O powstaniu nowego krajobrazu kulturowego na pograniczu

2015-12-14, Mija dzień

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie zaprasza na spotkanie z cyklu Nowa Marchia – prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska – wspólne korzenie. Tym razem wykład zatytułowany „Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948” wygłosi prof. dr hab. Beata Halicka. Spotkanie odbędzie się 15 grudnia 2015 r., o godz. 17.00, w sali 110 na I piętrze gmachu WiMBP przy ul. Sikorskiego 107.

Prof. dr hab. Beata Halicka jest kulturoznawcą, profesorem Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Polsko-Niemieckim Instytucie Badawczym w Collegium Polnicum w Słubicach, a także profesorem gościnnym uniwersytetów w Calgary i Chicago. Wykłada historię kultury Europy Środkowo-Wschodniej na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Jest autorką pięciu monografii i licznych artykułów oraz redaktorem prac zbiorowych. Zajmuje się zagadnieniami migracji przymusowych w XX wieku, nacjonalizmem w Europie, stosunkami polsko-niemieckimi, problematyką tożsamości na pograniczach oraz kwestiami kultury i polityki pamięci.

"Przyłączenie do Polski niemieckich terenów na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej w 1945 roku wiązało się z trudnym procesem niemal całkowitej wymiany ludności i objęcia w posiadanie regionu, w którym wojna dokonała ogromnych zniszczeń. Ówczesne określenie „Dziki Zachód” odnosiło się do panującego chaosu i obowiązującego w Nadodrzu „prawa silniejszego“, ale także kojarzone było z nowym rodzajem wolności i możliwością rozpoczęcia wszystkiego od początku. Przybycie na te tereny najpierw polskich robotników przymusowych, a następnie osadników, będących często wygnańcami z innych części Polski, doprowadziło do chwilowego zetknięcia się ze sobą Polaków, Niemców i radzieckich żołnierzy. Wspólne życie na tej dotkniętej wojną przestrzeni nie było proste.

Na podstawie analizy polskich, niemieckich, a także sowieckich wspomnień autorka odtwarza początki kształtowania się nowego społeczeństwa, naznaczone represyjnym systemem politycznym, wewnętrznymi konfliktami i ludzkimi dramatami, wskazując równocześnie na zapał i pełen poświęcenia trud odbudowy, zagospodarowywania i oswajania tej ziemi. Dystansując się od dominujących do niedawna narracji o wypędzonych w Niemczech i pionierach „Ziem Odzyskanych” w Polsce, Beata Halicka opowiada historię upadku dawnego i powstania nowego krajobrazu kulturowego na pograniczu – w sposób barwny i obrazowy, z różnych punktów widzenia. Polskim wydaniem książki zajęło się TAiWPN Universitas w Krakowie. Wydanie niemieckie ukazało się w wydawnictwie Ferdinand Schöningh w Paderborn w 2013"

Grażyna Kostkiewicz-Górska