Dzwon pokoju i opowieść o landsberskich domach

2019-01-29, Mija dzień

Już po raz kolejny w samo południe zabrzmi Dzwon Pokoju, aby przypomnieć, że miasto Gorzów obchodzi Dzień Pamięci i Pojednania.

Od ponad 20 lat w Gorzowie dzień 30 stycznia obchodzony jest jako Dzień Pamięci i Pojednania. Pojednania się byłych i obecnych mieszkańców. To właśnie 30 stycznia wieczorem od strony wschodniej do Landsbergu ogarniętego paniczną ucieczką weszły wojska Armii Czerwonej. W mieście nie toczono żadnych walk, ponieważ nie było ono jakoś specjalnie bronione. Radzieccy żołnierze szli w kierunku na zachód, a drogę oświetlali sobie, podpalając kolejne kamienice w centrum. Ten marsz na zawsze zmienił widok centrum Landsbergu, który kilka miesięcy po tym stał się polskim Gorzowem.

30 stycznia stał się tez datą trwałej wymiany ludności. Niemcy przejechali za Odrę, w ich miejsce osiedlili się Polacy – ci wracający z przymusowych robót w nazistowskich Niemczech, ci, którzy szukali lepszego życia i przyjechali na „ziemie odzyskane”, jak jeszcze przez lata nazywano te tereny. W końcu dołączyli do nich także Łemkowie przymusowo przesiedleni na te tereny w ramach Akcji Wisła.

Tworzyło się nowe społeczeństwo. Nowi mieszkańcy oswajali miasto. Poprzedni długo tu nie przyjeżdżali. Dopiero w latach 60. XX wieku landsberczyk Hans Beske zaczał nawiązywać kontakty, między innymi poprzez biskupa Wilhelma Plutę. Sytuacja zmieniła się radykalnie po 1989 roku, po przewrocie demokratycznym. Zaczęły się tworzyć faktyczne kontakty, odwiedziny, a nawet przyjaźnie. I wówczas zaistniała pilna potrzeba określenia na nowo, czym był i czym jest ów 30 stycznia.

Od 2007 roku stałym i jednym z najważniejszych części obchodów Dnia Pamięci i Pojednania jest uderzenie w Dzwon Pokoju ufundowany wspólnie przez polskich i niemieckich mieszkańców Landsbergu – Gorzowa.

Na tablicy obok Dzwonu znajdują się takie napisy: „Niech radością miasta będzie, Pokój jego pierwszym dźwiękiem” – po polsku i niemiecku pochodzące z „Pieśni o dzwonie” Fryderyka Schillera, widnieją na tablicy zamieszczonej na dzwonnicy, a obok nich informacja: „Dzwon Pokoju ufundowany został z okazji 750. rocznicy założenia miasta Landsberga (Warthe) – Gorzów Wielkopolski jako symbol nieustającego życzenia pokoju i przyjaźni dawnych i obecnych mieszkańców tego miasta. Bundesarbeitgemeinschaft Landsberg (Warthe), Stadt und Land, Miasto Gorzów Wielkopolski, 2 lipca 2007 r.”

Sam dzwon wykonany jest z brązu, waży tonę, a jego powierzchnię ozdabia herb miasta oraz napis: Pokój – Pax – Frieden, Landsberg A. D. Warthe/Gorzów Wielkopolski 1257 – 2007. Zabrzmiał on po raz pierwszy, uruchomiony przez prezydenta Tadeusza Jędrzejczaka i szefową landsberczyków Ursulę Hasse – Dresing, 2 września 2006 roku, inaugurując obchody 750-lecia miasta. Od tej pory dźwięk pokoju rozbrzmiewa, zgodnie z uchwałą Rady Miasta, z okazji świąt narodowych i dni ważnych dla miasta: 30 stycznia, 3 maja, 2 lipca, 15 sierpnia i 11 listopada.

Program obchodów Dnia Pamięci i Pojednania – 30 stycznia 2019

- 10.30 – Lapidarium w parku Kopernika, Cmentarz Wojskowy, Cmentarz Komunalny – złożenie kwiatów przez delegacje zaproszonych gości i władze miasta.

- 12.00 - plac Grunwaldzki– oficjalne obchody Dnia Pamięci i Pojednania – uderzenie w Dzwon Pokoju.

- 18.00 – Muzeum Lubuskie, im. Jana Dekerta, ul. Warszawska. Otwarcie wystawy stałej „Sztuka francuska XVIII i XIX wieku Porcelana, miniatury i obrazy z kolekcji Carli Müller”. 20 stycznia 2019 roku minęła pierwsza rocznica śmierci dr Carli Müller. Ta wyjątkowa kobieta, przyjaciółka Muzeum Lubuskiego, urodziła się 14 września 1940 roku w Landsbergu an der Warthe jako córka adwokata Waltera Lehmanna i Ilsy Schroeder. Dzieciństwo spędziła w willi Gustava Schroedera – jej dziadka (obecnie siedziba Muzeum Lubuskiego, przy ul. Warszawskiej 35). Pod koniec stycznia 1945 roku cała rodzina przeniosła się w głąb Niemiec.

Wystawa przypomina jej sylwetkę i pokazuje zgromadzony przez nią przez wiele lat niezwykły i niepowtarzalny zbiór, który przekazała w darze Muzeum Lubuskiemu w czerwcu 2017 roku. Ważną ideą Carli Müller było pokazanie tych dzieł sztuki francuskiej jak najszerszej publiczności, w jej rodzinnym domu.

- 19.00, Miejskie Centrum Kultury, ul. Drzymały. Slajdowisko Pamięci - W Landsberskim domu przygotowane i poprowadzone przez gorzovianistę Roberta Piotrowskiego. Tym razem Robert Piotrowski zabierze uczestników w niezwykłą podróż po zwykłych domach landsberskich. Historia miasta to historia domów

roch