Na zdjęciach sprzed lat

2015-01-22, Czytaj ze mną

Dotarł do mnie album „Babimojszczan portret własny. XX wiek” wydany przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Babimojskiej.

Region ten co prawda nie leży w bliskim sąsiedztwie Gorzowa, ale był bardzo ważną cząstką dzisiejszego województwa lubuskiego ze względu na silne polskie korzenie. I dlatego chcę na niego zwrócić Państwa uwagę.

Stosunkowo niedawno podobne albumy ukazały się w Gorzowie, Witnicy, Międzychodzie, a pewnie jeszcze w innych miejscowościach. Ich celem jest zachowanie obrazu przeszłości zatrzymanej na zdjęciach sprzed lat. Album o Babimoście i sąsiednich wsiach oglądałam z dużym wzruszeniem, choć osobiście nie znam tam nikogo. Szczególną moją uwagę zwróciły zdjęcia z początku XX wieku, z których patrzą na mnie szanowni obywatele i damy elegancko ubrane w sztywne od krochmalu czepce. Choć kulturowo Babimojszczyzna zawsze była wielkopolska, po 1918 roku znalazła się w granicach Niemiec. Ten pograniczny region zawsze był biedny, zapóźniony w stosunku do innych części państwa niemieckiego, a Polska też o niego nie dbała. Jednak z postaw ludzi przebija niezależność, jakaś duchowa duma. Do tego dużo nazwisk o polskim rodowodzie, organizacje społeczne jak w Polsce, zabawy i obyczaje polskie. I polska szkoła. Zbiorowy portret uczniów i nauczycieli z uroczystości otwarcia tej szkoły w 1930 roku znalazł się na okładce albumu. Wśród nich Jan Baczewski, polski poseł do pruskiego parlamentu, który zabiegał o funkcjonowanie na terenie Niemiec polskich szkół, po 1945 roku związany z Dębnem.

Bardzo długa jest lista nazwisk osób, które udostępniły zdjęcia z rodzinnych albumów. Wielką pracę trzeba było wykonać, aby mieszkańcy chcieli otworzyć swoje domy i wyrazili zgodę na wykorzystanie zdjęć z różnych okresów.

Niestety, w Gorzowie nie możemy się poszczycić tego rodzaju ciągłością kulturową. Polska historia naszego miasta zaczyna się w 1945 roku. Dlatego w księdze „Z albumu gorzowian” akcent położono obrazy codzienności zachowane na zdjęciach dopiero od końca lat 40. Natomiast dla Zbigniewa Czarnucha, autora albumu o Witnicy – „Witnica na trakcie dziejów” najważniejsze było podkreślenie kontynuacji funkcji miejsc, choć ludzie je wypełniający zmienili się diametralnie. Różna też jest rola tekstu w takich albumach. W witnickim mamy dość długie opisy trwania lub zmienności wybranych miejsc. W gorzowskim postawiono na felietonowy charakter podpisów, by podkreślić zmiany.

Najbliższy babimojskiemu był piękny i bogaty album o mieszkańcach Międzychodu, ale to miasto przed wojną należało do Polski. Zaprezentowano w nim losy rodzin polskich i niemieckich od początku XX wieku do dziś, dawniej żyjących obok siebie, obecnie – często po dwóch stronach granicy na Odrze.

W albumie o Babimoście i okolicznych wsiach mamy tylko dwie strony opowieści o historii tego regionu, a potem krótkie podpisy. Pewnie dla mieszkańców są one wystarczające, dla mnie – przyznaję – były zbyt ogólne. Zdjęcia rozbudziły moją ciekawość losami ludzi, przemianami miejsc, kontynuacją lub odrzuceniem. Będę musiała sięgnąć do innych źródeł. I zrobię to na pewno, bo album mnie do tego ogromnie zachęcił. Na zakończenie tylko jedna krytyczna uwaga: nigdy nasze państwo nie nazywało się Polska Republika Ludowa a Polska Rzeczpospolita Ludowa. Mimo fonetycznej bliskości to duża różnica.

xxx

„Babimojszczan portret własny. XX wiek”, red. Ewelina Wozińska, wydawca Towarzystwo Miłośników Ziemi Babimojskiej, Babimost 2014, 148 s. Zainteresowanych albumem kieruję do biblioteki w Babimoście.

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.