Bliscy a nieco inni

2015-03-06, Czytaj ze mną

„Gorzów miastem wielu kultur” to praca zbiorowa wydana przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową, będąca pokłosiem Roku Wielokulturowości, jaki obchodziliśmy przed dwoma laty. Już wtedy wszyscy uświadomiliśmy sobie, jak mało wiemy o kulturach wnoszonych przez sąsiadów. Teraz książka przekonała mnie, że trzeba inicjować nie tylko akcje i zdarzenia, ale rzeczowe i głębokie badania.

Dariusz Rymar – dyrektor gorzowskiego archiwum – w swoim artykule pokazał, jak niewiele lokalnych dokumentów z całego powojennego okresu dotyczy mniejszości narodowych. Aby jasno pokazać problem, trzeba przeprowadzić głęboką kwerendę nie tylko w miejskich zasobach.

Po wojnie najliczniejszą grupą etniczną byli Tatarzy, przesiedleni do Gorzowa z Wileńszczyzny. Już wtedy mówili tylko w języku polskim, a jedynym wyróżnikiem była ich wiara. Islam. A przecież właśnie Tatarzy najszybciej się zasymilowali lub wyjechali. Po nich pozostało tylko wspomnienie.

Natomiast Cyganie – Romowie stanowiący widoczną grupę, w mieście zaistnieli w połowie lat 50., ale nadal chętnie wybierali koczowniczy tryb życia, przynajmniej latem, więc dość trudno ustalić ich liczbę. Są widoczni, bo wnieśli do krajobrazu miasta swoją kulturę z szeroko znanym festiwalem „Romane Dyvesa”.

Problemami kultur mniejszości etnicznych od lat zajmują się doktor Beata Orłowska i doktor Piotr Krzyżanowski, którzy są naukowymi redaktorami tej książki. Obok rozpraw naukowców zaprezentowano tu także ciekawe sylwetki ludzi, którzy świadomie dbali o swoje rdzenne kultury. Takim był Michał Kowalski, inicjator Ogólnopolskiego Konkursu Pisanek, sztuki uprawianej na jego Łemkowszczyźnie. Spośród Romów zaprezentowano Papuszę, Edwarda Dębickiego i Alfredę Markowską, czyli babcię Nońcię.

Dział trzeci książki dokumentuje działania prowadzone w Roku Wielokulturowości. A wcale nie były one łatwe. Bo jak przekonać uczniów gimnazjów, że warto zająć się kulturami sąsiadów i to w formie konkursu? Od kilku lat odbywają się w Gorzowie Wigilie Narodów, w których uczestniczą przedstawiciele wszystkich grup etnicznych zamieszkujących Lubuskie. Zrodziły się też nowe, nawet popkulturowe formy jak wspólne gotowanie lub cykl spotkań pod hasłem Multi-Kulti.

Temat wielokulturowości wywołał potrzebę dalszych badań i analiz społecznych. Naukowcy z PWSZ obiecują ciekawe odkrycia. Podczas promocji dr Beata Orłowska i dr Piotr Krzyżanowski zapowiedzieli, że chcą się teraz zająć kulturami przywiezionymi przez przesiedleńców ze Wschodu. Ciekawe, ile ich obyczajów, baśni, wierzeń, przekonań funkcjonuje do dziś. ***

„Gorzów miastem wielu kultur”. Praca zbiorowa pod red. Beaty Orłowskiej i Piotra Krzyżanowskiego. Wydawca Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. Gorzów 2014, 244 s.

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.