2020-02-26, Prosto z miasta
STANOWISKO ZARZĄDU Lubuskiej Organizacji Pracodawców z dnia 21.01.2020 r. w sprawie projektu Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2030.
Zarząd LOP, po dokonaniu szczegółowej analizy dokumentów; „Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa lubuskiego, Kwiecień 2019” oraz „Strategia rozwoju województwa lubuskiego 2030, grudzień 2019 r.”, przedstawia poniższe stanowisko.
Uważamy za konieczne, aby „Przedsięwzięcia strategiczne kluczowe …” zostały uzupełnione
o pakiet realnych działań, których realizacja – zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju województwa – mogła by powstrzymać proces nasilającej się z każdym rokiem degradacji podregionu gorzowskiego, a w największym stopniu samego Gorzowa, jako kluczowego
i dominującego ogniwa tego regionu.
Wnosimy, więc o uzupełnienie oraz doprecyzowanie listy „Przedsięwzięć strategicznych kluczowych dla realizacji celów strategii województwa lubuskiego 2030”, o następujące zapisy/projekty:
Uwzględnienie w/w projektów uznajemy za niezbędne, jak bowiem dowiodła historia minionych 20 lat - nawet zapisanie w strategii rozwoju WL projektu w podregionie gorzowskim nie gwarantuje realizacji, tym bardziej, więc jego brak. Wyjaśnienia wymaga skupienie naszej uwagi na problemach podregionu gorzowskiego. Otóż, jest to całkowicie naturalne, albowiem działania statutowe LOP koncentrują się w przeważającej mierze na obszarze subregionu gorzowskiego.
II.
Na wstępie, należy zwrócić uwagę na dwie kwestie natury metodologicznej. Po pierwsze, brak w „Diagnozie …” analizy w odniesieniu do obu podregionów w naszym województwie
( NUTS III). Z lektury obu dokumentów nie wynika, dlaczego tak się stało. Można jedynie domyślać się … Jest to jednak kwestia kluczowa, albowiem rezygnacja z analizy na poziomie NUTS III ( trzeci, regionalny stopień podziału powszechnie stosowany w UE służący głównie badaniu poziomu rozwoju poszczególnych podregionów), nie pozwala zidentyfikować trendów rozwojowych zachodzących w obu podregionach województwa. A są one dla podregionu gorzowskiego dramatycznie wprost niepokojące. Niestety, stwierdzenia oficjalne o dynamicznym rozwoju województwa, nie przystają do rzeczywistości. Naturalnie, należy rozwój odnotować, bo przy tym „deszczu unijnych pieniędzy” nie może go nie być. Pytanie jednak – jak dynamiczny jest to rozwój i jak ukształtowany w przestrzeni naszego województwa. Spojrzeć, więc należy na wskaźnik PKB per capita, który jest najbardziej obiektywnym miernikiem rozwoju. Otóż, na starcie WL, tj. za 2000 rok, wielkość PKB per capita woj. lubuskiego stanowiła 89,4 % średniej krajowej, podczas gdy za 2018 r. wynosiła już zaledwie 83,9 % średniej krajowej. Pięć punktów procentowych poniżej średniej krajowej świadczy o tym, że rozwój innych województw wykazuje większą dynamikę niż nasze.
W podregionach lubuskich wygląda to następująco – podregion gorzowski; 93,6 % oraz 83,4%, natomiast podregion zielonogórski 86,8 % oraz 84,2 % - w analogicznym okresie. Z porównania powyższych wskaźników wynika niezbicie, że 1) PKB per capita w WL nie nadąża za średnią krajową, a 2) podregion gorzowski ulega bardzo poważnej degradacji - w tym okresie PKB per capita względem średniej krajowej obniżył się aż o 10 pkt procentowych! Jest oczywiście wzrost w liczbach bezwzględnych, a zatem i rozwój w stosunku do stanu wyjściowego, lecz w stosunku do przeciętnego rozwoju kraju, a zatem relatywnie, niestety oznacza to głęboki regres. Jednocześnie pokazuje to, że kierowanie funduszy rozwojowych, znacznie większych do podregionu zielonogórskiego niż gorzowskiego, spowodowało już trwałe trendy rozwojowe, które powodują, że w o wiele większym stopniu beneficjentem unijnego wsparcia finansowego są mieszkańcy podregionu zielonogórskiego. Popyt generowany przez inwestycje infrastrukturalne oraz instytucje samorządu województwa i liczne rzesze urzędników, tworzy zamożność miasta – siedziby samorządu województwa, którego rozwój infrastrukturalny bardzo mocno jest wspierany z poziomu samorządu wojewódzkiego.
Po drugie, nie sposób nie zauważyć swoistego pomieszania programów z projektami w „IV. Przedsięwzięcia strategiczne kluczowe …” w „Strategii …”.
Z natury rzeczy, programy mają charakter ogólny i są w zasadzie odmiejscowione, natomiast projekty są zapisem konkretnego działania wraz z jego lokalizacją. Można by zaakceptować takie podejście, gdyby w sposób jednoznaczny „Przedsięwzięcia …” podzielono na dwie części – o charakterze programowym oraz projektowym. Z analizy dokumentu wynika, że autorzy planują kilka konkretnych projektów wymagających wielkich nakładów finansowych z lokalizacją
w Zielonej Górze ( pkt: 2,3,4,7 ). Nie trudno stwierdzić, że są to projekty o bardzo dużym potencjale rozwojowym, a ich realizacja odwróci wcześniejsze, sprzed powstania województwa trendy i spowoduje już trwały podział województwa na bogate południe i biedną północ - przed czym przestrzegamy zawczasu! Co więcej, te kluczowe dla potencjału rozwojowego projekty są najczęściej opatrywane przymiotnikiem „Lubuski …” stwarzającym wrażenie, że odnoszą się do całego województwa, co jest prawdą w niewielkim stopniu. Nadto, przymiotnik ten nie dość, że jest w tym kontekście nadużywany, to jeszcze też bywa używany nieopacznie, jak w „Popularyzacja historii Ziemi Lubuskiej” ( str. 44 Strategii …), co w tym konkretnym sformułowaniu sugeruje, że popularyzować się zamierza wiedzę historyczną o jednym tylko regionie historycznym, nie zaś o całym WL.
Po trzecie, nie budzi wątpliwości, iż oś północ-południe, którą jest korytarz drogi S-3 stanowi główne pasmo rozwoju województwa, które uzupełnia sieć równoleżnikowych powiązań funkcjonalnych. Na str. 25 „Strategii …” jest to wyraźnie podkreślone, z tym jednak, że autorzy pominęli zupełnie oś wschód-zachód, wzdłuż autostrady A-2. To, jak się zdaje przypadkowe niedopatrzenie, wymaga korekty wraz z uzupełnieniem na rys. 5 (str. 26) zaznaczenia oddziaływania OS Świebodzin + OS Międzyrzecz w kierunku zachodnim - Sulęcin
i MOF Słubice oraz wschodnim – Trzciel i Zbąszynek. Zdefiniowanie roli Świebodzina
i Międzyrzecza, jako regionalnych ośrodków rozwoju gospodarczego ( MOF Świebodzin-Międzyrzecz) wykorzystujących swe położenie, nie tylko dla rozwoju centrów logistyczno-transportowych, ale i w celu rozwoju funkcji przemysłowych oddziaływujących na cały środkowy pas WL położony wzdłuż korytarza A-2, służyć będzie nie tylko gospodarczemu wzmocnieniu potencjału WL, ale i silnej jego integracji przestrzennej i społecznej spajając, w dłuższej perspektywie WL w jednolity i harmonijnie rozwijający się region. Bez takiego prorozwojowego programowania osi wschód-zachód, autostrada A-2 jest jedynie tranzytowym korytarzem transportowym rozcinającym Województwo na dwa regiony. Musi zatem stać się narzędziem, centralną osią rozwoju gospodarczego MOF Słubice oraz MOF Świebodzin- Międzyrzecz, która wypełni swoistą próżnię pomiędzy MOF Gorzów oraz MOF Zielona Góra integrując WL.
III.
Diagnoza wstępnie zaprezentowana na posiedzeniu Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego w dniu 4 marca 2019 r. w Gorzowie, abstrahując od pewnych nieścisłości wymagających doprecyzowania, zawiera prawdziwy, co do istoty opis rzeczywistości naszego województwa. Kwestią kluczową, na którą należy zwrócić uwagę, jest jednak, z każdym rokiem, coraz bardziej rosnące różnice w tempie rozwoju obu lubuskich podregionów, które przejawia się w coraz większych dysproporcjach dynamiki rozwoju mierzonej wielkością PKB per capita, a także poziomu przeciętnych wynagrodzeń, jakości warunków życia, ilości budowanych mieszkań, czy też wreszcie wielkości budżetów miast stołecznych województwa. Właśnie to sprawia, że dyskusja na w/w posiedzeniu Rady miała miejscami emocjonalny charakter, będący odzwierciedleniem znanych skądinąd, dość powszechnych odczuć społecznych - braku ze strony władz Województwa Lubuskiego (WL) należytego traktowania aspiracji rozwojowych Gorzowa i regionu gorzowskiego (NUTS III). Odczucia te są w pełni zrozumiałe, jako że deklaracjom przedstawicieli samorządu województwa o zrównoważonym rozwoju województwa, przeczą fakty. Dla przykładu, po 20-tu latach istnienia WL wciąż tylko mówi się o elektryfikacji linii kolejowej Kostrzyn –Krzyż, tak jak i o budowie przepraw mostowych oraz obwodnicy drogowej
w Kostrzynie n. Odrą, pomimo stosownych zapisów w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego. Właśnie taki - jak widać bardzo smutny w kontekście realizowanych w tym zakresie inwestycji w podregionie zielonogórskim - jawi się obraz infrastruktury transportowej na północy województwa. Te smutne fakty i przykre odczucia społeczne znajdują swe potwierdzenie w dynamice PKB per capita, co wykazane zostało w pkt. II, dlatego też za absolutnie konieczne należy uznać uzupełnienie mierników ewaluacji „Strategii …” o okresowe badanie wielkości PKB per capita w obu lubuskich podregionach oraz stałe porównywanie tych wskaźników do średniej krajowej.
IV.
Uważamy, iż w aspekcie funkcjonalnym, kluczowe dla przyszłości Województwa Lubuskiego są wyzwania mające charakter zagrożeń rozwojowych odnoszących się do sfery społecznej, które można zdefiniować, jako:
- w sferze materialnej natomiast o rozwoju WL, jako całości decydować będzie:
Kwestie te zdecydowanie artykułowaliśmy na posiedzeniu Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego w dniu 16 września 2019 r. w Zielonej Górze.
Proces starzenia się społeczeństwa w połączeniu z depopulacją regionu oznacza poważne zagrożenia dla potencjału rozwojowego gospodarki. Uważamy, iż w celu przeciwdziałania temu problemowi należy, w stopniu znacznie większym niż dotychczas, rozwijać programy profilaktyki zdrowego życia ukierunkowane na kształtowanie kultury osobistej odpowiedzialności za własne zdrowie, na żywienie prozdrowotne oraz masowe uprawianie sportu i rekreacji. Poprawieniu, jakość dobrostanu zdrowotnego społeczeństwa służyć powinno znaczne przesunięcie aktywności działania, w tym finansowego publicznej opieki zdrowotnej w kierunku zapobiegania, wczesnego wykrywania i leczenia schorzeń. W rezultacie, takie działania systemowe pozwolą nie tylko na poprawę, jakości zdrowia społeczeństwa, ale służyć będą przedłużeniu aktywności zawodowej osób w wieku 65+, przy jednoczesnej racjonalizacji kosztów finansowych i społecznych związanych z naturalnym procesem starzenia się człowieka oraz społeczeństwa lubuskiego. Jednocześnie należy intensyfikować działania na rzecz asymilacji społecznej i zawodowej młodych cudzoziemców zatrudnianych przez lubuskich pracodawców.
Kluczowe będzie także dalsze mocne intensyfikowanie kształcenia zawodowego od poziomu podstawowego przez średni po wyższy, koncentrujące się na dostosowaniu kierunków kształcenia do potrzeb rynkowych i technologicznych gospodarki, to bowiem będzie głównym czynnikiem konkurencyjności gospodarki poszczególnych regionów.
Poziom rozwoju gospodarczego, jakości życia mieszkańców regionów oraz stanu środowiska naturalnego jest pochodną, jakości kapitału społecznego. Ludzie wykształceni, o wysokim poziomie samoświadomości, społecznym zaangażowaniu podejmują publiczne inicjatywy
i organizują się dla realizacji wspólnych idei. Integrowanie się ludzi służy rozbudzaniu aspiracji i rozwojowi talentów, łączeniu pojedynczych wysiłków w wielką społeczną siłę zmieniającą otoczenie. Kooperacja pracodawców służy rozwojowi przedsiębiorczości, stowarzyszenia i fundacje inspirują i organizują kapitał społeczny na rzecz wspierania władzy w działaniach w zakresie ochrony zdrowia, kultury, sportu i rekreacji, środowiska przyrodniczego itp., itd.
Powinnością władzy jest promowanie wychowania obywatelskiego dzieci i młodzieży, kreowanie społecznego zaangażowania dorosłych, pomaganie im w organizowaniu się, a wiec wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, którego poziom w naszym województwie jest wciąż niezadowalający, tak jak i dotychczasowe zaangażowanie władzy w tej dziedzinie.
Za absolutnie kluczową kwestię uznajemy poszanowanie zasady zrównoważonego rozwoju WL, która pod nazwą „1. Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionu” była pierwszym celem głównym pierwszej strategii rozwoju WL zwłaszcza, że – jak wykazano w pkt II – przez minionych 20 lat cel ten nie został osiągnięty, co więcej WL uległo poważnemu rozwarstwieniu w odniesieniu do obu podregionów lubuskich.
Relatywnie niski poziom innowacyjności WL jest pochodną niskiej przedsiębiorczości, dlatego też znacznie większe niż dotychczas wsparcie finansowe należy zapewnić instytucjom otoczenia biznesu - organizacje przedsiębiorców i pracodawców, klastry, stowarzyszenia i fundacje - w celu wyzwolenia energii społecznej i zwiększenia odpowiedzialności za rozwój środowisk i subregionów.
V.
Wkrótce, bo 6 marca minie 20 latach od uchwalenia pierwszej Strategii rozwoju Województwa Lubuskiego. W podregionie gorzowskim wciąż wiele jej zapisów pozostaje na papierze, podczas gdy w podregionie zielonogórskim w tym czasie zrealizowano wiele kluczowych projektów, których nawet nie było w ówczesnych planach. Czy to źle? Z pewnością bardzo dobrze dla warunków rozwojowych i jakości życia mieszkańców regionu południowego, lecz bardzo źle dla regionu północnego. Nawet pobieżna analiza projektu „Strategii …” nie pozostawia złudzeń – ta tendencja, według proponowanych w projekcie zapisów, ulegnie jeszcze większemu zdynamizowaniu, bowiem postępuje wyraźna koncentracja przedsięwzięć strategicznych oraz kluczowych projektów w podregionie zielonogórskim (NUTS III). Właśnie tam - w ślad za zlokalizowanymi w Zielonej Górze instytucjami samorządu województwa oraz zaplanowanymi projektami popłyną w trzeciej dekadzie XXI wieku kolejne miliardy złotych z funduszy UE oraz z budżetu województwa, pogłębiając w jeszcze szybszym, niż dotąd tempie dysparytet rozwojowy obu podregionów, na niekorzyść podregionu gorzowskiego wraz z pełnymi tego konsekwencjami – problemami społecznymi powodującymi dużo niższą, jakość warunków życia mieszkańców północnego regionu. Żadne zapewnienia i werbalne deklaracje nie sprawią, że będzie inaczej, bowiem nie słowa decydują o uwarunkowaniach kształtujących, jakość życia mieszkańców, lecz lokalizacja konkretnych instytucji, a wraz z tym alokacja środków finansowych na ich funkcjonowanie oraz lokowanie nowych projektów prorozwojowych, a to już jest realizowane oraz jest nadal – wg projektu strategii – planowane w Zielonej Górze i w podregionie zielonogórskim we wszystkich obszarach życia społeczno-gospodarczego:
Niestety, brak zrealizowania wielu strategicznych zapisów we wcześniejszych edycjach Strategii rozwoju WL dotyczących infrastruktury podregionu gorzowskiego, tzw. północnego pasma przyspieszonego rozwoju Województwa Lubuskiego, wg pierwszej strategii, każe wątpić w werbalne deklaracje oraz blankietowe zapisy omawianego projektu „Strategii …”.
Reasumując, niniejsze stanowisko Zarządu LOP jest wyrazem potrzeb rozwojowych oraz odczuć mieszkańców podregionu gorzowskiego. Uwzględnienie przez Zarząd oraz Sejmik Województwa Lubuskiego i zrealizowanie zaproponowanych projektów, zatrzyma degradację podregionu gorzowskiego oraz Gorzowa w województwie lubuskim, której miarą są; w sferze społecznej – porzucone przez samorząd WL budynki kompleksu szpitalnego przy ul. Warszawskiej, przy jednoczesnym ciągłym rozwoju szpitali wojewódzkich w Zielonej Górze oraz w Torzymiu i Ciborzu. W sferze infrastruktury, jest to choćby zniszczenie przez GDDKiA linii kolejowej nr 415 Gorzów-Myślibórz przebiegającej obok podstrefy K-SSSE Gorzów-Baczyna, czy ułomny kształt węzła drogowego S-3 Gorzów w niczym nieprzypominający z rozmachem zaprojektowanych i wykonanych węzłów drogowych S-3 wzdłuż Zielonej Góry, które są bezkolizyjne i optymalnie uwzględniają powiązanie S-3 z siecią drogową subregionu i miasta Zielona Góra.
Nasze stanowisko skupia się na dostrzeganiu rzeczywistych wyzwań rozwojowych oraz problemów gospodarczych i społecznych naszego województwa, a jednocześnie wskazuje niezbędne kierunki działań oraz formułuje konkretne projekty, których uwzględnienie w „Strategii rozwoju WL 2030” będzie dobrze służyć zdynamizowaniu zrównoważonego rozwoju WL i zapewnieniu godnych warunków życia jego mieszkańcom nie tylko na południu, ale i na północy Województwa Lubuskiego.
Henryk Maciej Woźniak
Prezes Zarządu LOP
OTRZYMUJĄ:
Robert
Borowy
Ma swoją ulicę w naszym mieście, jego imię nosi Muzeum Lubuskie w Gorzowie.
Dochodzenie do dobrej współpracy było trudne
Kilka godzin, które wstrząsnęło Gorzowem – GALERIA
Władca dał chłopstwu Amerykę nad Wartą
Rok, choć trudny należy uznać za dobry
Gwiazdy już się szykują na przyjazd do Gorzowa
Papieskie drogi do Gorzowa i tej ziemi
Sprzątanie, śniadanie, palma, dyngus
Zapomniane fakty nieodległej historii Gorzowa
Jak Lodostil czynem społecznym budowano
