem tych naczyń – mówi Stanisław Sinkowski, kierownik archeologów w Muzeum Lubuskim im. Jana Dekerta. Prowadzi do gabloty, w której wyeksponowano wypolerowane miedziane naczynia z motywem ptaków. Znalazł je Piotr Woliński w Międzyrzeczu i przekazał do Muzeum.

Kunsztowne, znaczy nie na co dzień

Miedziane wypolerowane naczynia zdecydowanie wyglądają inaczej, niż pozostałe skarby. Błyszczą się i są ozdobione motywem ptaków. Zważywszy, że mają coś ze 3 tys. lat, ich uroda zwyczajnie poraża. – Te naczynie zmieniają nasze wyobrażenie o tamtych czasach. Bo skoro komuś chciało się robić coś takiego, ze szlachetnego stopu, ozdobić motywem ptaka, oznacza, że był wrażliwy – tłumaczy Stanisław Sinkowski.

W tym samym stanowisku odnaleziono około 30 ozdób końskich zaprzęgów oraz elementy wózków kultowych. I tu też kryje się tajemnica. Na jednym z dyszelków naukowcy odnaleźli ślady wosku. – A w tamtych czasach, przynajmniej jak do tej pory sądzono, nie używano wosku do celów kultowych. Czyżby udało nam się coś nowego ustalić – mówi gorzowski archeolog.

Kultowe i ozdobne

W innej gablocie można podziwiać trzy sztylety. – To są na pewno sztylety kultowe, czyli służące do obrzędów religijnych – mówi Stanisław Sinkowski. I jak się im dokładnie przyjrzeć, to każdy jest nieco innego kształtu, ma inne zdobienie. I mają około czterech tysięcy lat. To znalezisko odkryli Maciej Grochocki i Lucjan Piworun z Gorzowa w okolicach Świętojańska pod Krzeszycami. Oprócz sztyletów znaleźli także naszyjniki i bransolety z brązu.

Ciekawe bransolety, niezwykle rzadko spotykane, trafiły się Piotrowi Jaszczakowi w Borku. -To są tak zwane bransolety mankietowe – wybitnie rzadkie. Znalezisko uzupełniają naramienniki, naszyjniki, które też mogą mieć około 4 tysięcy lat.

Solarne znaczy związane ze słońcem

Wybitną rzadkością, skarbem są także dwa dyski solarne znalezione przez Jana Monika w Chycinie. To drugie takie znalezisko w Polsce, pierwsze pochodzi z początków XX wieku. Dyski mogły być kalendarzami lub przedmiotami kultowymi. Mogły być też częścią większej całości, na co wskazują otwory w obu tarczach. A znalazca opowiadał, że trafił na nie przy drodze, którą pokonywał wiele razy. Zwyczajnie sobie leżały.

W gablotach w Oficynie znalazł się także brązowy naszyjnik – bardzo bogato zdobiony, ale jeszcze przed konserwacją, jak zastrzega Stanisław Sinkowski, czyli jeszcze główne atrakcje przed nami. Ale już zachwyca urodą, drobnymi i wypracowanymi elementami. Tak bogate naszyjniki z około 900-1000 lat p.n.e. należą do rzadkości. A na śliczną ozdobę w Rogach trafili Beata Jeda i Robert Burza.

Na ekspozycji nie mogło zabraknąć skarbu z Deszczna, odnalezionego przez Michała Plutę. Odnalazł on broń i przedmioty użytkowe z brązu, ale także zwrócił uwagę na walające się wokół skorupy, które archeolodzy zidentyfikowali jako garnek – naczynie, w którym przez wieki skarb się przechował do naszych czasów, a ma około 3 tys. lat.

Świadectwo znalazców

Wszystkie przedmioty trafiły do Muzeum Lubuskiego dzięki tym, że znalazcy zdecydowali się je przekazać. Za to zostali uhonorowani nagrodami Muzeum ale i ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Zgodnie bowiem z prawem, co wykopane z ziemi, należy do państwa. Ale jak mówi Michał Pluta, znalazca skarbu w Deszcznie – do końca świata będzie wiadomo, że te rzeczy znalazłem ja.

Wystawę „Skarby archeologiczne kultur unietyckiej i łużyckiej w zbiorach Muzeum Lubuskiego” można oglądać do 25 czerwca w godzinach pracy instytucji.

roch