Echogorzowa logo

wiadomości z Gorzowa i regionu, publicystyka, wywiady, sport, żużel, felietony

Jesteś tutaj » Home » Czytaj ze mną »
Anieli, Kasrota, Soni , 28 marca 2024

Palimpsest nie do końca zbadany

2018-08-13, Czytaj ze mną

Od kilku lat w trzech lubuskich ośrodkach naukowych prowadzone są badania nad literaturą regionu, a wynikiem ich są ciekawe rozważania i konstatacje dotyczące nie tylko literatury jako sztuki, ale także dziedzictwa kulturowego obrazu świata i jego przemian, relacji między człowiekiem a miejscem jego życia itp.

medium_news_header_22493.jpg

Badania takie prowadzą:

1. Pracownia Badań nad Literaturą Regionalną na Uniwersytecie Zielonogórskim pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Mikołajczak. Wyniki publikowane są w książkach z serii „Historia Literatury Pogranicza”.

2. Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy / Deutsch-Polnisches Forschungsinstitut w Collegium Polonicum w Słubicach, który ma bogaty dorobek dotyczący nie tylko humanistyki, ale także innych dziedzin.

Wykaz publikacji na stronie

http://pnib.amu.edu.pl/?page_id=188

3. Również Akademia im. Jakuba z Paradyża włącza się do badań literatury regionalnej. Jej głównym osiągnięciem jest Lubuski Wawrzyn Naukowy przyznany  dr Katarzynie Taborskiej za książkę „Literatura miejsca. Piśmiennictwo postlandsberskie”  jako najlepszą pracę naukową dotyczącą regionu lubuskiego w 2017 roku.

*

Dr Marta J. Bąkiewicz, która pracuje w Polsko-Niemieckim Instytucie Badawczym w Collegium Polonicum, tak określa swoje zainteresowania naukowe: Interesuje mnie dyskursywne i interdyscyplinarne ujęcie literatury, zwłaszcza jej  związki z innymi dziedzinami nauki (kulturoznawstwo, historia, socjologia). Eksploruję literaturę regionalną, w szczególności literaturę niemieckojęzyczną twórców pochodzących z dzisiejszej Ziemi Lubuskiej. „Kultura sąsiedztwa” to motto przyświecające mojej aktywności naukowo-badawczej, dlatego pole dociekań obejmuje także polsko-niemieckie kontakty kulturowe i literackie.

Marta J. Bąkiewicz jest redaktorem naczelnym książki „Lubuski palimpsest”, do której weszły prace polskich autorów z Zielonej Góry, Słubic i Poznania oraz autorów niemieckich tematycznie mieszczące się w kręgu historii, kultury i literatury polsko-niemieckiego pogranicza.

*

Palimpsest to rękopis spisany na używanym już wcześniej materiale piśmiennym, z którego usunięto poprzedni tekst. Kultura naszego pogranicza układa się podobnie: warstwa następna (po 1945 roku) wyrasta na poprzedniej, którą usiłowano zetrzeć, ale nie udało się całkiem tego zrobić. Choć zmienili się ludzie, to w sensie kulturowym bardzo wiele pozostało, choćby w postaci struktury miast i wsi, konkretnych budynków, przedmiotów codziennego użytku, przyrody itp. 

*

Książka zawiera przede wszystkim prace teoretyczne przydatne do badania historii i kultury regionu ułożone w rozdziałach: Lubuskie jako krajobraz historyczny i kulturowy, Polskie i niemieckie czasopisma, Narracje literackie, Komunikacja transkulturowa.

Spośród zamieszczonych artykułów naszego regionu dotyczą:  Aleksandry Chylewskiej-Tolle  „Ziemia Lubuska – region jako doświadczenie i projekt”, Wiesława Skrobota „O dziedzictwie kulturowym Ziemi Zachodniotorzymskiej”, Hannelore Scholz-Lübbering „Pamięć – fikcja – rzeczywistość: mit małej ojczyzny w tekstach Christy Wolf i Gunthera Eicha”, Kamili  Gieby „Przemiany krajobrazu kulturowego w powojennej prozie lubuskiej”. Każde z opracowań niesie nowe informacje i nową narrację dotyczącą głównego tematu. Widać z nich, że wartości kulturowych nie da się wyrugować, mimo nakazów polityki. Kultura odradza się samoistnie.

*

Muszę tu jednak zwrócić uwagę na artykuł Renno Pubanza „Działalność Stowarzyszenia „Deutsch-Polnisches Literturbüro” we Frankfurcie nad Odrą”. We wstępie autor zaznacza: Brałem udział w wielu wydarzeniach organizowanych przez Biuro, w tym w siedmiu międzynarodowych konferencjach poświęconych literaturze dla dzieci i młodzieży, znałem osobiście jego założycieli i utrzymywałem długoletnie, w niektórych przypadkach przyjacielskie kontakty z wieloma badaczami i pisarzami, którzy wspierali działalność Biura.    

Deutsch-Polnisches Literturbüro, czyli Niemiecko-Polskie Biuro Literackie działało po 1990 roku przez ok. 10 lat, w artykule nie ma dat jego funkcjonowania. Renno Pubanz jest profesorem literatury, znawcą literatury dla dzieci i młodzieży, przez pewien czas współpracował z Uniwersytetem Zielonogórskim. I w takim właśnie aspekcie zobaczył Biuro Literackie: konferencje o literaturze dla dzieci i młodzieży i inne inicjatywy w tym zakresie.

Nie ma w artykule ani słowa o wydawanym w Gorzowie roczniku „Prom/Die Fähre”, którego Biuro było współwydawcą razem ze Stowarzyszeniem Literackim „Prom” z Gorzowa. Inicjatorem współpracy był Zdzisław Morawski, a owocem jego kontaktów z liderem Biura – Hansem-Joachimem Nauschutzem był poetycki dialog wydany pod tytułem „Odrą pisane”. Do 1999 roku ukazało się siedem obszernych, dwujęzycznych roczników pt. „Prom/Die Fähre” zawierających teksty polskich i niemieckich autorów. W 2002 roku wydano antologię „Idziemy ku sobie = Wir finden zueinander”, w której zgromadzono wiersze publikowane w „Promie”, ale nie tylko. Po śmierci Zdzisława Morawskiego z gorzowskiej strony współpracę prowadzili pisarze Bronisław Słomka i Ireneusz Krzysztof Szmidt. W artykule nie ma nazwisk ani tych, ani innych gorzowskich pisarzy wówczas zaangażowanych we współpracę.

Wprawdzie Renno Pubanz ze względu na osobiste zaangażowanie „wskazuje na możliwy deficyt obiektywizmu”, ale czy pod uogólniającym tytule artykułu („Działalność…”) można całkowicie pominąć inne pola dokonań Biura? Krótko: kontakty Biura z gorzowskim środowiskiem literackim wymagają specjalnego uzupełnienia.

***

„Lubuski palimpsest. W kręgu historii, kultury i literatury polsko-niemieckiego pogranicza” pod red. Marty J. Bąkiewicz, seria Historia Literatury Pogranicza, cz. 6, wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2017, 322 s. 

X

Napisz do nas!

wpisz kod z obrazka

W celu zapewnienia poprawnego działania, a także w celach statystycznych i na potrzeby wtyczek portali społecznościowych, serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na przechowywanie cookies na Twoim komputerze. Zasady dotyczące obsługi cookies można w dowolnej chwili zmienić w ustawieniach przeglądarki.
Zrozumiałem, nie pokazuj ponownie tego okna.
x