2015-01-29, Kalendarium
Zdarzyło się:
1945 r. (70 lat) – wojska gen. Bierzarina zajęły Gorzów; godz. 2-3.00 – zarządzono ewakuację miasta; godz. 3.30 – sowieckie czołgi zaskoczyły mieszkańców Różanek; od godzin rannych – przy temperaturze ok. minus 10 st. trwał exodus mieszkańców i władz transportem kołowym i kolejowym; godz. 15.20 — sowieckie wozy pancerne przejechały przez Marwice; komendant obrony Landsberga, nie wykonawszy rozkazów, wycofał się do Kostrzyna; godz. 16-18 – wycofujące się oddziały niemieckie wysadziły oba mosty na Warcie, przerwana została ostatnia linia tramwajowa Grobla - Dworzec, Zamoście zostało pozbawione energii i gazu; godz. 21-22 – ostatnie pododdziały niemieckie wycofały się z Górczyna przez ul. Matejki do koszar przy ul. Myśliborskiej; godz. 22.00 – w okolicy mostu na Kanale Ulgi landsberscy volkssturmiści ostrzelali batalion Volkssturmu wracający z Borka, zginęło 17 żołnierzy; ok. 23.00 – pierwsze oddziały sowieckie dotarły do śródmieścia; godz. 0.30 – ostatnie oddziały niemieckie pod dowództwem Waltera Neumanna opuściły koszary przy ul. Myśliborskiej udając się przez Małyszyn do Nowin. Wg niektórych świadków, pierwsze czołgi zwiadowcze wkroczyły do miasta 30 stycznia od strony obecnej ul. Konstytucji 3 Maja, stąd jej powojenna nazwa Armii Czerwonej. Ok. godz. 20 trzy czołgi miały przejechać ulicą Sikorskiego i koło białego kościoła skręcić na Różanki. Miasto zajęte zostało przez pododdziały 32 korpusu piechoty 5 Armii Uderzeniowej, jej dowódcą był gen. płk. Nikołaja Erastowicza Bierzarina (1904-1945), później pierwsze komendant wojenny Berlina, dowódca korpusu, gen. D. S. Żerebin (1906-1982), dysponował dwiema dywizjami: 295 DP i 416 DP, ta ostatnia nazajutrz została przerzucona przez Wartę w pobliżu Gorzowa i rano nawiązała walkę z przeciwnikiem w rejonie Rudnicy i Wałdowic, które zostały zniszczone, natomiast 295 DP posuwała się przez miasto na Kostrzyn, podpalając domy po drodze.
1946 r. – rocznica zajęcia miasta była dniem wolnym od pracy; program obchodów obejmował uroczystą mszę św. w katedrze, odsłonięcie pomnika na cmentarzu sowieckim przy ul. Chrobrego, defiladę jednostek wojskowych, milicji, delegacji partyjnych związkowych, szkolnych, odsłonięcie tablicy pamiątkowej na gmachu Zarządu Miasta i akademię w Teatrze Miejskim. Otwarty wówczas cmentarz to tzw. "kwadrat", czyli dawny Moltkeplatz, zwany tuż po wojnie Placem Poległych, a potocznie „parkiem sztywnych”, oficjalnie Plac Nieznanego Żołnierza. Cmentarz ekshumowano ok. 1952 r. Pomnik Wdzięczności, wzniesiony z cegły, w postaci ostrosłupa zwieńczonego gwiazdą, stał do 1978 r. Znajdował się na rosyjskojęzyczny napis: Wiecznaja sława gierojom pawszim w bojach za niezawismost’ naszej Rodiny. Z kolei zachowana do dziś napis na gmachu ratusza głosi: Polakom ku wiecznej pamięci w pierwszą rocznicę oswobodzenia Gorzowa spod wiekowego jarzma germańskiego przez Wojsko Polskie i Armię Czerwoną wmurowano tę tablicę z głęboką wiarą wiecznego bytowania na Ziemi Lubuskiej. Gorzów, dnia 30 I 1946 r.
1965 r. (50 lat) – odbyła się premiera komedii A. Fredry „Nowy Don Kiszot czyli Sto szaleństw” w reż. Ireny Byrskiej, grali m. in. Bronisław Kassowski, Bolesław Idziak, Edward Lubaszenko, Asja Łamtiugina, Krystyna Niemczyk, a także Witold Anrzejewski jako Michał; sztuka wystawiana była 22 razy dla 7169 widzów.
1985 r. (30 lat) – w Gorzowie wystąpił Teatr Narodowy z przedstawieniem „Jałty” Ryszarda Frelka.
1995 r. (20 lat) – w Gorzowie po raz pierwszy obchodzono Dzień Pamięci i Pojednania.
1998 r. – na skwerze przy ul. Dąbrowskiego odsłonięto obelisk ku czci Ireny Dowgielewicz.
2001 r. – w hallu Łaźni Miejskiej ponownie odsłonięto popiersie Maxa Bahra, zrekonstruowane przez Jerzego Sobocińskiego z Poznania; w uroczystości uczestniczył Jürgen Bahr, prawnuk fundatora Łaźni.
Urodzili się:
1882 r. – Paul Bigalke, przedsiębiorca landsberski, właściciel tartaku, aktywny działacz Towarzystwa Koncertowo-Teatralnego, zm. w 1955 r.
1894 r. – Walter Herrman, duchowny protestancki, b. diakon (1927-1928) i proboszcz (1928-1929) parafii im. Lutra w Gorzowie, zm. w 1967 r.
1892 r. – płk Ignacy Wagner, powstaniec wielkopolski, kombatant Września 1939 r. i pionier miasta, b. powiatowy komendant Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego (1946), zm. w 1992 r.
1905 r. (110 lat) – Romuald Kujawski, b. kierownik Spółdzielni Pracy Usług Różnych, b. radny (1949-1952 i 1958-1961), zm. w 1978 r.
1908 r. – Marian Bogucki, kupiec, pionier miasta, b. właściciel składu materiałów piśmiennych przy ul. Pocztowej 13/14, zm. w 1990 r.
1911 r. – Wiktor Szeligowski, kolejarz i działacz sportowy, pionier miasta i b. prezes KS Warta (1959-1960), zm. w 1999 r.
1913 r. – Zofia Zaleska, artystka malarz, pionierka miasta, zm. w 2006 r.
1925 r. (90 lat) – ppłk Józef Kostan, kombatant 1 AWP, uczestnik bitwy pod Studziankami, b. oficer garnizonu gorzowskiego, zm. w 1995 r.
1934 r. – Aleksander Frączek, geodeta, b. wiceprezydent miasta (1970-1979), zm. w 1983 r.
1949 r. – ks. Zbigniew Stanek, kanonik Zielonogórskiej Kapituły Kolegiackiej, od 1975 r. proboszcz parafii św. Krzyża, zm. w 2002 r.
Zmarli:
1987 r. –Władysław Kempski (64 l.), sędzia Sądu Wojewódzkiego, b. prezes i wiceprezes Sądu Powiatowego w Gorzowie.
1995 r. (20 lat) – o. Roman Kotowski OFMCap. (67 l.), b. gwardian i proboszcz w Gorzowie (1979-1985).
1996 r. – ks. archimandryta Atanazy Sienkiewicz (86 l.), założyciel i pierwszy proboszcz parafii prawosławnej w Gorzowie (1964-1984).
1998 r. – Wacław Piciński (51 l.), fotograf, b. pracownik „Silwany” i współtwórca dakronu.
2006 r. – Barbara Grudzińska-Madej (85 l.), b. aktorka gorzowska (1946-1947).
2007 r. – Agnieszka Czobicz-Zachara (38 l.), lekarz stomatolog.
2013 r. – Zenon Śmigielski (93 l.), zasłużony strażak, działacz ludowy i PRON, b. przewodniczący Prezydium PRN w Strzelcach Kraj. (1960-1971), b. kierownik Wydziału Społeczno-Politycznego WK ZSL w Gorzowie i radny WRN (1975-1988), b. wiceprzewodniczący RW PRON w Gorzowie (1982-1989).
Urodziny obchodzą:
84. – Aldona Klimek, b. działaczka związkowa, przewodniczą KZ „Solidarności” w GPPD i członek ZR.
64. – Ryszard Zuj, dyrektor Biura Egzekucji Administracyjnej UM, poeta, muzyk, chórzysta.
58. – Zenon Michał Zadworny, emerytowany nauczyciel SP w Bogdańcu, b. działacz NZS na AWF, b. radny GRN (2006-2010), honorowy sędzia PZPN (2011).
52. – Renata Maniukiewicz, dyrektora Przedszkola nr 3.
26. – Tomasz Mielcarek, piłkarz, wychowanek GKP, obecnie obrońca Piasta Karnin.
