Kowieński biały łabędź

2014-02-28, Na szlaku

Każdy, kto organizuje sobie podróż na Litwę obowiązkowo wybiera Wilno i jest to z wielu powodów zrozumiałe. To nie tylko obecna stolica naszego północno-wschodniego sąsiada, to także urocze miasto, które jest bliskie sercu wielu Polaków.

Ratusz w centralnym punkcie Starego Miasta zwany ,,białym łabędziem’’ FOT. ROBERT BOROWY

Ja jednak zapraszam do przedwojennej stolicy Litwy. Kowno może nie jest tak porywające jak Wilno, ale liczące 400 tysięcy mieszkańców miasto ma sporo do zaoferowania turystom. Jest to ponadto jedno z najstarszych miast Litwy, które leży u zbiegu pięknych rzek Willi i Niemna.

Do Kowna wybrałem się z grupą kolegów samochodem. Z Gorzowa można jechać dwoma trasami. Krótszą na Elbląg i dalej przez Mazury do granicy polsko-litewskiej. Dłuższa, z wykorzystaniem autostrady, idzie przez Poznań, Warszawę i dalej na Łomżę oraz Suwałki. W tym przypadku trzeba doliczyć koszty przejazdu ponad 300-kilometrowym odcinkiem autostrady A2. Wjeżdżając ma Litwę nie musimy kupować żadnych winiet, zresztą droga do Kowna przypomina większość polskich jednopasmowych dróg, mających dodatkowo wyasfaltowane pobocza. I od razu namawiam o przestrzeganie przepisów. Zwłaszcza jeżeli chodzi o prędkość, bo na Litwie policja nie ma litości. Zresztą jest to mały kraj, gdzie odległości pomiędzy miastami nie są duże. Od polskiej granicy do centrum Kowna mamy 110 kilometrów, a więc półtorej godziny spokojnej jazdy. Co ciekawe, po drodze praktycznie nie można uświadczyć wsi i małych miasteczek.

Dawna stolica Litwy na ,,pierwszy rzut oka’’ jest zaniedbana, tu i ówdzie widać budynki rodem postradzieckiej architektury, zniszczone pustostany po zakładach produkcyjnych, ale ma swój klimat. Zwłaszcza kiedy zajdziemy na Stare Miasto. Przypomnijmy, że historia grodu kowieńskiego sięga XIV wieku. Powstała tam wtedy warownia chroniąca Litwę przed najazdami Krzyżaków. Do dzisiaj zachowały się w dobrym stanie dwie baszty. W jednej z nich znajduje się muzeum zamku kowieńskiego. Baszty są połączone ładnym fragmentem murów. Zamek otoczony został fosą o głębokości pięciu metrów i w tej chwili stanowi jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych Kowna. Leży tuż za Starym Rynkiem w miejscu, gdzie Wilia wpada do Niemna. Widok łączących się rzek jest piękny, zwłaszcza że wokół znajduje się liczący blisko 13 ha obszar terenów zielonych i alejek spacerowych. To tu w 1993 roku mszę odprawił papież Jan Paweł II podczas wizyty na Litwie. Cały ten teren jest zadbany i w wolne dni gromadzi tysiące mieszkańców, którzy tu lubią spędzać wolny czas. Podobnie jak na Starym Rynku i w jego otoczeniu. Kownianie wieczorami spotykają się w miejscowych kafejkach, w których królują regionalne piwa. Nie są tanie, gdyż za półlitrową szklankę złocistego napoju trzeba zapłacić przynamniej 7-8 litów (czyli 9-10 złotych).

Turyści na rynku mogą zaopatrzyć się w liczne ,,dziwne’’ pamiątki. Nie tylko te z Kowna, ale przypominające czasy II wojny światowej czy istnienia ZSRR. Na ,,pchlim targu’’ miejscowi handlowcy oferują nawet symbole komunistyczne i faszystowskie, choć na Litwie istnieje zakaz publicznego demonstrowania flag, herbów, symboli i mundurów nazistowskich Niemiec, ZSRR oraz Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Kowno ma oczywiście wiele wartych zobaczenia zabytków. Najwięcej znajduje się na Starym Rynku. Ciekawy jest zwłaszcza Plac Ratuszowy, który stanowi jedyny zachowany w całości na Litwie tak duży fragment zabudowy placu miejskiego. Ozdobą rynku jest mierzący 53 metry wysokości ratusz zwany ,,Białym Łabędziem’’. Wchodząc na plac nie sposób nie zauważyć największego kościoła gotyckiego na Litwie, czyli Archikatedrę Piotra i Pawła. Bardzo cenne jest zwłaszcza wyposażenie wnętrza. Na rynku mieszczą się dwa zespoły klasztorne, w skład których wchodzą: kościół św. Franciszka i klasztor jezuicki oraz kościół św. Trójcy z klasztorem Bernardynów. Bernardyni kowieńscy słynęli w całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów z uprawy znakomitej tabaki oraz produkcji nalewek alkoholowych. To tutaj jako nauczyciel w kowieńskiej szkole powiatowej pracował Adam Mickiewicz i miał swoje mieszkanie. Chętnie też chadzał po uliczkach na starym mieście, gdzie do dzisiaj ostały się liczne kamienice. Niestety, oczy miłośnika zabytków razi mocno stan zachowania niektórych budowli. Są one bardzo zaniedbane, przez co niszczeją.

Niedaleko rynku, nad samym Niemnem, widzimy kościół Witolda, czyli katolicka świątynia pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Wielki Książę Litewski ufundował ją po bitwie nad Worsklą w 1399 roku. Oryginalnym zabytkiem kowieńskim jest kamienica kupiecka zwana Domem Perkuna. W domu tym swego czasu mieściła się szkoła, do której uczęszczał Adam Mickiewicz. Dzisiaj znajduje się tu muzeum tego wielkiego pisarza.

Dużym zaskoczeniem dla miłośników koszykówki może okazać się zewnętrzny wygląd hali słynnego w Europie koszykarskiego klubu Żalgiris Kowno. Obiekt znajdujący się na wyspie tuż przy brzegach Niemna z zewnątrz przypomina zakład przemysłowy. Hala otwarta została przed dwoma laty na mistrzostwa Europy. Atrakcją Kowna jest Morze Kowieńskie. Jest to sztuczny zalew na Niemnie utworzony pół wieku temu. Akwen ma ponad 63 km2 powierzchni i miejscami 20 metrów głębokości. Nad wodą znajdują się plaże, a dalsza część nadbrzeża obsadzona została lasem. Jeżeli ktoś dysponuje dużą ilością czasu na zwiedzanie, może zajrzeć również do Synagogi Chóralnej przy ulicy Elizy Orzeszkowej. Nad panoramą Kowna, jak „biała rakieta”, góruje monumentalny kościół Zmartwychwstania. Usytuowany jest na Górze Zielonej, na którą za niewielką opłatą można wjechać kolejką linową. W czasach sowieckich we wnętrzu kościoła mieściła się fabryka produkująca radioodbiorniki. Wieża służyła jako maszt rozgłośni radiowej. Z dachu świątyni jest wspaniały punkt widokowy na stare Kowno.

Warto jeszcze zobaczyć Aleję Wolności. Jest to przestronny deptak zabudowany reprezentacyjnymi gmachami, w tym budynkami rządowymi. Przy placu Jedności można z kolei odwiedzić kompleks muzeów. Ciekawe z architektonicznego punktu są mosty, zwłaszcza nad Niemnem. Na jednym z nich zakochane pary zawieszają kłódki, jako dowód miłości…

Robert Borowy

Na szlaku

Włoskie miasteczko na dzień, weekend lub cały urlop

Jedno z ulubionych przez rzymian na letni wypoczynek miejsc – niewielkie Anzio to nie tylko piaszczysta plaża i lazurowe morze. To także miejsce nasiąknięte historią i to taką z wyższej półki.