Wybitny gorzowianin został patronem ulicy

2023-10-03, Prosto z miasta

Stanisław Żytkowski – honorowy obywatel Gorzowa Wielkopolskiego, miejski radny, senator I kadencji Senatu RP, znany i zasłużony adwokat, wybitny gorzowianin, został patronem ulicy w centrum miasta.

Fot. Daniel Adamski/UM w Gorzowie

Ulica Stanisława Żytkowskiego to przedłużenie ulicy Spichrzowej, od ulicy Stefanii Hejmanowskiej do ulicy Teatralnej.

- Żegnamy wyjątkową postać, człowieka wielkiej klasy, który był opozycjonistą, który widział w drugim człowieku zawsze jego najlepszą stronę. W swoich działaniach kierował się dobrem ludzi, pomagał im i uważnie słuchał. W kartach historii Gorzowa zapisał się na zawsze. Powinniśmy pamiętać o nim i jego dziele dla miasta, dla kraju, na zawsze - powiedział podczas uroczystości pogrzebowej 22 września ubiegłego roku prezydent Jacek Wójcicki.

Wydział Promocji i Informacji

Nota biograficzna, autorstwa Dariusza A. Rymara

Stanisław Żytkowski, ur. 1 I 1948 r. w Gorzowie Wielkopolskim, zm. 16 IX 2022 tamże. Adwokat, społecznik, działacz polityczny, faktyczny szef gorzowskiej podziemnej „Solidarności” od kwietnia 1983 do roku 1989 i jawnych struktur od stycznia 1988 do stycznia 1990. Syn Michała (1913–1995) i Jarosławy z Dobrzyńskich (1914–1991). Do 1939 r. ojciec był rolnikiem w Wawryńcach gm. Strusów pow. Trembowla woj. Tarnopol. W roku 1939 jako kapral w plutonie łączności 54 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych uczestniczył w wojnie obronnej, a w jej rezultacie internowany na Węgrzech w latach 1939–1945. W październiku 1945 r. Michał Żytkowski przyjechał do Gorzowa i tu zamieszkał przy ul. Koniawskiej.

Stanisław ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Marii Curie-Skłodowskiej (wtedy nr 19, obecnie nr 2) w roku 1965 i w latach 1965–1970 studiował na Wydziale Prawa i Administracji UAM w Poznaniu. Za uczestnictwo w protestach studenckich w marcu 1968 r. był ukarany przez rektora upomnieniem. Jak napisano w SB, Żytkowski podpadł, bo: „wszedł w kontakt ze studentami przybyłymi z Gdańska i otrzymał od nich rezolucję, którą następnie kolportował. W dniu wiecu partyjnego podburzał studentów do zorganizowania kontrwiecu. Nawoływał do zorganizowania strajku okupacyjnego w Uczelni” (IPN Po 04/3702). Po zakończeniu studiów odbył aplikację w Sądzie Powiatowym w Gorzowie (1970–72), zdał egzamin sędziowski (1972) i został asesorem (1972–1974), a następnie sędzią (1974) i orzekał w Wydziale Cywilnym, następnie Wydziale Rodzinnym Sądu Powiatowego/Rejonowego w Gorzowie (do czerwca 1978). Następnie radca prawny w Zakładzie Inwestycji i Budownictwa Wojewódzkiego Związku Gminnych Spółdzielni (do kwietnia 1981). Od maja 1981 radca prawny Zarządu Regionalnego NSZZ „Solidarność” w Gorzowie. Członek założyciel Polskiej Partii Demokratycznej (22 VII 1981). Autor projektu programu działania ZR NSZZ „Solidarność” w Gorzowie, który nie został jednak przyjęty (lato 1981).

12 XII 1981 r. uczestniczył w spotkaniu środowisk demokratycznych we Wrocławiu. 13 grudnia (niedziela) powrócił do Gorzowa i w drodze do domu zatrzymany przez SB i internowany do 23 VII 1982, najpierw w Zakładzie Karnym w Gorzowie (Wawrowie) (do 7 I 1982), Głogowie (do końca lutego), Ostrowie Wlkp. (do 14 VI) i Gębarzewie (do zwolnienia). Po uwolnieniu działacz niejawnej Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” w Gorzowie od lata 1982 do 1989, od kwietnia 1983 jej przewodniczący, używał pseudonimu „Zbigniew Wiśniewski”.

Po zwolnieniu z internowania bezskutecznie poszukiwał pracy. Ubiegał się o wpis na listę adwokatów (od 1982). W końcu, w styczniu 1984 r. znalazł pracę jako specjalista ds. organizacyjno-prawnych w Wojewódzkim Zarządzie Usług Wodnych – nie pracował tu jednak długo, gdyż został aresztowany: 30 I 1984 m.in. pod zarzutem zorganizowania „Radia Solidarność” w Gorzowie. Później zmieniono mu zarzuty i zarzucano przynależność do „nielegalnych struktur NSZZ «Solidarność»” i kolportaż „Feniksa”, a następnie „pełnienie funkcji kierowniczych w RKW NSZZ «Solidarność», kierowania nadawaniem audycji «Radia Solidarność» oraz kolportowania nielegalnego pisma «Feniks»”. Zwolniony 29 VII 1984 na mocy amnestii, powrócił do WZUW (sprawę jego zatrudnienia omawiano na posiedzeniach Wojewódzkiego Komitetu Obrony 31 VIII i 22 X 1984).

„Figurant” (czyli podejrzany) spraw prowadzonych przez Służbę Bezpieczeństwa: SOR „Reduta” (1982–1986); SOR „Dyspozytornia” (1982–1985); SOR „Faryzeusze” (1987–1989). Od 12 I 1988 przewodniczący jawnej Rady Regionu NSZZ „Solidarność”. W związku z tym w mieszkaniu S. Żytkowskiego 30 X 1988 SB przeprowadziła przeszukanie, podczas którego zabezpieczono „znaczą ilość ulotek, broszur i wydawnictw” sygnowanych przez NSZZ „S”. 22 XI 1988 sprawę skierowano do Kolegium do spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta. Jednak 18 III 1989 odmówiło ono wszczęcia postępowania uzasadniając, że „wskazane działanie nie nosi znamion niebezpiecznego”. W trakcie sprawy odwoławczej 5 IV 1989 utrzymano w mocy poprzednie postanowienie.

Od listopada 1988 do maja 1989 radca prawny w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Gorzowie. Senator RP z Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” (1989–1991). Członek-założyciel Towarzystwa Pomocy im. Adama Chmielowskiego w Gorzowie (1987), jego wieloletni przewodniczący. W maju 1989 otrzymał od Ministra Sprawiedliwości zgodę na prowadzenie kancelarii adwokackiej, o co ubiegał się od 1982 r. i od tej pory adwokat aż do śmierci. Radny gorzowski kadencji 1978–1984, faktycznie nie zapraszany na sesje od początku roku 1982. Działacz Unii Demokratycznej i Unii Wolności (1990–2005). Radny Rady Miasta 1994–98. W ostatnich latach życia występował w demonstracjach przeciwko reformom prowadzonym w sądownictwie.

Odznaczenia, m.in.: Srebrny Krzyż Zasługi (2001), odznaka honorowa Za Szczególne Zasługi dla Miasta Gorzowa Wlkp. (2003), Honorowy Obywatel Miasta Gorzowa (2010), Krzyż Komandorski OOP (2011), Krzyż Wolności i Solidarności (2018).

Prosto z miasta

Ogólnopolski ranking, a w nim szkoły z Gorzowa

Tylko jedno gorzowskie liceum znalazło się w pierwszej setce najlepszych ogólniaków w rankingu portalu Wasza Edukacja. Osobny ranking powstał dla techników.