O pionierach w sutannach

2016-05-26, Czytaj ze mną

Ks. dr hab. Robert Romuald Kufel, dyrektor Archiwum Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej opracowuje „Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945 – 1956”.

Właśnie ukazał się tom pierwszy tego dzieła zawierający biogramy księży, których nazwiska zaczynają na litery od A do G. Można więc rzec, że jest to zaledwie skrawek informacji o księżach z naszego regionu, bo okrojony czasowo (tylko do rozpoczynających duchową posługę przed 1956 rokiem) oraz alfabetycznie (z nazwiskami tylko na pierwsze litery alfabetu). Natomiast terytorialnie obszar, z którym związani byli księża, jest znacznie większy niż moglibyśmy sądzić z określenia „gorzowski”. W pierwszych powojennych latach Gorzów był siedzibą Administracji Apostolskiej Lubuskiej, Kamieńskiej i Prałatury Pilskiej, która swoim zasięgiem obejmowała 1/7 powierzchni powojennej Polski. Potem utworzono Ordynariat Gorzowski, a dopiero w 1972 roku papież Paweł VI ustanowił Diecezję Gorzowską (obecnie Zielonogórsko-Gorzowską) z granicami jak obecnie, czyli mniej więcej województwo lubuskie. Spis więc obejmuje księży pracujących na bardzo dużym obszarze Polski.

Rola księży w tamtym, ogromnie dla nich trudnym okresie, też była bardzo ważna. Jak podkreśla ks. Roland Prejs „wielu z nich nie tylko organizowało życie parafialne, odbudowywało świątynie, jeździło z posługą duszpasterską do okolicznych wiosek (nieraz kilkudziesięciu – dokąd dało się dojechać rowerem lub furmanką), ale stawało w szkole jako nauczyciel (nie tylko religii), organizowało życie społeczne, zakładało dom ludowy czy gminny ośrodek kultury, prowadziło amatorski zespół teatralny lub orkiestrę. Tymczasem po kilku latach od przybycia niektórym z nich przyszło doświadczyć goryczy komunistycznego więzienia, bądź odsunięcia od miejsca pracy”.

Spośród wielu not biograficznych wybieram fragment życiorysu ks. dr prawa kanonicznego, pierwszego biskupa gorzowskiego - Teodora Benscha: Najpierw w 1945 r. kardynał August Hlond mianował go administratorem części diecezji warmińskiej, która znalazła się w granicach Polski, ale w 1951 r. decyzją władz państwowych został wywieziony z tej diecezji. W odpowiedzi papież obdarzył go godnością biskupa z tytularną stolicą Tabuda (legendarne miasto w Afryce, obecnie Algieria). Władze państwowe sprzeciwiły się tej nominacji, więc papież mianował go pronotariuszem apostolskim. 7 maja 1953 r. kardynał Wyszyński poinformował, że ks. Bensch został mianowany biskupem, ale konsekrowany został w tajemnicy dopiero 21 września następnego roku, a Rzym zmienił mu tytularna stolicę na Tentyrys (miejsce równie odległe w czasie jak i w przestrzeni)). Dopiero 16 grudnia 1956 roku odbył się ingres tego biskupa do katedry gorzowskiej. Niestety, półtora miesiąca później (5.02. 1957 r.) biskup Bensch uległ wypadkowi samochodowemu i dwa miesiące przebywał w szpitalu. Do pełni zdrowia już nie wrócił. Zmarł na zawał serca 7 stycznia 1958 roku. Miał 55 lat. Pochowany jest w przedsionku katedry gorzowskiej.

Na okładce pióro pastorału bpa Teodora Benscha z wygrawerowaną dedykacją: „J. E. Ks. dr. Teodorowi Benschowi w dniu 25-lecia godów kapłańskich ofiaruje duchowieństwo diecezji gorzowskiej”.

***

Ks. Robert Romuald Kufel, „Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945 – 1956”, wyd. Agencja Wydawnicza „PDN”, Zielona Góra 2016, s. 278. Korzystałam z egzemplarza ofiarowanego przez autora Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorzowie z jego dedykacją.

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.