Każdy ma prawo do informacji o swoim statusie

2014-10-29, Nasze rozmowy

Z Pauliną Krzykwa, z wydziału organizacji i analiz w gorzowskim ZUS, rozmawia Robert Borowy

- Od października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje projekt edukacyjny pn. ,,Lekcje z ZUS’’. Do kogo jest on kierowany?

- Jest to projekt ogólnopolski, skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W pilotażowej edycji w Gorzowie został on przeprowadzony w pięciu szkołach. W akcję zaangażowało się pięciu nauczycieli oraz 140 uczniów. I od razu warto dodać, że projekt ten jest precedensowy w historii Polski. Jeszcze nikt nigdy na tak szeroką skalę nie podjął się edukacji młodego pokolenia w tematyce ubezpieczeń społecznych. W tej chwili przygotowujemy się do drugiej części projektu – konkursowej, w której mogą uczestniczyć uczniowie szkół biorących udział w programie edukacyjnym „Lekcje z ZUS”. Sami uczniowie przyznają, że ich świadomość z zakresu działania systemu ubezpieczeń społecznych znacznie wzrosła. Jest to ważne, gdyż wielu młodych ludzi niebawem stanie przed podjęciem pierwszych decyzji zawodowych. I wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych bardzo im się przyda. Projekt cały czas jest realizowany, dlatego zachęcamy do współpracy inne szkoły, zainteresowane taką formą zdobywania wiedzy.

- Jest to zapewne wartościowa inicjatywa, ale w tym miejscu aż prosi się zapytać, czy nie można wprowadzić do powszechnej nauki kilku, kilkunastu lekcji z zakresu omawianego tu systemu?

- Nasz zakład jest tym bardzo zainteresowany. Projekt został przygotowany przy współpracy Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz pod patronatem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Nadal trwają konsultacje w tej sprawie, gdyż tematyka objęta jest podstawą programową przedmiotów dotyczących wiedzy o społeczeństwie lub wiedzy o przedsiębiorczości. Najważniejsze, żeby uczniowie mogli dokładnie poznać ideę funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych, w szczególności swoje prawa i obowiązki wchodząc na rynek pracy, zakładając własną firmę, czy podejmując choćby niewielką aktywność zawodową podczas nauki w szkole wyższej.

- ZUS dba więc o naszą młodzież, i dobrze, ale czy również dba o wiedzę w zakresie systemu ubezpieczeń społecznych wśród ludzi średniego pokolenia?

- Jak najbardziej. Każdy, kto poszukuje informacji z zakresu działania ZUS, może skorzystać z Centrum Obsługi Telefonicznej bądź zadać pytanie wypełniając formularz kontaktowy na portalu informacyjnym ZUS. Zakład rozpowszechnia również biuletyny informacyjne i poradniki tematyczne. Popularną formą poszerzania wiedzy naszych klientów są szkolenia, które staramy się organizować cyklicznie. Są one bezpłatne i może z nich korzystać każdy zainteresowany. Wielokrotnie organizowaliśmy szkolenia z zakresu zasiłków, emerytur, zasad podlegania ubezpieczeniom. Sala obsługi klientów jest również codziennie od poniedziałku do piątku do dyspozycji naszych klientów.

- Jaka jest społeczna świadomość i wiedza na temat systemu ubezpieczeń społecznych?

- Zróżnicowana i trzeba ją kształtować od najmłodszych lat. Zbudowanie systemu opartego na solidaryzmie społecznym wymaga zaangażowania wielu osób i instytucji. Blisko 75% ankietowanych uczniów uznało wiedzę przekazywaną na zajęciach z programu „Lekcje z ZUS” za ważną i bardzo ważną. Zależy nam, aby przyszli płatnicy i ubezpieczeni świadomie kształtowali swoją pozycję w systemie ubezpieczeń społecznych. Tylko taka postawa umożliwi zapewnienie stabilnej przyszłości i pozwoli uniknąć rozczarowań. ZUS zarządza Funduszem Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o postanowienia ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisy prawa uchwalane przez parlament.

- Za osoby, które są zatrudnione na etatach, składki odprowadza pracodawca. Zdarzają się jednak tacy, którzy tego nie czynią. Co w takim momencie może zrobić pracownik?

- Każdy ubezpieczony ma prawo do uzyskania informacji o swoim statusie. Pracownik może sprawdzić czy został zgłoszony do ubezpieczeń oraz czy pracodawca składa terminowo stosowne dokumenty. Ponadto na indywidualnym koncie można też skontrolować terminowość odprowadzania należnych składek. Raz do roku wysyłamy do naszych klientów zestawienie składek. W razie niezgodności, można sprawę wyjaśnić w najbliższej placówce ZUS. Zakład uruchomił dla swoich klientów portal pue.zus.pl. Platforma Usług Elektronicznych ZUS to kompleksowy e-urząd, który umożliwia dostęp do informacji zgromadzonych na indywidualnym koncie. Przy jego wykorzystaniu można też składać wnioski i otrzymywać odpowiedzi drogą elektroniczną. PUE oferuje przedsiębiorcom aplikację ePłatnik, która umożliwia tworzenie i wysyłanie dokumentów, np. rozliczenia składek, zgłoszenia ubezpieczonych czy zmiany danych. Dzięki integracji z darmowym profilem zaufanym ePUAP nie trzeba kupować certyfikatu kwalifikowanego, aby móc wysyłać dokumenty z PUE. Aby zarejestrować swój profil należy zgłosić się na salę obsługi klientów ZUS z dowodem osobistym lub paszportem oraz posiadać adres prywatnej poczty elektronicznej.

- Jedną z przyczyn tego, że Polacy mają obawy przed zakładaniem działalności gospodarczej, zwłaszcza jednoosobowej, są wysokie składki na ubezpieczenie społeczne, które trzeba płacić bez względu na skalę dochodu. Można jednak skorzystać z ulgi. Jakie trzeba spełnić warunki, żeby nie płacić wysokich składek?

- Zacznę od tego, że obserwujemy stosunkowo dużą aktywność w zakresie otwierania działalności gospodarczej. W dużej części wynika to z faktu, że warunki jakie należy spełnić, żeby płacić preferencyjne stawki są bardzo uproszczone. Wystarczy spełnić tylko dwa warunki, żeby przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności płacić składki naliczane od 30 procent najniższego wynagrodzenia. Pierwszy warunek dotyczy samego otwarcia działalności. Ulga przysługuje osobie, która robi to pierwszy raz w życiu lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych nie prowadziła takiej działalności. Słowem, jeżeli kiedyś ktoś miał już firmę, ale ją zamknął i od tamtej pory minęło pięć lat może na nowo rozpocząć prowadzenie działalności i skorzystać z ulgi. Ważny jest też drugi warunek. Nie można wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego się pozostawało w stosunku pracy w tym lub w poprzednim roku.

- A jak wygląda w tej chwili procedura związana z zakładaniem działalności gospodarczej?

- W ostatnich latach pojawiło się dużo ułatwień, zwłaszcza dla osób prowadzących jednoosobową działalność, czyli nie zatrudniających pracowników. Podczas samej rejestracji firmy w urzędzie miasta czy gminy generowane są informacje, które trafiają do ZUS. Na podstawie zgłoszenia z CEiDG przygotowywane są niezbędne formularze. Wizyta w oddziale ZUS jest niezbędna, ponieważ płatnik podejmuje decyzję o wyborze ubezpieczenia. Istotnym jest, czy dana osoba podlega obowiązkowo wszystkim składkom, czy chce ubezpieczyć kogoś z rodziny. W trakcie tej wizyty przygotowujemy też pierwszą deklarację. Dokument ze składkami w pełnej wysokości jest składany tylko raz. Nie trzeba przygotowywać dokumentu ponownie w następnych miesiącach. Wystarczy, że składki będą odprowadzane terminowo i w pełnej wysokości. Taka procedura mocno ułatwia współpracę z ZUS.

- Jak rozumieć słowa o składkach „w pełnej wysokości’’?

- Jeżeli działalność zaczynamy w trakcie miesiąca, to składamy deklarację ze składkami pomniejszonymi o ilość dni, w trakcie których jeszcze nie prowadziliśmy tej działalności. W tej sytuacji trzeba złożyć jeszcze jedną deklarację za kolejny, już pełny miesiąc, wpisując składki w pełnej wysokości. Pracownik sali obsługi klienta udzieli niezbędnej pomocy przy wypełnianiu formularzy. Jakiekolwiek zmiany występują dopiero wówczas, gdy prowadzący działalność zgłosi zasiłek chorobowy, albo wprost zawiesi lub zlikwiduje firmę.

- Przez ostatnie lata zdarzało się, że ludzie w poszukiwaniu swoich składek zdrowotnych biegali pomiędzy ZUS i NFZ. W reprezentowanej przez panią instytucji sprawdzali czy są zarejestrowani, w NFZ zaś były, choć nie zawsze, widoczne opłacone składki. Czy coś pod tym kątem zmieniło się na korzyść ubezpieczonych?

- Żeby uporządkować te sprawy powstał system e-WUŚ, który ciągle jest aktualizowany, gdyż jeszcze pojawiają się kłopoty z identyfikacją ubezpieczonych. Kwestię opłacania przez pracodawcę składek zdrowotnych możemy sprawdzić w ZUS. Nie ma potrzeby zwracać się z zapytaniem do NFZ. Zdarzają się jeszcze pewne problemy. Najczęściej dochodzi do podwójnego zgłoszenia członków rodzin. Nie zawsze ubezpieczeni wiedzą, w jakich przypadkach trzeba wyrejestrować się lub najbliższych z ubezpieczenia. W takich sytuacjach prosimy odwiedzić najbliższą placówkę ZUS w celu wyjaśnienia wątpliwości.

- I na koniec jeszcze pytanie dotyczące samego ubezpieczenia zdrowotnego. Co mają zrobić osoby, które z różnych powodów potrzebują tylko opłacić składkę zdrowotną?

- Osoby, które chciałyby zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym, powinny udać się do Narodowego Funduszu Zdrowia celem podpisania stosownej umowy. Następnie umowa musi być zarejestrowana w ZUS. Osoba zgłoszona ma obowiązek składać do 15. każdego miesiąca deklarację i opłacać składkę.

- Dziękuję za rozmowę.