OWES to obietnica wsparcia ekonomii społecznej
2016-06-03, Mija dzień
Pojęcie ekonomii społecznej to pojęcie stosunkowo „młode” i pomimo sprawnej promocji w świadomości społecznej odbierane jest jako trochę „egzotyczne”. Statystyczny Polak zupełnie nie wie czym jest ekonomia społeczna, a szkoda, bo to właśnie dla „statystycznych” na różnych etapach ich życia, ekonomia społeczna stanowić może drogę powrotu na rynek pracy, aktywności społecznej, drogę powrotu do świata po prostu.
Dlaczego? Ponieważ ekonomia „zaopatrzona” w cały system odpowiednich narzędzi, instytucji i podmiotów ma jeden podstawowy cel - wieloaspektowe wsparcie zjawiska przedsiębiorczości społecznej. Podstawowa "obietnica" ekonomii społecznej to ta, że działania w specyficznych obszarach rynku, opierają się na czymś, co przekracza cel ekonomii klasycznej, którym jest zysk. Opierają się na człowieku. Mechanizmy ekonomii społecznej skierowane są na odzyskanie podmiotowości osób, instytucji i wspólnot. To wartość dodana, szczególnie w sytuacji, kiedy opiekuńcza rola Państwa poddana została znacznemu uszczupleniu.
Ekonomia społeczna to misja. Przedsiębiorcze społeczeństwo zwłaszcza w wymiarze lokalnym to również cel Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej w Gorzowie Wlkp. działającego od września ubiegłego roku na terenie Miasta Gorzowa Wlkp. OWES, który obejmuje swym działaniem powiaty; gorzowski, międzyrzecki, świebodziński, żarski, żagański, kostrzyński oraz gminy Rzepin, Ośno Lubuskie jest inicjatywną wynikającą z partnerstwa trzech organizacji pozarządowych: Stowarzyszenia Rozwoju Regionalnego „Rozwój”, Stowarzyszenia Pracowników Służb Społecznych „Krąg” oraz Stowarzyszenia Wspierania Małej Przedsiębiorczości w Dobiegniewie. To prospołeczne pozarządowe konsorcjum w najbliższej przyszłości całkowicie zmieni poziom ekonomicznej aktywności lokalnej społeczności – przynajmniej takie są założenia.
Jaki jest plan? Bardzo złożony, ponieważ oferta OWES jest szeroka. Najprościej zobrazować ją jako ofertę dwutorową skierowaną do osób indywidualnych (wsparcie podstawowe) oraz organizacji i wspólnot (wsparcie specjalistyczne).
Tak więc do Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej może przyjść każdy, jak się to potocznie określa „z ulicy”. Każdy, kto ma w swoim zamiarze realizację celu wzmagającego jego aktywność. Pracujący, długotrwale bezrobotny, niepełnosprawny, narażony na wykluczenie społeczne. Każdy otrzyma kompleksowe wsparcie: od wskazania najwłaściwszego źródła pozyskania środków na realizację działania, napisanie biznesplanu, pomoc przy zarejestrowaniu działalności, po wsparcie wizerunkowe i marketingowe. Jakie przełożenie na lokalną rzeczywistość będzie miało prawidłowe i efektywne wdrożenie zakładanych działań? To dla mieszkańców naszego regionu szansa na porzucenie pozycji klienta, bycia przedmiotem filantropii czy transferów socjalnych, pozycji osoby zależnej od pomocy innych, także od pomocy ze strony organizacji pozarządowych. To szansa na stanie się samodzielną jednostką zdolną do zadbania o los swój i swoich najbliższych. Wiąże się to z możliwością, ale i koniecznością uzyskiwania dochodu z pracy, a w konsekwencji oznacza odzyskanie godności, która ma swoje źródło w dokonywaniu samodzielnych wyborów dotyczących własnego losu.
Pomoc specjalistyczna skierowana do organizacji to przede wszystkim działania skierowane na wzmacnianie umiejętności zdobywania środków na własne inicjatywy - odchodzenie od postawy "wyciągniętej ręki" i całkowitego uzależnienia, od preferencji publicznych i prywatnych donatorów. To szansa na uniknięcie pułapki stania się "przedłużeniem" instytucji publicznych albo zakładnikiem filantropijnych wzruszeń na rzecz bycia suwerennym podmiotem, zdolnym do podejmowania działań w sferze publicznej zgodnych z misją i decyzją członków oraz założycieli organizacji. Zwłaszcza gorzowskie organizacje pozarządowe wymagają wsparcia w trybie „na cito”. Ich kondycja to jedna wielka niewiadoma. Od lat nikt (a jest to jedno z zadań samorządu) nie podjął się badania potencjału organizacji pozarządowych z terenu Miasta Gorzowa Wlkp. Samorząd tworząc Radę Pożytku Publicznego w zasadzie nie korzysta z możliwości, jakie daje istnienie takiego organu doradczego w procesie tworzenia prawa miejscowego. Gorzowskie NGO'sy rozwijają się „za wolno”, „za słabo” i „za mało dynamicznie”. Wsparcie, jakie może dać im prężnie działający OWES jest nie do przecenienia. Pod warunkiem oczywiście, że obie strony tej społecznej rzeczywistości postawią wszystko na jedną kartę - kartę współpracy. Istnieje nadzieja, że nasz społeczny potencjał przestanie być marnowany, a dla najdoskonalszego przejawu lokalnej aktywności, czyli organizacji pozarządowych, nastanie nareszcie „ich czas”.
Wszystko to pięknie brzmi, ale ciągle pozostaje to podstawowe pytanie: jak? ”Magiczne” doradztwa, wsparcia, inicjowania oraz aktywizacja. W czym wyrażają się te obietnice?
Po pierwsze „animować” czyli inspirować, ożywiać, zachęcać, organizować. Na różne sposoby, różnymi metodami i przy użyciu specjalistycznych narzędzi, OWES zamierza ożywić te organizacje, które potrzebują, aby złapać drugi oddech albo wykonać pierwszy krok w stronę samodzielności na rynku pracy. Przede wszystkim poprzez organizację przestrzeni i znalezienie czasu oraz sposobności do rozmów ludzi, którzy stawiają na zmianę i chcą tej zmiany dokonać. Pracownicy Ośrodka deklarują, że dotrą wszędzie tam, gdzie funkcjonują ludzie z energią i inicjatywy, które potrzebują wsparcia. To przede wszystkim budowa partnerstw lokalnych, sieci współpracy oraz zaufania do społecznego biznesu.
Po drugie konferencje/spotkania informacyjne/targi czyli cykliczne spotkania, w których biorą udział przedstawiciele lokalnych samorządów, instytucji i podmiotów ekonomii społecznej. Celem tego typu działań jest poszerzanie świadomości i wiedzy na temat ekonomii społecznej, jej kondycji na terenie naszego regionu i możliwych źródeł finansowania przedsiębiorczości społecznej. Spotkania tego rodzaju są doskonałym miejscem na dyskusje o problemach "trzeciego systemu" oraz na prezentowanie dobrych praktyk w jego obszarze.
Po trzecie „seminaria”. Te służyć mają pogłębieniu wiedzy na temat ekonomii społecznej z ukierunkowaniem na rzeczywiste potrzeby lokalnych samorządów i organizacji. W seminariach udział biorą eksperci, którzy dobierani są przez animatorów OWES na podstawie sugestii i w odpowiedzi na potrzeby deklarowane przez przedstawicieli gminy, powiatu. Służyć mają między innymi budowie zespołów interdyscyplinarnych składających się z ekspertów instytucji pracujących i współpracujących z podmiotami ekonomii społecznej oraz osobami w trudnej sytuacji życiowej. Działają w granicach jednego powiatu. Na spotkania zespołu zapraszani są m.in. pracownicy ośrodków pomocy społecznej, powiatowych urzędów pracy, powiatowego centrum pomocy rodzinie, organizacji pozarządowych, kuratorzy sądowi. Celem spotkań zespołu są wspólne działania na rzecz rozwoju ekonomii społecznej i walki z wykluczeniem społecznym.
Po czwarte „doradztwo” udzielane bezpośrednio przez doradcę w siedzibie Ośrodka lub innym dogodnym dla klienta miejscu oraz pośrednio czyli drogą elektroniczną. Doradcy OWES w ramach świadczonych usług rozpoznają problemy klientów oraz udzielają im wsparcia doradczego w celu podniesienia ich wiedzy i kompetencji z zakresu przedsiębiorczości społecznej.
Po piąte „szkolenia”, które mają na celu przygotowanie do pracy w sektorze ekonomii społecznej, podniesienie kompetencje i kwalifikacji, ale również wzmocnienie obecnie funkcjonujących podmiotów ekonomii społecznej w określonej dziedzinie wiedzy.
Jakkolwiek byśmy nie próbowali określić, bądź sprecyzować czym w istocie jest ekonomia społeczna, zawsze na czoło tej definicji wysunie się lokalne zakorzenienie planowanych działań. To zawsze będą plany dotyczące wspólnoty lokalnej, która jest istotą każdego samorządu. Dlatego ekonomia społeczna nazywana bywa ekonomią wspólnotową, być może jest to określenie właściwsze – bliższe. Ekonomia społeczna wyrasta z oddolnych potrzeb, inicjatyw i dotyczy problemów społecznych powstających miejscowo czy terytorialnie. Ekonomia społeczna, musi się rozwijać w następstwie oddolnych inicjatyw i uwarunkowań. Biorąc pod uwagę jej nierozerwalny związek z lokalnością, samorządnością, społeczeństwem obywatelskim, kapitałem społecznym i rozwojem lokalnym, musimy uwierzyć w możliwości Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej. Nie mamy wyboru, ponieważ we współczesnym świecie nasza obywatelskość poddawana jest licznym „próbom”. Dzisiaj w przededniu konsultacji Strategii Polityki Społecznej oraz w trakcie przygotowań do procesu rewitalizacji zdegradowanych obszarów Miasta Gorzowa, oferta z jaką wychodzi OWES jest czymś, czego lokalnie odrzucić nie można. Pozostaje powiedzieć tylko jedno; współpraca lokalna to obietnica, którą należy spełnić.
Katarzyna Miczal

do używania znaku AKSES uprawnione są Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (zwane dalej„OWES”), które otrzymały status akredytowanego OWES w ramach systemu akredytacji i standardów działania instytucji wsparcia ekonomii społecznej.