Historyczna pamiątka po dawnym zakładzie wodociągowym

2017-02-07, Mija dzień

- Rysunków ci u nas dostatek, ale i ten przyjmiem – stwierdził dr hab. Dariusz A. Rymar, kiedy dyrektor wodociągów obdarował go rysunkiem. To historyczny plan siedziby dzisiejszych wodociągów.

- To plan naszej siedziby. Przedstawia elewację oraz przekroje, czyli jest takim planem budowlanym. Pochodzi z 1895 roku, czyli z czasów, kiedy w mieście zakładano kanalizację i bieżącą wodę - mówi dr Bogusław Andrzejczak, prezes Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. I właśnie ten plan, oprawiony pieczołowicie w elegancką ramę trafił w ręce dr. hab. Dariusz A. Rymara, dyrektora Archiwum Państwowego.

Miasto się zapożyczyło

Prezes Bogusław Andrzejczak przypomniał tylko, że do roku 1894 miasto Landsberg zaopatrywało się w wodę za pomocą 67 publicznych i około 300 prywatnych studni. Zgodnie z wolą ówczesnych mieszkańców, w końcu roku 1894 Zarząd Miasta podjął decyzję o budowie wodociągu centralnego. Wodociąg zaprojektowany i zbudowany został przez firmę H.Schewen z Bochum. Zakład wodociągowy wybudowano przy ulicy Heinersdorfer (obecnie Kosynierów Gdyńskich). Oddanie Zakładu nastąpiło 1 marca 1896 roku. Budowa wodociągu kosztowała około 534 tys. marek. – Miasto na ten cel musiało się zapożyczyć, ale jak się okazało, inwestycja była maksymalnie trafiona – mówi prezes Andrzejczak.

Na terenie budowanego wówczas zakładu powstał budynek stacji pomp z kotłownią parową, maszynownia i warsztat, budynek stacji odżelaziania wody z napowietrzalnią, osadnikiem i filtrami otwartymi pośpiesznymi, zbiornik wody uzdatnionej, budynek mieszkalny dla dwóch rodzin maszynistów, budynek gospodarczy.

Sieć wodociągowa początkowo liczyła 20.9 tys. metrów długości i została wykonana z rur żeliwnych kielichowych z hydrantami nadziemnymi i podziemnymi. Wodę zbierano z podziemnej bocznej odnogi Doliny Kłodawskiej. Ujęcie miało 15 studni głębokich na 30 metrów i położonych w jednym ciągu.

Zanim woda trafiła do odbiorców, była poddawana procesowi odżelaziania. Do lewobrzeżnej części miasta woda dopływała syfonem ułożonym w dnie rzeki Warty. Do 1 grudnia 1895 roku użytkowano już 700 połączeń domowych. W każdym połączeniu zainstalowano wodomierz skrzydełkowy.

Mamy takich więcej

Dyrektor Archiwum Miejskiego prezent skwitował parafrazą słynnej kwestii króla Władysława Jagiełły do krzyżackich posłańców z „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza, mówiąc – Rysunków ci u nas dostatek, ale i ten przyjmiem. Po czym wyjaśnił, że archiwum zbiera wszelakie plany i dokumenty dotyczące życia miasta.

Na co prezes Andrzejczak dodał, że w firmie znajdzie się jeszcze trochę podobnych dokumentów, które z czasem pewnie trafią do archiwum.

- No i wiecie państwo, tak przy okazji, to może warto wiedzieć, że w tym wielkim remoncie ul. Walczaka wymieniamy jedną z rur wodociągowych z tamtych czasów, a dokładnie z 1896 roku. Tyle lat działała bez awarii. Bo tu mi dyrektor Rymar opowiada, że mieszka na nowym osiedlu, a ostatnio wody u niego w kranie nie było…. – zakończył Bogusław Andrzejczak.

Plan elewacji oraz przekroje boczne budynku przy ul. Kosynierów Gdyńskich wejdą w skład akt nowych Archiwum Państwowego.

Roch