Byli to ludzie odporni także na porażki

2017-12-12, Trzy pytania do...

Trzy pytania do Jarosław Palickiego z delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Gorzowie

- Jakie wydarzenia stanu wojennego były w naszym mieście najbardziej dramatyczne?

- Oprócz pacyfikacji strajku w Zakładach Mechanicznych Ursus 16 grudnia 1981 roku, do dramatycznych momentów doszło w pobliżu katedry i na ulicach centrum miasta 31 sierpnia 1982 roku. Odbyła się wtedy największa w historii miasta demonstracja około 5 tysięcy osób. Gorzowianie powiedzieli wówczas nie stanowi wojennemu. Zaczęło się od pokojowej manifestacji, ale po 17.30 doszło do regularnych walk mieszkańców z ZOMO. Milicjanci uzbrojeni w pałki i tarcze użyli wówczas ładunków z gazem łzawiącym, a także armatek wodnych. Manifestujący skryli się w katedrze, do której zomowcy wrzucili granat z gazem łzawiącym. Wydarzenia te opisują reportaże Radia Zachód przygotowane we współpracy z IPN, obecnie dostępne na płycie. Polecam również film „Miasto w stanie” i serię doskonałych publikacji autorstwa prof. D.A. Rymara

- Gorzów był silnym ośrodkiem opozycyjnym w skali całego kraju, jak ten fenomen można wyjaśnić?

- Trudno jednoznacznie powiedzieć. W dużej mierze zaważyła struktura miasta, jego przemysłowy charakter. Robotnicy mieli sporo odwagi, nie bali się wystąpić przeciwko władzy komunistycznej. W Gorzowie dobrała się silnie scementowana grupa osób, która była konsekwentna w działaniu. Ludzie ci, trzeba to bardzo podkreślić, byli także odporni na porażki ponoszone w starciach ze Służbą Bezpieczeństwa, które przecież się zdarzały. Wpadały kolejne drukarnie, ale gazeta gorzowskiej Solidarności „Feniks” odradzała się nomen omen, jak feniks z popiołów. Podobnie było z „Szańcem” wydawanym przez Ruch Młodzieży Niezależnej a było jeszcze podziemne Radio „Solidarność” i to jeszcze nie było wszystko.

- Jakie propozycje przygotował IPN z okazji kolejnej rocznicy wprowadzenia stanu wojennego?

- Zapraszamy wszystkich w gościnne progi Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie, gdzie 12 grudnia odbędzie się wykład dr. Marty Marcinkiewicz. Opowie ona o internowaniach działaczy Solidarności w okresie stanu wojennego. Początek wykładu o godzinie 17.00. Zachęcamy również mieszkańców Gorzowa, by w swoich oknach 13 grudnia o godzinie 19.30 zapalili światełko. Jest to kontynuacja tradycyjnej akcji IPN „Zapal światełko wolności”, mającej na celu uczczenie ofiar stanu wojennego. 13 grudnia o godz. 18.00 w gorzowskiej katedrze, jak zwykle rocznicowa Msza za Ojczyznę, a po jej zakończeniu spotkanie pod Białym Krzyżem który tak wiele mówi o tamtych czasach.

Przemysław Dygas