„Kresowa Atlantyda” w gorzowskiej bibliotece

2018-02-09, Mija dzień

9 lutego 2018 r. o godz. 17.00 w sali nr 102 na I piętrze gmachu WiMBP odbędzie się wykład prof. Stanisława Sławomira Niciei pt. „Zadwórze – polskie Termopile”, połączony z promocją IX i X tomu opowieści o historii i mitologii miast kresowych pt. „Kresowa Atlantyda”.

Organizatorami spotkania są Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wlkp. oraz Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich – Oddział w Gorzowie Wlkp.

Prof. Stanisław Sławomir Nicieja – historyk, publicysta, biograf, wykładowca, wieloletni rektor Uniwersytetu Opolskiego, ceniony znawca, badacz i dokumentalista tematyki kresowej, autor głośnych prac o Cmentarzu Łyczakowskim i Cmentarzu Orląt we Lwowie, znawca dziejów Lwowa. Współautor filmów dokumentalnych o Lwowie, m.in. „Orlęta Lwowskie” (1990), „Snem wiecznym we Lwowie” (1992), „Zadwórze – polskie Termopile” (1993) oraz o twierdzach kresowych. Członek międzynarodowych i krajowych komisji eksperckich, autor kilkudziesięciu książek i kilkuset artykułów (naukowych, publicystycznych, popularyzujących historię, artykułów biograficznych). Jego życiową misją stało się wydanie monumentalnego cyklu opowieści o historii i mitologii miast kresowych pt. „Kresowa Atlantyda”, zawierającego dzieje dwustu miast, które Polska zostawiła na Wschodzie w wyniku dziejowych zawirowań, i tym samym ocalenie tych miejsc, ludzi i wydarzeń od zapomnienia: „Jestem polskim historykiem i piszę o polskiej historii dla Polaków, o miastach niegdyś polskich, w których urodziła się i tworzyła pierwsza liga polskiej elity naukowej i kulturalnej. Nie można tej historii ot tak wyciąć z pamięci”. W historię każdego z miast zostały wpisane barwne, urozmaicone anegdotami biografie postaci historycznych, ale i życiorysy zwykłych ludzi, także przecież tworzących dzieje (m.in. takie znane postacie jak: Gabriela Zapolska, Józef Ignacy Kraszewski, Helena Majdaniec, Krzysztof Klenczon, Mieczysław Pawlikowski, Barbara Krafftówna, marszałek Edward Rydz-Śmigły, marszałek Józef Piłsudski, wojewoda tarnopolski Alfred Biłyk, księżna Karolina Lanckorońska, Zbigniew Cybulski, Kornel Makuszyński, Aleksander Fredro, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, Aleksander Zelwerowicz, Jan Kurnakowicz, Wilam Horzyca, Mieczysława Ćwiklińska i wiele innych).

Prof. S. Nicieja – posiadający wspaniały dar opowiadania – już po raz piąty zabierze swoich gorzowskich czytelników, w tym wielu Kresowian, w podróż po kolejnych miastach i miasteczkach wschodnich rubieży dawnej Rzeczypospolitej. Usłyszymy opowieści o: Krzemieńcu, Kisielnie, Śniatynie, Załuczach, Pikowie, Marynkach, Aleksandrówce, Złoczowie, Zadwórzu, Kozakach, Gańczarach, Łanowcach oraz Zasmykach. Dotychczas poznaliśmy dzieje m.in. Lwowa, Stanisławowa, Tarnopola, Brzeżan, Borysławia, Truskawca, Drohobycza, Kołomyi, Sambora, Łucka, Kiwerc, które zostały opisane w bogato ilustrowanych tomach (każdy zawiera ok. trzystu zdjęć i tysiąca nazwisk!).

Inną z form dokumentowania przez Profesora dziejów kresowych miast, obok słowa pisanego, jest film. Na spotkaniu zostanie zaprezentowany jeden z filmów dokumentalnych, zrealizowanych przez Stanisława Nicieję wspólnie z Jerzym Janickim. Profesor, występując w roli narratora, opowie o „Zadwórzu – polskich Termopilach” – bitwie rozegranej 17 sierpnia 1920 r., w czasie wojny polsko-bolszewickiej, 33 km od Lwowa, pomiędzy oddziałem 330 polskich Obrońców Lwowa pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego a Konną Armią Siemiona Budionnego. Heroiczna obrona zakończyła się sukcesem operacyjnym wojsk polskich.

Danuta Zielińska