2017-09-25, Czytaj ze mną
Juliusz Sikorski dał swojej książce tytuł „Gaude Mater Polonia. Administracja partyjno-państwowa i Kościół na Ziemi Lubuskiej w zenicie milenijnej rywalizacji”. Na początku wstępu tłumaczy, że łaciński tytuł średniowiecznej pieśni rycerskiej – „Gaude Mater Polonia” znaczy „Raduj się Matko Polsko”, a dlaczego wprowadził ją do tytułu – wyjaśni się na końcu.
Książka dotyczy 1966 roku obchodzonego jako millenium, tyle że Kościół chciał tu widzieć tysiąclecie wiary katolickiej, a państwo – tysiąclecie państwowości polskiej. Przy okazji doniosłej rocznicy starły dwie koncepcje, kto ma sprawować rząd dusz we współczesnej Polsce. Kościół postawił na odnowę religijną i moralną jako odpowiedź na demoralizujące lata wojny oraz indoktrynację socjalistycznego państwa. Władza widziała okazję do kształtowania socjalistycznego człowieka wolnego od religii. Juliusz Sikorski pokazuje jak te procesy przebiegały na Ziemi Lubuskiej.
*
Obie strony przygotowywały się do tej rocznicy parę lat wcześniej. Przez całe dziesięciolecie trwały przepychanki, kto kogo weźmie siłą lub czekaniem. Władze państwowe na każdym kroku dyskryminowały Kościół, a form było wiele. Na przykład nakładano wysokie czynsze za zajmowane pomieszczenia, proboszczowie nie płacili, dług rósł, ale nikt nic sobie z tego nie robił. W Gorzowie zlikwidowano Niższe Seminarium Duchowne, ale w to miejsce powstało Wyższe w Paradyżu. Kleryków brano do wojska, utrudniano wstępowanie do seminarium. Lista tego typu restrykcji spisana przez Juliusza Sikorskiego jest długa.
*
Generalne założenia obchodów przez Kościół opracował prymas Stefan Wyszyński w trakcie uwięzienia na początku lat 50. Miała to być Wielka Nowenna, czyli w każdym z dziewięciu kolejnych lat podnoszono jeden ważny problem, np. był Rok Życia, Rok Rodziny, rok wychowania młodzieży. Podstawową formą przekazu były kazania wygłaszane podczas mszy, ale także rekolekcje, seminaria, praca w małych grupach itd.
W tych latach odbywała się wędrówka obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej po całym kraju. W ordynariacie gorzowskim obraz przebywał przez 14 miesięcy w aż 445 kościołach. W Gorzowie adorowało go 41 tys. mieszkańców, w Strzelcach Krajeńskich 25 tysięcy. Powszechnie przystępowano do komunii świętej, a wyrazem akceptacji tej polityki były śluby kościelne i powołania kapłańskie.
W ramach powszechnego pojednania w 1965 roku Kościół skierował orędzie do biskupów niemieckich z przesłaniem „Przepraszamy i prosimy o przebaczenie”.
*
Państwo musiało odpowiedzieć na nowy akcent polityki zagranicznej i na gremialne społeczne poruszenie. Totalnie atakowano ideę Orędzia. Odwoływano się głównie do członków partii, aby negowali sens działań Kościoła. W dniach uroczystości kościelnych organizowano atrakcyjne imprezy i darmowe wyjazdy. Przygotowano model świeckich uroczystości np. nadawania dziecku imienia zamiast chrztu, propagowano odmienne wzorce osobowe, np. oficerów Wojska Polskiego. Najbardziej znaczącym efektem polityki państwa była akcja wybudowania tysiąca szkół na tysiąclecie. W województwie zielonogórskim wybudowano 27 szkól, w tym w Gorzowie SP nr 15 a w Zielonej Górze kompleks Wyższej Szkoły Inżynierskiej, która dała początek wyższemu szkolnictwu w tym mieście. Tak więc choć obie strony konfliktu bardzo się zwalczały, po 1966 roku społeczeństwo polskie było dojrzalsze i mądrzejsze. A więc Gaude Mater Polonia. Raduj się Matko Polsko.
Ważny i ciekawy rozdział historii naszego regionu omawia Juliusz Sikorski, a sama książka, choć objętościowo raczej skromna, zawiera wiele faktów i danych wartych zatrzymania w pamięci indywidualnej i społecznej, bo miały znaczący wpływ na przyszłość.
***
Juliusz Sikorski „Gaude Mater Polonia. Administracja partyjno-państwowa i Kościół na Ziemi Lubuskiej w zenicie milenijnej rywalizacji”. Wyd. Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wlkp. 2016, 118 s.
Jaromir
Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.
Polskie Macondo
Gorzów gospodarczy naprawdę ciekawy
Jak piosenki disco polo
Publikacje o regionie w 2018 r.
Wawrów po sąsiedzku
To co pszczoły lubią najbardziej
Wnioski z polsko-niemieckiego jubileuszu
Pamięci Maxa Bahra
Fantasy po raz czwarty
