Najlepsze wiersze, najlepsze opowiadania

2014-11-14, Czytaj ze mną

Zakończyła się XVIII edycja Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Zdzisława Morawskiego, a nagrodzone prace zostały wydane w formie książki pt. „Słowa, które leczą”.

Konkurs ten po raz pierwszy w 1993 roku zorganizowali przyjaciele Zdzisława Morawskiego skupieni wokół Klubu Myśli Twórczej „Lamus” dla uczczenia pierwszej rocznicy śmierci poety. Rozstrzygnięcie miało miejsce w 1994 roku. Od tej pory odbyło się już 17 edycji przeprowadzonych przez Klub lub wspólnie z Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną, zaś ostatnia, 18. edycja jest wynikiem samodzielnej pracy biblioteki i tak już ma pozostać. Konkurs odbywa się co dwa lata.

Na konkurs napłynęło 908 prac literackich (620 tekstów poetyckich i 288 tekstów prozatorskich) zgłoszonych przez 430 autorów. Prace te przeczytało i decyzję o podziale nagród podjęło jury w składzie: Józef Baran – przewodniczący, poeta z Krakowa, Stefan Pastuszewski – literat z Bydgoszczy, Ireneusz Krzysztof Szmidt – poeta z Gorzowa oraz z ramienia biblioteki Danuta Zielińska, której przypadły wszystkie działania organizacyjne.

Konkurs rozstrzygano w dwóch kategoriach: poezji i prozy, a więc również w książce z najlepszymi pracami utrzymano ten podział.

Poezja

Na konkurs trzeba było przysłać trzy wiersze, ale jury mogło nagrodzić autora za jeden lub dwa, a także za całość nadesłanej propozycji.

Książkę otwiera wiersz Hanny Antoniny Bondarenko z Lublina, która zdobyła pierwszą nagrodę za jeden wiersz pt. „kobieta która gotuje rosół” zaczynający się od słów: kobieta porzucona dla młodszej połyka oddech. Wiersz jest krótki, prosty, a przecież dobitnie ukazuje tragedię starszej kobiety, jej samotność i – bez sentymentu - sposób wyjścia z tej trudnej sytuacji życiowej. Jury uznało, że wiersz ten tak wybija się spośród innych, że drugiej nagrody nie przyznało.

Trzecią nagrodę zdobył Rafał Baron z Gdańska za zestaw trzech wierszy: „Dusza”, „Czynniki pierwsze, cząstki elementarne” i „Pusty”. Ten autor operuje długą frazą, jego wiersze są bogate w różne przemyślenia i odczucia, rozważa w nich poważne problemy egzystencjalne.

Wyróżnienia za całe zestawy otrzymali: Anna Popławska z Krakowa, Danuta Hasiak z Opola, Ela Galoch z Turku, Marek Brymora z Kalisza i Piotr Zemanek z Bielska Białej. W książce opublikowano po trzy wiersze każdego z tych autorów. Są one bardzo różne, od długich, intelektualnych zrodzonych z kontaktów z Włochami Eli Galoch („Fresk: Toskania”, „Pytania: Umbria”, Oswajanie: Kalabria”) do prostych, a jakże szczerych wierszy Marka Bremory jak np. „Polska” (Ten kraj wygrałem na loterii / bo przecież mogło spotkać mnie nieszczęście / i urodzenie gdzie indziej).

Proza

Na konkurs można było zgłosić jedno lub dwa opowiadania do 20 znaków komputerowych każde. Jury także mogło nagrodzić jeden lub oba utwory danego pisarza. O ile w poezji zdecydowanie wybijał się jeden wiersz, to zdaniem jury na konkurs zgłoszono dużo dobrych opowiadań, ale żadne nie wyróżniało się na tyle, aby zdobyć pierwszą nagrodę. Nie przyznano więc takiej, natomiast wskazano dwie drugie. Regulamin konkursu zawierał także zastrzeżenie, że nie można zgłaszać utworów już wcześniej nagrodzonych lub opublikowanych. Tymczasem okazało się, że opowiadanie, które zdobyło drugą nagrodę, nie było utworem nowym, a już wcześniej nagrodzonym w innym konkursie. Po ujawnieniu tego faktu (co w dobie Internetu nie jest trudne) autor został zdyskwalifikowany. Tak więc najwyższą nagrodę (choć drugą) przyznano Barbarze Kowalewskiej z Zielątkowa za opowiadanie „Księga bram”. To przejmująca opowieść kobiety chorej na raka, która w trakcie leczenia musi kilka razy przekroczyć symboliczne bramy, które prowadzą do szczęścia, czyli zdrowia.

Trzecia nagroda przypadła Natalii Titkow z Warszawy za opowiadanie „Dotyk motyla” o procesie dojrzewania chłopca w obcym mu środowisku.

Jury przyznało także pięć wyróżnień, a wybrane prace weszły do pokonkursowej książki. Anna Konstanty z Chlebowa (w gminie Gubin) wyróżniona została za opowiadanie „Wiosna”, w którym rozrachunek ze swoim życiem robi starszy mężczyzna mieszkający na wsi. Praca napisana jest językiem stylizowanym na język ludowy, z dużą wrażliwością na specyfikę życia wiejskiego.

Natomiast Czesław Sobkowiak z Zawady (gmina Zielona Góra) dał swoje trzy zapisy ze sporządzanego systematycznie notatnika. Rozważania dotyczą różnych tematów, od egzystencjalnych po codzienne, nawet publicystyczne, jak np. afera podsłuchowa sprzed paru miesięcy. O wartości tych zapisków świadczy głębia refleksji autora, umiejętność obserwacji i znajdowania analogii, a przede wszystkim klarowny język.

Opowiadanie Zbigniewa Rutkowskiego z Gniewu „Oczekiwanie” pokazuje codzienność młodej dziewczyny zakochanej w jej chłopaku, szczęśliwej, że będzie miała dziecko, ale w finale zaskoczonej, że do jej okna zapukał wspaniały gołąb. Ten gołąb był na wystawie w Katowicach, podczas której zawalił się dach i zginęło wielu ludzi. Opowiadanie jest im dedykowane. Można wnosić, że zginął tam także ukochany.

Wieńczysław Polaczek z Tarnowa jest autorem opowiadania, które dało tytuł całej książce „Słowa, które leczą”. Traktuje o codzienności, o małych i tylko z pozoru dużych kłopotach, które zawsze rozwiązać można życzliwością i dobrym słowem. Taką filozofię lansuje matka głównego bohatera, a on początkowo nie zgadza się z tak banalnym sposobem rozwiązania trudnych kwestii, ale gdy wprowadza w życie zasady matki, staje się człowiekiem szczęśliwym.

Anna Marcinkowska z Kowala w „Staruszce” opowiedziała o dziewczynce, która podczas wakacji na wsi odkrywa nowe dla siebie sytuacje i musi się z nimi zmierzyć. To także rzecz o dojrzewaniu.

Kim są autorzy?

Na XVIII edycje Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Zdzisława Morawskiego nadesłano bardzo dużo prac z całej Polski. Widać, że konkurs ten zdobył sobie uznanie wśród autorów. Niestety, niewiele wiemy o autorach. Jury otwiera koperty i rozkodowuje hasła tylko nagrodzonych prac, nie wiemy więc, czyje prace nie zyskały uznania tego właśnie zespołu oceniającego. Wśród nagrodzonych są mieszkańcy miast i wsi z całej Polski, ale nie ma ich z Gorzowa ani z sąsiednich miejscowości. Nie wiemy, czy nasi autorzy nie zgłaszali swoich prac, czy też zostały pominięte. Nazwiska laureatów także niewiele mówią. Może są oni znani w swoim środowisku, a może to ich debiut? Książka z nagrodzonymi pracami nie zawiera takich informacji. Ale wszystkim im życzyć wypada, aby nagroda w naszym konkursie stała się ważnym stopniem do dużej, literackiej kariery.

***

„Słowa, które leczą”. Poezja. Proza. XIII Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Zdzisława Morawskiego. Red. Edward Jaworski (red. nacz.), Danuta Zielińska i Anna Sokółka, projekt okładki i ilustracje Zbigniew Olchowik. Wydawca: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta. Gorzów 2014, s. 94. Książkę tę otrzymali laureaci konkursu oraz goście uroczystego rozdania nagród w dn. 7 listopada. Zainteresowani mogą o nią pytać w Dziale Informacji WIMBP.

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.