O wspomnieniach przy kaszance

2015-03-20, Czytaj ze mną

Pomysł był bardzo prosty: niech przy wspólnym stole usiądą ostatni mieszkańcy Landsberga i pierwsi mieszkańcy Gorzowa, niech opowiedzą o sobie z tamtych lat i przekażą dzisiejsze refleksje. A na stole niech staną ich ulubione dania, czyli typowe dla polskiej i niemieckiej kuchni.

W gorzowskiej restauracji „Łubu-Dubu” odbyły się tylko cztery takie spotkania, ale pamiątką po nich jest książka „Landsberg /Gorzów – miejsca pamięci”. O swoim dzieciństwie opowiadali Herbert Schimmel z pobliskiego Santocka, który zapamiętał Landsberg jako wielkie miasto, i Peter Becker, syn właścicieli cenionej piekarni, po wojnie także piekarz. Polaków reprezentował Waldemar Świątkiewicz – najmłodszy pionier Gorzowa, początkowo szklarz, potem wieloletni nauczyciel muzyki, oraz Zofia Nowakowska, opiekunka Klubu Pioniera.

Niedaleka 70 rocznica objęcia przez Polaków władzy w Gorzowie skłania do przypomnienia tamtego okresu, ale wcześniej przez dłuższy czas bardzo rzadko wracało się pamięcią do lat przemiany Landsberga w Gorzów, bo coraz mniej osób pamięta tamten okres. Czas uśmierzył różnice ideologiczne i krzywdy sobie wtedy wyrządzane wzajemnie przez Niemców i Polaków. Wspomnienia przedstawione podczas spotkań i w książce są – moim zdaniem - mało odkrywcze, a dominują w nich miłe, ale mocno sentymentalne emocje starszych panów. Najbardziej jednak w książce mnie zaskoczyły wypowiedzi znacznie młodszych uczestników tych spotkań. Dziękowali za możliwość poznania świadków historii, za przeniesienie zdarzeń znanych z podręczników na płaszczyznę przeżyć zwykłych ludzi, za spojrzenie w przeszłość, które jest nam bardzo potrzebne w czasach wiecznego pędzenia naprzód.

Odbywały się te spotkania przy plackach ziemniaczanych z renetą landsberską, kaszance w rosole, brukwi z gęsiną, zupie grzybowej lub schabowym z buraczkami. Oczywiście przepisy polskich i niemieckich potraw też znalazły się w książce, aby można je było zrobić we własnym domu.

Książkę kończy szkic historyczny Zofii Nowakowskiej „Osadnictwo na Ziemi Gorzowskiej w latach 1945 – 1948”, który przedstawia etapy zasiedlania, miejsca pochodzenia nowych mieszkańców miasta, a przede wszystkim proces zapuszczania korzeni, czyli akceptacji nowego miejsca na życie dla swojej rodziny.

Cykl spotkań zainicjował Tomasz Hołyński i stowarzyszenie Szeroki Kąt Widzenia, a prowadziła je i książkę opracowała Agnieszka Kopaczyńska-Moskaluk. Konsultacjami kulinarnymi służyli Magdalena Sanczenko i Roman Getsman, tłumaczył Jarosław Szyjkowski. Projekt był dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a patronat honorowy sprawował Konsulat Generalny Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu.

Większość stowarzyszeń skupiających byłych mieszkańców obecnych polskich ziem zachodnich już się rozwiązała, bo ich członkom nie starcza sił, a młodzi do takiej formy działania się nie palą. A jednak – jak wykazały te spotkania - potrzebna jest nowa forma sięgania do przeszłości, nowe spojrzenie na historię. Choćby jak te przy kaszance w rosole.

Podziękowania więc dla Agnieszki Moskaluk i Tomasza Hołyńskiego, którzy wymyślili taką nową formułę powiązaną ze sztuką kulinarną. Ma ona – niestety – tylko jedną wadę: restauracja „Łubu-Dubu” nie jest z gumy i nie mogą się w niej zmieścić wszyscy zainteresowani. A szkoda.

***

„Landsberg – Gorzów – miejsca pamięci”. Wydawca Stowarzyszenie Szeroki Kąt Widzenia, oprac. tekstów Agnieszka Kopaczyńska-Moskaluk, tłumaczenie Jarosław Szyjkowski, opieka artystystyczna i fotografie Tomasz Hołyński, grafika Krzysztof Matuszak, oprac. graf. książki Monika Szalczyńska, Gorzów Wlkp. 2014, s. 64

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.