Echogorzowa logo

wiadomości z Gorzowa i regionu, publicystyka, wywiady, sport, żużel, felietony

Jesteś tutaj » Home » Czytaj ze mną »
Marka, Wiktoryny, Zenona , 29 marca 2024

Oni trzymali władzę w latach 1981-1989

2018-08-22, Czytaj ze mną

Ta książka dotyczy całego kraju, ale powstała z inspiracji Dariusza Rymara, dyrektora gorzowskiego Archiwum Państwowego i w dużej części traktuje o Gorzowie. Jej tytuł: „Organy zarządzania kryzysowego i sztaby do walki z opozycją. Działalność wojewódzkich komitetów obrony w latach 1975 – 1989 i ich dokumentacja”, a wydała ją Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.

medium_news_header_22554.jpg

Od początku lat 60. do nawet 2002 roku w strukturze państwa polskiego istniały Komitety Obrony Kraju i jego wojewódzkie odpowiedniki. Na początku były tworem raczej formalnym powołanym do zarządzania w sytuacjach kryzysowych, ale swoją zasadniczą funkcję zaczęły spełniać po 1981 roku, czyli w okresie działania „Solidarności”. Szczególnie ważne okazały się po wprowadzeniu stanu wojennego. W Gorzowie Wojewódzki Komitet Obrony powstał wraz z utworzeniem województwa gorzowskiego, czyli w 1975 roku, ale najważniejsze jego lata to 1981-1989. To na posiedzeniach tego gremium zapadały najistotniejsze decyzje dotyczące województwa.

*

Historycy z uwagą badają dokonania „Solidarności”, ale dokumentacja dotycząca komitetów obrony kraju pokazuje tamten świat z drugiej perspektywy, oczami trzymających władzę. W książce pokazano funkcjonowanie wojewódzkich komitetów obrony na podstawie dokumentów zachowanych w archiwach w: Białymstoku, Częstochowie, Gdańsku, Koszalinie, Malborku, Suwałkach, Szczecinie, Toruniu i Zielonej Górze oraz w Gorzowie, co nas tutaj najbardziej interesuje.

*

Rozdział gorzowski otwiera fotokopia protokołu z posiedzenia WKO z dnia 31 sierpnia 1982 r. Była godzina 13.00. Na posiedzeniu w budynku Urzędu Wojewódzkiego stawili się:

W posiedzeniu uczestniczyli także:

Zaproszeni byli szefowie najważniejszych jednostek państwowych i partii politycznych – 10 osób.

Porządek obrad obejmował dwa punkty:

  1. Ocena sytuacji w zakładach pracy
  2. Stan przygotowań w zakresie zaopatrzenia jesienno-zimowego ludności.

W punkcie 1. poinformowano, że odbyto 38 spotkań w zakładach pracy i że: „Załogi zdecydowanie aprobują decyzje podjęte na posiedzeniu WKO szczególnie dotyczące zapewnienia poszanowania zasad sprawiedliwości społecznej, ochrony mienia społecznego, wzmożenia walki ze spekulacją i niegospodarnością, przeciwdziałania spirali cen, poprawy zaopatrzenia, polityki mieszkaniowej”.

W punkcie 2. zapewniano się, że wszystko będzie dobrze, ale np. „Z ziemniakami należy gospodarować oszczędnie, tzn. tyle, ile kto zamówił powinien otrzymać, ale teraz nie można zwiększać tej zapotrzebowanej ilości”. Nie ma kłopotów z kapustą i burakami, ale będą z pietruszką, marchwią, selerami itp.

Dopiero na zakończenie posiedzenia zastępca komendanta wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej – tow. Mieczysław Boiński poinformował zebranych, że na mieście ukazały się ulotki i być może ok. godz. 18.00 przy krzyżu obok katedry zostanie  zakłócony spokój. „Przewodniczący WKO – zamykając posiedzenie – zaproponował członkom WKO, żeby upoważnili kierownictwo komitetu do podejmowania decyzji w zakresie (w miarę potrzeby) utrzymania porządku wewnętrznego i użycia sił porządkowych. Komitet  zatwierdził propozycję przewodniczącego WKO”.

*

Było to usankcjonowanie użycia siły podczas pokojowej demonstracji mieszkańców miasta w drugą rocznicę podpisania Porozumienia Gdańskiego.  

Jak się wkrótce okazało, w tej demonstracji w dniu 31 sierpnia 1982 roku obok katedry uczestniczyło ok. 5 tys. osób. Do jej likwidacji użyto: 615 funkcjonariuszy MO i 16 strażaków, 200 granatów łzawiących, 26 naboi pistoletowo-łzawiących, armatki wodnej, pojazdu opancerzonego BTR, 4 wozów strażackich. Zatrzymano 213 osób, z czego osadzono w areszcie 142 osoby. Skazano przez sądy 26 osób na czas od sześciu miesięcy do czterech lat pozbawienia wolności. Do kolegium karno-administracyjnego skierowano 108 osób.

*

WKO podejmował najważniejsze decyzje polityczne w okresie stanu wojennego, na jego posiedzeniach decydowano, kogo zwolnić, a kogo awansować na wysokie stanowiska, tu analizowano, jakie propozycje pracy można złożyć działaczom „Solidarności” po zakończeniu internowania lub kary więzienia.

Po odwołaniu stanu wojennego rola WKO jest coraz mniej znacząca, ale ciało to funkcjonowało do likwidacji Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie.

*

O gorzowskiej WKO traktuje jeden rozdział. Podczas lektury innych można się przekonać, jak takie ciała pracowały w innych miastach. U nas nie było najgorzej.

***

„Organy zarządzania kryzysowego i sztaby do walki z opozycją. Działalność wojewódzkich komitetów obrony w latach 1975 – 1989 i ich dokumentacja”, praca zbiorowa pod red. Dariusza A. Rymara i Marka Kietlińskiego, wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa – Białystok – Gorzów Wielkopolski 2017, 302 s.   

X

Napisz do nas!

wpisz kod z obrazka

W celu zapewnienia poprawnego działania, a także w celach statystycznych i na potrzeby wtyczek portali społecznościowych, serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na przechowywanie cookies na Twoim komputerze. Zasady dotyczące obsługi cookies można w dowolnej chwili zmienić w ustawieniach przeglądarki.
Zrozumiałem, nie pokazuj ponownie tego okna.
x