1 września

2020-09-01, Kalendarium

Zdarzyło się:

1899 r. – do mieszkań w Gorzowie popłynął pierwszy prąd elektryczny; doprowadzenie energii elektrycznej związane było z budową tramwaju elektrycznego w mieście, toteż w pierwszej kolejności zelektryfikowane zostały domy wzdłuż linii tramwajowych.

1945 r. (75 lat temu) – Szkoła Powszechna nr 1 im. M. Konopnickiej rozpoczęła nowy rok szkolny w budynku przy ul. Mieszka 57, gdzie później mieściło się przedsiębiorstwo „Las”; we wrześniu szkoła liczyła już 745 uczniów w 15 oddziałach, oprócz kierowniczki Felicji Waliszko (1910-1993), nauczycieli Jadwigi Śpiewak (-Zasada) (1927-1996), Karola Hermy (1916-1985) i Edwarda Krzysztofowicza (1900-1985) kadrę szkoły stanowili także Anna Dobrowolska (1898-1984), Amalia Górecka (1904-1978), Bolesław Mazurkiewicz (1890-1968), Kazimiera Nawracałowa (1915-2008), Maria Owsińska (1914-2004), Zofia Rutkowska (1914-2000?), Ludwik Ziołek (1916-1988), ponadto Jan Anielski (1899-1976), Henryk Raczycki (1905-1995), Helena Wolffowa (Jarczyńska) (1914-1994) i Władysława Zienkowicz (1910-1993),

1945 (75 lat temu) – powstało ognisko ZNP w Gorzowie; prezesem ogniska została Felicja Waliszko (1910-1993), przewodniczącym wydziału organizacyjnego Roman Zabilski (1910-1984), wydziału pedagogicznego Bolesław Mazurkiewicz (1890-1968), finansowego Jan Lisowski (1900-1985), społecznego Maria Owsińska (1914-2004); w gronie założycieli ogniska byli także: J. Anielski, Zbigniew Cierkoński (1909-1994), A. Górecka, K. Herma, Maria Kempińska, Gabriela Kosmowska (-Kiejzik) (1900-1973), E. Krzysztofowicz, Maria Lisowska (1894-1971), Romuald Majeranowski (1895-1970), Teresa Najdzina, H. Raczycki, Eleonora Raczycka (1906-1974), Roman Ulatowski (1905-1984), W. Zienkowicz, L. Ziołek; było to pierwsze ognisko w powiecie, ale nie w regionie, bo ZNP w Skwierzynie powstało już 7.07.1945, w 10.1945 gorzowskie ognisko liczyło już 35 członków, w 09.1946 – 83, w 06.1947 – 136, a 10.10.1949 – 220.

1945 r. (75 lat temu) – Powiatowy Oddział Informacji i Propagandy zorganizował akademię z okazji 5. rocznicy hitlerowskiego najazdy na Polskę.

1945 r. (75 lat temu) – administrator apostolski ks. Edmund Nowicki (1900-1971) rozpoczął swe urzędowanie od wizytacji parafii zachodniopomorskich, jednocześnie wystosował „Orędzie do kapłanów” i „Orędzie do wiernych”; ks. Jan Zaręba (1910-1986), przyszły biskup włocławski, został mianowany kanclerzem Administracji Apostolskiej.

1945 r. (75 lat temu) – Miejski Komitet Opieki Społecznej przejął od Zarządu Miejskiego przedszkole przy ul. Strzeleckiej 2 i „Dom sierot” przy ul. Króla Ducha 37 [= Borowskiego].

1945 r. (75 lat temu) – uruchomiono placówkę pocztową w Lubiszynie pod kier. Wilhelminy Bartoszewskiej.

1950 r. (70 lat temu) – rozpoczął się nowy rok szkolny, po raz pierwszy bez oficjalnego nabożeństwa szkolnego; Publiczna Szkoła Powszechna TPD, stała się Szkołą Ogólnokształcącą Rozwojową TPD, w której powstała pierwsza klasa VIII (pierwsza licealna), tak narodziło się II LO.

1950 r. (70 lat temu) – w sali gimnastycznej przy ul. Kosynierów Gdyńskich 8 odbyła się inauguracja Liceum Pedagogicznego, które istniało 20 lat; pierwszym dyrektorem był Edmund Ciesielski (1917-1969), do pracy w liceum zostało skierowanych troje wykwalifikowanych nauczycieli: Franciszek Czarnecki (1913-2004) (muzyka i śpiew), Janina Szyjkowska (biologia) i Zdzisław Słysz (j. rosyjski), za zgodą KOS zaangażowano także grupę absolwentów LP w Sulechowie: Alicja Klarecka (-Jodko) (1928-2003) i Elwira Markowska (-Dobkowicz) (1929-2017) (j. polski), Halina Niewiadomska (-Strzelecka) (historia), Bartłomiej Strzelecki (1928-1988) (matematyk), z Sulechowa przybył też Stanisław Czekała (fizyka), dołączyła do nich Anna Borzykowska (zajęcia praktyczne); trzy klasy pierwsze umieszczono w budynku Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej przy Estkowskiego 13, klasę II i III – w budynku internatu przy Łokietka 24.

1955 r. (65 lat temu) – Szkoła Podstawowa nr 5, korzystająca dotąd z budynku SP 1, przeniosła się do budynku przy ul. Żukowa 7 [= Dąbrowskiego 7].

1960 r. (60 lat temu) – decyzją Prezydium PWRN w Zielonej Górze, za zgodą Ministerstwa Kultury i Sztuki, powołany został Teatr Państwowy im. Juliusza Osterwy w Gorzowie jako 117. scena państwowa w kraju i drugi teatr zawodowy w województwie; teatr finansowany był ze środków Prezydium MRN w Gorzowie, które na potrzeby aktorów oddało także 28 mieszkań, głównie w „samotniaku” przy ul. Hejmanowskiej 5; dyrektorem i kierownikiem artystycznym teatru został Zbigniew Szczerbowski (1902-1979); kierownikiem administracyjno-gospodarczym została Elżbieta Szczerbowska, pracowali tu nadal Irena Dąbrowa, dot. kierownik administracyjno-gospodarczy, Aleksandra Zawiejska (1910-2008), zrazu jako kasjerka, Jadwiga Streit (1911-1987) – sekretarka, głównym księgowym był Edward Szymański (1919-1999?), do pierwszych pracowników technicznych teatru należeli Eugenia (1926-2002) i Mieczysław (1927-2017) Adamkiewiczowie, garderobiana i stolarz, Czesław Walkowiak – elektryk, Adam Asanowicz – maszynista, Józef Sałgut (1907-1987) – bileter.

1960 r. (60 lat temu) – z nowym rokiem szkolnym powstało Państwowe Technikum Wodno-Melioracyjne i Liceum Położnych; Szkoła Specjalna (nr 14) rozpoczęła naukę w nowym budynku przy ul. Staszica [= Mościckiego].

1965 r. (55 lat temu) – Zasadnicza Szkoła Włókiennicza GZPJ otrzymała siedzibę przy ul. Śląskiej 95.

1970 r. (50 lat temu) – z nowym rokiem szkolnym na Osiedlu Słonecznym działalność podjęła powołana na nowo Szkoła Podstawowa nr 6, dla której wybudowano nowy budynek przy ul. Gwiaździstej 14, kierownikiem placówki została Sabina Gromiec; Technikum Elektro-Mechaniczne podzieliło się na Technikum Elektryczne pod dyrekcją mgr inż. Tadeusza Wróblewskiego i Technikum Mechaniczne, którego dyrektorem został Henryk Śmiglak.

1970 r. (50 lat temu) – wieczornicą poświęcono rocznicy napaści hitlerowskiej na Polskę rozpoczęła działalność Świetlica RSM „Włókno” w Hotelu „Stilon”, późniejszy klub „Dolinki”; radą społeczna placówki kierował Henryk Nawrocki.

1970 r. (50 lat temu) – Krystyna Tyszarska objęła dyrekcję Teatru im. Osterwy, pełniąc jednocześnie razem z mężem Celestynem Skołudą (1922-2006) funkcję kierownika artystycznego; było to trzecie, po Barwińskich i Byrskich, małżeństwo artystyczne na czele gorzowskiego teatru.

1975 r. (45 lat temu) – dotychczasowe zespoły szkół zawodowych zostały przemianowane na Zespół Szkół Ekonomicznych, Zespół Szkół Elektrycznych, Zespół Szkół Gastronomicznych, Zespół Szkół Mechanicznych i Zespół Szkół Chemicznych.

1975 r. (45 lat temu) – uruchomione zostało Przedszkole Miejskie nr 10 im. Jasia i Małgosi przy Lelewela 1, pierwszą dyrektorką została Janina Karcz (1940-2009).

1980 r. (40 lat temu) – elektroenergetyk Zbigniew Zięba (1947-2005), przyszły przewodniczący RM, usiłował wywołać strajk w „Silwanie”.

1985 r. (35 lat temu) – uruchomione zostało pierwsze połączenie Górczyna z Zawarciem, była to nowa linia autobusowa nr 125 z os. Zacisze na ul. Śląską, przystanek początkowy był przy SP 13, trasa wiodła ul. Walczaka, Dzieci Wrzesińskich [= Jagiełły], Chrobrego, Fabryczną i Towarową, autobusy jeździły co 11 minut, poza szczytem – co 22 min.

1990 r. (30 lat temu) – w wyniku przekształceń GPBP „Gobex” powstała spółka „Inter-Gobex”, później „Interbud-Gobex”, obecnie „Interbud-West”; na czele nowej spółki stanął Stanisław Guziewicz (1941-2004).

1990 r. (30 lat temu) – rozpoczął się nowy rok szkolny, na mocy decyzji MEN do szkół wrócił nauka religii; w miejsce dotychczasowego Studium Nauczycielskiego (SN) powstał Zespół Szkół im. Tadeusza Kotarbińskiego, w skład którego wchodziły: 6-letnie Studium Wychowania Przedszkolnego, 2-letnie Studium Nauczania Początkowego, Zaoczne Studium Wychowania Przedszkolnego i Liceum Ogólnokształcące, dziś IV LO; rozpoczęła też działalność Państwowa Szkoła Muzyczna nr 2.

1995 r. (25 lat temu) – Zespół Szkół Odzieżowych otrzymał nowe pomieszczenia w zaadaptowanych obiektach dawnej „Silwany” przy ul. Śląskiej 64c.

2000 r. (20 lat temu) – podczas wojewódzkiej inauguracji roku szkolnego w Lipkach Wielkich otwarto nową szkołę, zbudowaną w ciągu 3 lata za 4,5 mln zł

2003 r. – na trasie Gorzów - Zbąszynek pojawił się pierwszy szynobus; lekki pojazd z 44 miejscami siedzącymi zakupiony został ze środków samorządu wojewódzkiego

2005 r.(15 lat temu) – zainaugurował działalność Zespół Szkół Sportowych, utworzony na bazie SP nr 11 przy ul. Stanisławskiego 2.

2015 r. (5 lat temu) – wieczorem przez północną częścią województwa i Gorzów przeszła nawałnica, w ciągu 39 minut między 20.16 a 20.55 spadło 31,7 mm deszczu, wiał wiatr szybkością 21 m/s (75,6), najbardziej intensywny deszcz i wichura trwały tylko kilka minut; powalone drzewa uwięziły pod Dobiegniewem pociąg z Poznania do Szczecina, wichura zerwała lub uszkodziła dachu m.in. w Niwicy, Czechowie i innych podgorzowskich wsiach, w Santoku zawalił się stary budynek gospodarczy, w Gorzowie ulewa zalała m.in. ul. Jagiełły i Grobla, zwalona wierzba spadła na samochód w rejonie ul. Fabrycznej i Wawrzyniaka, powalone drzewa zniszczyły sygnalizację świetlną przy ul. Przemysłowej, przystanek autobusowy na Grobli; ponad 20 tys. gospodarstw w okolicy miasta pozbawionych było prądu.

2015 r. (5 lat temu) – po 35 latach zamknięta została Izba Wytrzeźwień, obecnie jest to Ośrodek Pomocy Osobom Nietrzeźwym, prowadzone przez Towarzystwo Pomocy im Brata Alberta.

2015 r. (5 lat temu) – przy Chrobrego 28 otwarta została świetlica środowiskowa „Ćhavorytko”, prowadzona przez gorzowski oddział Związku Romów Polskich.

2016 r. – rozpoczęła działalność Akademia im. Jakuba z Paradyża, powstała w miejsce PWSZ.

Urodzili się:

1855 r. (165 lat temu) – Karl Seyfarth, profesor landsberskiego gimnazjum, współzałożyciel i prezes towarzystwa historycznego (VfGdN), zm. w 1931 r.

1940 r. (80 lat temu) – ks. Stanisław Grudzień, b. proboszcz w Lubnie (1996-2002), zm. w 2019 r.

Zmarli:

1993 r. – Tadeusz Rajna (61 l.), motokrosowiec, w l. 60. jeden z czołowych zawodników sekcji motocrossowej KS „Stal”.

1996 r. – ks. Stanisław Trus, SDB (62 l.), b. proboszcz w Lipkach Wielkich (1970-1975).

2003 r. – Aleksander Kowalczyk (53 l.), scenograf; w l. 1973-2002 pracował w pracowni plastycznej Teatru Osterwy,

2003 r. – Wirgiliusz Barzycki (72 l.), klejarz w tkalni pneumatycznej w „Silwanie”, b działacza partyjny w „Silwanie”, b. członek KM PZPR (1981-1983) i Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej (1981-1983).

2006 r. – Janusz Pastor (69 l.), b. piłkarz „Unii” Gorzów grał (1956).

2008 r. – Janusz Wacławek (73 l.), b. dyrektor GKB w Gorzowie (1975-1984).