Z żałobnej karty ostatnich 12 miesięcy

2013-10-31, Prosto z miasta

Ludzie cenieni i lubiani, albo tylko znani ze swej funkcji pełnionej w mieście, teraz lub w przeszłości.

Gorzowianie, którzy sprawdzili się gdzie indziej, oraz ci, dla których Gorzów był tylko etapem w karierze. Oto sylwetki niektórych z nich, tych którzy odeszli w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Czasem tak cicho, że nikt prawie tego nie zauważył...

Już 8 listopada na cmentarzu komunalnym pożegnaliśmy Wiesława Osieckiego, piłkarza, jednego z najlepszych strzelców GKP. Był starszym bratem Mariusza, też piłkarza. Wychowanek KS Stilon, był członkiem młodzieżowej kadry narodowej, czołowym pomocnikiem Stilonu i GKP, gdzie grał w 1987-1994 i 1996-1997, w 1994 przeniósł się do II-ligowego Zawiszy Bydgoszcz, skąd jesienią 1995 trafił do I-ligowej Amiki Wronki, gdzie rozegrał 9 spotkań w ekstraklasie, w 1997 wrócił do Wronek, skąd przeszedł do III-ligowego Stolemu Gniewino, w 1998-1999 grał w Polonii Słubice, karierę zakończył w 2000 w Drawie Krzyż. Znany był z potężnych uderzeń z lewej nogi, w barwach gorzowskiego klubu rozegrał 266 spotkań, o jeden więcej niż brat, wszystkie w II lidze, zdobył 52 bramki, co daje mu 2. lokatę na liście najlepszych II-ligowych strzelców w historii klubu, w 2007 wystąpił w oldboyach. Zmarł 4 listopada na zator płucny, miał 43 lata.

16 listopada w wieku 73 lat zm. Marek Jerzy Zych, znany w l. 80. działacz polityczno-gospodarczy w mieście, b. dyrektor Zakładu Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Gorzowie. Był członkiem PZPR od 1963 r., w 1983 r. po raz pierwszy został delegatem na konferencję miejską PZPR, a w 1986 r. wszedł w skład prezydium Miejskiej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej. W 2007 został wybrany ławnikiem Sądu Okręgowego na kadencję 2008-2011. Pochowany został 22 listopada na cmentarzu junikowskim w Poznaniu.

1 grudnia zm. nagle w wieku 31 lat Paweł Józef Lis, młody biznesmen, dziennikarz telewizyjny. W 2001 r. ukończył Zespół Szkół Budowlanych, w ciągu następnej dekady założył lub stał się udziałowcem kilkunastu spółek w Gorzowie, Warszawie i Poznaniu, działających w branży ochrony środowiska i recyklingu. W 2008 r. założył „Fundację na rzecz recyklingu”, był też prezesem Grupy Leonard sp. z .o. o. (zarejestrowana w 2007 w Poznaniu), spółek PLM (założona w 2010 przez fundację w Gorzowie), KSL Gocopper sp. z o.o. (założona w 2010 w Gorzowie), AXN (zarejestrowana w 2012 w Gorzowie), w 2009 r. przejął warszawską spółkę KLM, w 2011 r. – gliwicką spółkę Foxtechnolog, warszawskie spółki „Agro Mach” oraz Skup i Sprzedaż Surowców Wtórnych Just-Met Justyna Modlińska. W 2012 r. jego spółka KSL Gocopper nabyła udziały w Telewizji Miejskiej Gorzów sp. z o.o., a on sam został zrazu prezesem (zarejestrowany 30 XI 2012), a następnie prokurentem (prokura samoistna), co KRS zarejestrował dopiero 4 XII 2012 (sic), wszystkie gorzowskie spółki wraz z telewizją zlokalizował w nowym budynku „Plaza” przy ul. Warszawskiej 6, zbudowanym w 2008-2010. Jako nowy właściciel TMG reaktywował stację, w której prowadził wywiady z miejscowymi politykami. Jego pogrzeb odbył się 7 grudnia na cmentarzu w Gliniku.

22 grudnia zmarł w Niemczech Bolesław Proch, jeden z najlepszych żużlowców polskich przełomu lat 70/80. Pochodził ze Świebodzina, debiutował w 1973 na gorzowski torze, ale w barwach zielonogórskiego Falubazu, w 1977-1981 studiował na AWF w Gorzowie i jeździł w Stali, od 1981 w Polonii Bydgoszcz, a po towarzyskim meczu w Holandii w sierpniu 1987 r. nie wrócił do kraju i zakończył karierę żużlową. Razem ze Stalą zdobył dwukrotnie mistrzostwo Polski (1977, 1978), a raz srebrny medal DMP (1979). W 1975 r. został młodzieżowym IMP i wygrał „Srebrny Kask”, 8 razy startował finale IMP, zostając dwukrotnie indywidualnym wicemistrzem Polski (1978, 1985), w 1981 zdobył „Złoty Kask”, w 1978 w parze z E. Jancarzem wygrał Mistrzostwa Polski Par Klubowych i zajął V m. w finale MŚ, dotarł także do finału kontynentalnego IMŚ, a w 1984 – do ćwierćfinału IMŚ, w 1976 jako rezerwowy zdobył 1 p. i został srebrnym medalistą DMŚ na White City w Londynie. Właśnie w barwach Stali osiągnął w 1978 najwyższą w swej karierze średnią punktową – 2,46 i zajął 2. miejsce w plebiscycie „GL” na najpopularniejszego sportowca woj., gorzowskiego. Wyjeżdżając w 1987 r. na mecz w Holandii sprzedał swoje mieszkanie w Bydgoszczy, zamieszkał w Niemczech, gdzie zakończył karierę żużlową i podjął pracę w szpitalu jako rehabilitant. Zmarł na zawał serca 22 grudnia 2012 r., ale pogrzeb odbył się dopiero 4.02.2013 r., w dniu 61. urodzin, na cmentarzu w Düren k. Kolonii.

23 grudnia odszedł honorowy obywatel Gorzowa Zenon Bauer, jeden z najbardziej znanych i cenionych „ojców miasta”. Pochodził z Lidy, od 1936 zdobywał doświadczenie samorządowe, pracując w administracji gminnej, powiatowej i wojewódzkiej, w sierpniu 1945 r. przyjechał do Skwierzyny, gdzie otrzymał stanowisko referendarza w Starostwie Powiatowym, od 1947 – w Gorzowie, gdzie 1.07.1947 został inspektorem samorządowym, na stanowisku tym uporządkował sprawy samorządowe, przyczyniając się do odzyskania przez miasto prawa powiatu grodzkiego (1948). W 1950 wszedł w skład pierwszego Prezydium MRN, a w 1952 r. stanął na czele Miejskiej Komisji Planowania Gospodarczego (MKPG) , ale na skutek konfliktu z ówczesnym przewodniczącym PMRN Zenonem Haśko został w 1953 usunięty z PMRN i wydalony z PZPR). Po „Październiku” zrehabilitowany, wrócił na stanowisko przewodniczącego MKPG, a w 1958-1969 był przewodniczącym Prezydium MRN, czyli prezydentem miasta. Na tym stanowisku zainicjował odgruzowywanie miasta i jego odbudowę, przeprowadził wiele przedsięwzięć w zakresie komunikacji, gospodarki komunalnej i kultury. W wyniku zatargów z władzami wojewódzkimi zmuszony został po 11 latach i 24 dniach do złożenia 8.03.1969 rezygnacji (jego rekord rządzenia Gorzowem w powojennych dziejach miasta został pobity dopiero w 2009 przez T. Jędrzejczaka). Przez następnych 8 lat kierował „Miastoprojektem”, w 1977 przeszedł na emeryturę, w 1985-1993 pracował jeszcze na pół etatu w Wydziale Urbanistyki i Architektury UW. Odznaczony był m.in. Krzyżem Oficerskim OOP (1987), a w 1998 r. otrzymał honorowe obywatelstwo miasta. Pochowany został 29 grudnia na cmentarzu komunalnym, który powstał za jego kadencji, w kwaterze rodzinnej, która znajduje się przy cmentarnej kaplicy, obok żony Władysławy z d. Kuryłowicz (1918-1997).

17 stycznia w wieku prawie 87 lat zmarł Marian Klaus, kompozytor, instrumentalista, stroiciel instrumentów, legenda „Casablanki”. Z wykształcenia skrzypek, kwalifikacje stroiciela zdobywał w Lesznie u Theodora Bettinga, przedwojennego producenta fortepianów „Calisia”, egzamin mistrzowski zdał w 1971 w Poznaniu. W czasie okupacji pracował m.in. w fabryce akumulatorów w Poznaniu, od 1946 w Gorzowie, grał w orkiestrach Mikołaja Dudarenki i Józefa Rezlera, aż do roku 1981 pozostawał aktywnym muzykiem, grał i kierował zespołami muzycznymi w Poznaniu, Szklarskiej Porębie, Międzyzdrojach, Świnoujściu i Gorzowie, ok. w 1955 współpracował z ZDK w „Stilonie”, grywał w wielu gorzowskich lokalach rozrywkowych, jest legendą „Wenecji” i „Casablanki”. Od lat 50. zajmował się strojeniem instrumentów, ostatnio był właścicielem firmy „Zakład Strojenia i Naprawy Fortepianów i Akordeonów”. Był też nauczycielem ognisk muzycznych w wielu wielkopolskich i lubuskich miejscowościach. Od lat zajmował się komponowaniem, głównie muzyki tanecznej, od 1974 należał do ZAiKS-u. Większość kompozycji oparta jest na synkopowanym rytmie jazzowym w stylu swing i bossa-nova, w twórczości tej wyróżniają się też śpiewne czardasze, a do najbardziej popularnych utworów należą: Gorzowski wieczór w Casablance, Błękitna bossa nova, Nowy swing, Akant, W rytmie czardasza, Zakochany Cygan, Pimpek, Cygański smak, Rafał i Jacek, Żółty kanarek. Wydał też kilka albumów płytowych: Orkiestra Mariana Klausa, Dancing Gorzów Casablanca 1972-1976, kolekcja trzech płyt, zawierająca magnetofonowe, zrekonstruowane nagrania 60 utworów wykonywanych podczas dancingów i 10 utworów fortepianowych w wykonaniu kompozytora, Marian Klaus zaprasza na dansing – Casblanca z tamtych lat, zawierająca 23 wyselekcjonowane nagrania z kolekcji utworów dansingowych oraz Marian Klaus zaprasza do tańca – w rytmie jazzu, przy śpiewie skrzypiec, przy swoich kompozycjach, kolekcja 3 płyt, z których pierwsza składa się z improwizacji jazzowych, druga zawiera melodie skrzypcowe, trzecia to zbiór utworów dancingowych, a na okładkach umieszczono reprodukcje obrazów olejnych synowej Justyny Lewandowskiej-Klaus, 21 stycznia spoczął na cmentarzu komunalnym obok swej żony Moniki (1930-1990), b. dyrektorki przedszkoli ZWCh „Stilon”.

29 stycznia w wieku zaledwie 61 lat zm. Eugeniusz Tyranowski, adwokat, b. wiceprezydent Gorzowa. Pracował m.in. jako radca prawny, w 1987-1989 był wiceprezydentem miasta, od 1993 prowadził własną kancelarię prawną, a w 1996 został wpisany na listę adwokatów. Był członkiem PZPR od 1977, członkiem KZ w GKB, a w 1983-1986 – członkiem Miejskiej Komisji Kontroli Partyjnej, a w 1984-1987 – także radnym MRN. Pochowany został 1.02. na cmentarzu komunalnym.

30 stycznia w wieku 83 lat zm. Zenon Śmigielski, honorowy obywatel Gubina, zasłużony działacz w Strzelcach. w l. 80. aktywny także na terenie Gorzowa. Z zawodu nauczyciel, po wojnie zamieszkał w Gubinie i zorganizował szkołę w Strzegowej, w 1960-1971 był przewodniczącym Prezydium PRN (starostą) w Strzelcach, w tej roli zorganizował LO w Strzelcach. Był działaczem ZSL i honorowym prezesem PK PSL w Strzelcach, w 1981 pozostawał kierownikiem Wydziału Społeczno-Politycznego WK ZSL w Gorzowie, z ramienia tej partii był radnym WRN w Gorzowie (1975-1988), przewodniczącym RM-G PRON w Strzelcach i wiceprzewodniczącym RW PRON w Gorzowie (1982-1989), działał też w komitecie Narodowego Czynu Pomocy Szkole. Był jednym z najbardziej zasłużonych działaczy OSP, seniorem strzeleckich strażaków, w 1946 zorganizował OSP w Strzegowej, był honorowym członkiem OSP w Bronowicach, w 1994 otrzymał honorowy medal im. Józefa Tuliszkowskiego. W 1983 r. został wpisany do „Księgi Ludzi Czynu woj. gorzowskiego”, w 1995 otrzymał godność honorowego obywatela Gubina. Pochowany został 2.02. na cmentarzu komunalnym w Strzelcach Kraj.

14 lutego, na 4 dni przed 93. urodzinami, zm. Józef Prońko, pionier miasta, żużla i gorzowskiej motoryzacji, a przede wszystkim założyciel bardzo muzykalnej rodziny. Był syn zesłańca, który w 1912-1923 przebywał pod granicą mongolską, później rodzina osiadła w gm. Wołkowysk, skąd w 1940 r. została ponownie wysiedlona do Kazachstanu, a stamtąd w 1945 ponownie repatriowana do Polski. Z zawodu technik samochodowy, poszukiwany za przynależność do AK, zatrzymał się w 1945 w Białymstoku, gdzie razem z żoną pracował w fabryce tytoniu, ze skierowaniem wystawionym przez monopol tytoniowy jeszcze w 1945 znalazł się w Gorzowie, w 1946-1958 pracował w monopolu tytoniowym, od 1964 – w Zakładach Młynarskich, następnie w OTL, na koniec budował stację obsługi samochodów przy ul. Młyńskiej i przez 5 lat nią kierował, prowadził też prywatną pomoc drogową. Już w 1946 zakupił motocykl „Nimbus”, od 1954 był też jednym z trzech pierwszych w mieście posiadaczy „dekawki”, 1.05.1946 wygrał pierwsze zawody żużlowe w mieście, był współorganizatorem i sekretarzem Auto-Moto Klubu „Unia”, poprzednika „Stali”, a w 1957 – Automobilklubu, w którym pełnił funkcję sekretarza zarządu, był też społecznym inspektorem ruchu drogowego. Był też pasjonatem muzyki, wraz motocyklem zakupił pianino, w domu uprawiano rodzinne muzykowanie, pasją muzykowania i śpiewania zaraził też swoje dzieci: Krystynę, Piotra, Wojciecha (1951-1994) i Małgorzatę, która jako jedyna pozostała w Gorzowie i została żoną perkusisty Ireneusza Budnego. Spoczął 21.02. na cmentarzu komunalnym.

19 lutego na cmentarzu parafialnym w Karninie spoczął Stanisław Dudzik, rolnik, b. sołtys Karnina, który żył 83 lata. Był działaczem PZPR (1951-1990), członkiem Egzekutywy KW PZPR w Gorzowie (1984-1986), radnym GRN i RG od co najmniej 1978, w l. 80. był również wiceprezesem WZKiOR, członkiem RW PRON, a także prezesem Wojewódzkiego Związku Hodowców i Producentów Bydła.

19 lutego w wieku 72 lat. zmarł Alfred Gmerek, b. działacz PRON w Gorzowie. Pochodził z Drezdenka, tam też ukończył miejscowe LO (1958). W 1982 r. został sekretarzem RW PRON, czyli Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Polski, działał też w WK Narodowego Czynu Pomocy Szkole, ostatnio zasiadał (1999, 2004) w Radzie Społecznej Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Spoczął 22.02. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

4 marca w wieku 88 lat zm. Tadeusz Zell, radca prawny, organizator bractwa kurkowego. Pochodził z Chełmży k. Torunia, gdzie ojciec był przed wojną królem bractwa kurkowego. Był radcą prawnym, ostatnio występował jako syndyk GS „Samopomoc Chłopska” w Kłodawie w Upadłości. W 1996 r. został hetmanem (prezesem) nowo założonego Strzeleckiego Bractwa Kurkowego Grodu Gorzów. Pochowany 8.03. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

8 marca w wieku 75 lat zm. Anatol Abec, nauczyciel. Syn Mikołaja (1885-1973), który już w końcu 1944 r. trafił z całą rodziną do Landsberga, młodszy brat Bolesława (1930-2010), znanego tłumacza. W 1945 r. rozpoczął naukę w SP nr 1, w 1957 ukończył LO nr 18 (I LO). Przez 17 lat uczył fizyki w szkole, przez 22 lata pracował w WDK. Pochowany został 14.03. na cmentarzu komunalnym.

6 kwietnia pożegnaliśmy dr. Piotra Frankowa, historyka, nauczyciela, działacza TMLiKPW, który zm. 2 kwietnia wieku 75 lat. Pochodził z Drohobycza, w 1946 razem z matką i siostrą zamieszkał w Cybince, od 1956 r. – w Gorzowie, tu ukończył SN, następnie studia historyczne na UAM, w 1986 doktoryzował się pracą Przemysł drzewny i produkcja leśna województwa gorzowskiego w 1945-1980. Po studiach pracował jako nauczyciel, w 1965 został zast. dyrektora SP nr 17, w l. 1970-1984 kierował SP nr 8, następnie został dyrektorem Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, który w 1989 przekształcił w Wojewódzkim Ośrodek Metodyczny, od 1991 na emeryturze, pracując do 2006 w WOM na pół etatu. Był współzałożycielem gorzowskiego oddziału PTH w 1970, od 1989 działacz Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, gdzie był przewodniczącym komisji historyczno-informacyjnej, od 1991 – członkiem zarządu, od 1993 – wiceprezesem, a od 2002 pełnił funkcję prezesa. Był tez autorem audycji radiowych oraz odczytów okolicznościowych prezentujących tematykę historyczną, licznych publikacji historycznych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP (1987), Złotym Krzyżem Zasługi (1976), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1986), odznaką honorową miasta Gorzowa (1979), odznaką Przyjaciel Dziecka (1979), odznaką honorowa „Za zasługi dla województwa gorzowskiego” (1993), złotą odznaką TML i KPW (1999), Krzyżem Drugiej Obrony Lwowa (2003), srebrnym medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2005), Odznaką Honorową Sybiraka (2006), odznaką honorową „Za zasługi dla województwa lubuskiego (2009), odznaką honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej (2012), Krzyżem Pamięci Kresów Wschodnich (2012). Spoczywa na cmentarzu komunalnym.

26 kwietnia w wieku 94 lat zm. Lidia Suszka z d. Kiersnowska, urzędniczka bankowa, b. więźniarka Ravensbrück, b. radna, jedna z ostatnich pionierek miasta. Pochodziła z Grodna, w 1935 cała rodzina przeniosła się do Warszawy, W 1938 ukończyła gimnazjum w Grodnie i rozpoczęła studia na Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, które przerwała wojna, wraz z początkiem Powstania Warszawskiego cała rodzina została aresztowana przez Niemców i jeszcze w 08.1944 zesłana do KL Ravensbrück, ojciec została osadzony w obozie męskim, matka z córkami Lidią, Zenajdą i Marią – w żeńskim. W 1945 r. wraz z grupą b. więźniów dotarła wozem konnym do Kostrzyna, a następnie do Gorzowa, gdzie 27.05.1945 zgłosiła się do placówki PCK, od 1.06.1945 pracowała w referacie finansowym Starostwa Powiatowego, następnie w KKO i NBP, od 1981 na emeryturze. Przez jedną kadencję (1961-1965) była radną MRN. Spoczęła 2.05. na cmentarzu komunalnym.

5 maja w wieku 83 lat zm. Ryszard Gromiec, nauczyciel, b. inspektor oświaty, jeden z najbardziej znanych dyrektorów gorzowskich szkół. Pochodził z Małopolski, w 1944 ukończył polską szkołę w Kluczach, studiował polonistykę na WSP w Krakowie, w 1953 podjął pracę w Gorzowie jako nauczyciel j. polskiego w LO nr 19 (II LO, gdzie w 1955-1963 był wicedyrektorem szkoły, w l. 1963-1979 kierował Szkołą Rzemiosł Budowlanych, Technikum Budowlanym i Zespołem Szkół Budowlanych, za jego dyrekcji przy ul. Okrzei powstała większość obiektów, pracowni, warsztatów. W 1979-1982 był inspektorem oświaty w Gorzowie, następnie został wicedyrektorem Zespołu Szkół Ekonomicznych, a w 1983-1989 był dyrektorem ZSE, gdzie jako emeryt uczył jeszcze j. polskiego do 1992 r.. Był członkiem PZPR od 1956, a w 1976-1980 zasiadał w Egzekutywie KM PZPR. Pochowany 9.05. na cmentarzu komunalnym.

13 maja w wieku prawie 89 lat zm. w Nowej Soli dr n. med. Władysław Kolbuszewski, chirurg z 67-letnim stażem lekarskim, nowosolanin od ponad pół wieku, ceniony tam jako b. dyrektor i budowniczy miejscowego szpitala. Przez 5 lat związany był jednak z Gorzowem jako dyrektor Państwowego Liceum Felczerskiego (1952-1957). Spoczywa oczywiście na cmentarzu komunalnym w Nowej Soli.

17 czerwca zmarła w wieku 85 lat Stanisława Janicka, bibliotekarka, archiwistka, regionalistka i esperantystka. Pochodziła z Wołynia, w 1945 r. cała rodzina repatriowała się z Korca przez Zamość do Wałcza, w 1952 ukończyła Instytut Filologii Romańskiej KUL. Po studiach pracowała w Sądzie Powiatowym i Państwowym Biurze Notarialnym w Wałczu, w 1954 r. przeniosła się z rodziną do Gorzowa, pracowała w Miejskiej Bibliotece Publicznej (1954-1957), w księgarni „Dom Książki” przy ul. Sikorskiego (1957-1959), a w 1959-2003 była pracownikiem gorzowskiego archiwum, z którym współpracowała niemal do ostatnich dni życia. Była specjalistką od odczytywania pisma gotyckiego i paleografii łacińskiej. Należała do współzałożycieli PTH, gdzie przez wiele lat była sekretarzem oraz Towarzystwa Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości, gdzie pełniła funkcję skarbnika, należała tez do Polskiego Związku Esperantystów. Była autorką licznych publikacji historycznych na łamach prasy codziennej i fachowej. Pochowana została 20.06. na cmentarzu komunalnym.

W wieku 53 lat odeszła 25 czerwca hm. Jolanta Milcuszek, b. komendantka Chorągwi ZHP. Gorzowianka, ukończyła SP nr 7 (1975) i I LO (1979), ostatnio pracowała jako wychowawca w internacie Zespołu Szkół Budowlanych w Gorzowie. Jako instruktor ZHP stała się uznanym metodykiem pracy starszoharcerskiej, należała do współtwórców Szkoły Harcerstwa Starszego „Perkoz” k. Olsztynka, gdzie w 1985-1987 była zastępcą komendanta. Wróciła do Gorzowa, by zostać zastępcą komendanta Chorągwi Gorzowskiej ZHP, a w 1989-1991 – była komendantem, przedostatnim w historii tej chorągwi. Pochowana została 28.06. na cmentarzu komunalnym.

13 lipca na cmentarzu komunalnym odbył się pogrzeb Barbary Kończak-Konarkowskiej, dyrektor Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. Gorzowianka od urodzenia, ukończyła SP nr 3 (1964), II LO (1968), chemię rolną na WSR (1968-1973). Zaraz po studiach podjęła pracę w Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gorzowie, gdzie zaczynała jako stażysta, następnie st. agrochemik pracowni nawozowej i kiszonek, kierownik pracowni paszowo-nawozowej, później – pracowni ogrodniczej, a od 1991 dyrektor, za jej dyrekcji Laboratorium OSCh-R otrzymało akredytację Polskiego Centrum Akredytacji w Warszawie. Była autorem i współautorem wielu opracowań i publikacji. Zmarła 8 lipca w wieku niespełna 63 lat.

17 lipca, dokładnie w dniu 63. urodzin, zm. Jerzy Paweł Duda, instruktor muzyki, kompozytor, instrumentalista i chórzysta. Był synem Pawła (1917-1976) i Adeli (1920-2008), ojciec, znany adwokat i działacz PZZ u TRZZ, był jednym z głównych animatorów życia publicznego w mieście, organizatorem trzech gorzowskich wystaw gospodarczych w 1958-1960. W 1968 ukończył II LO, ponadto PSM I st., w 1967 jako pierwszy uczeń w historii „dziewiętnastki” został finalistą Centralnej Olimpiady Matematycznej, uzyskując w XIX edycji wyróżnienie, ukończył matematykę na Uniwersytecie Warszawskim, był asystentem na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Gdańskiego; w 1980, straciwszy tam pracę, wrócił do Gorzowa i rozpoczął pracę w WDK (GDK), gdzie w 1981 założył Klub Piosenki Turystycznej, prowadzi też chór „Ta joj”, komponował i grał na wielu instrumentach, m.in. na turonioli (jedyny oryginalny instrument, skrzyżowanie bałałajki z mandoliną, skonstruowany w l. 70. przez Kazimierza Kryskę), śpiewał w chórze „Cantabile” i grał w kapeli „Chwylyna”. Jeszcze w czasach studenckich zyskał tytuł głównego eksperta ds. piosenki turystycznej, sam skomponował kilkaset piosenek z pogranicza piosenki turystycznej i poezji śpiewanej, jego kompozycję „Psalm Narodzenia” do tekstu Joanny Kulmowej śpiewa chór „Cantabile”, czuł się także odkrywcą kilku talentów, m. in. kompozytora filmowego Michała Lorenca, Elżbiety Adamiak, Piotra Bukartyka i in. Spoczął 20 lipca na cmentarzu komunalnym.

22 lipca w alei zasłużonych naszego cmentarza spoczął Jerzy Krajewski, b. kajakarz i trener kajakarzy Admiry, który zm. 18 lipca w wieku 58 lat. Kajakarstwo trenował od 14 roku życia, w międzyczasie ukończył Technikum Chemiczne (1977). był członkiem kadry olimpijskiej C; trenowaniem zajmował się od 1977 r. z przerwą na wojsko (1977-1979), po powrocie do klubu Admira ukończył kurs instruktorski i zajął się wyłącznie szkoleniem zawodników, w 2007 zdobył stopień trenerski w ZWKF w Gorzowie. Na XIII OSM w 1986 r. podopieczni Admiry zdobyli 5 medali, a on sam trafił do honorowej trybuny trenerów, jego wychowankowie podopieczni zdobyli łącznie ponad 100 medali, należą do nich m.in. Wojciech Kurpiewski, Andrzej Gryczko. Zorganizował w Gorzowie Puchar Świata (1997), Mistrzostwa Europy w maratonie kajakowym (1999) oraz 3 finały MP w maratonie kajakowym. W 2011 został przewodniczącym Rady Trenerów przy Polskim Związku Kajakowym.

6 sierpnia odszedł w wieku 82 lat Wilhelm Thiele, nauczyciel, b. dyrektor SP n r 7. Od 1953 r. zatrudniony w Szkole Podstawowej nr 8 w Jędrzychowie k. Zielonej Góry, a w 1954-1956 był kierownikiem tej placówki, w 1960 r. został kierownikiem Szkoły Podstawowej nr 7 w Gorzowie, którą kierował równo ćwierć wieku, do 1985. Pochowany został 9.08. na cmentarzu komunalnym.

W wieku 93 lat zmarł 8 sierpnia Kazimierz Koziński, księgowy, b. powstaniec warszawski. Członek ZWZ/AK od 1940, ranny w postaniu warszawskim, po wojnie w Gorzowie, gdzie należał do pierwszych absolwentów Gimnazjum i Liceum Handlowego w 1948 r. Pracował następnie jako główny księgowy w MHD, „Argedzie”, MPGK, PHRS „Agroma”. Odznaczony został Krzyżem AK i Krzyżem Kawalerskim OOP (2008). Pochowany 16.08. na cmentarzu komunalnym.

10 sierpnia w wieku 93 lat odeszła Irena Grams, wdowa po Bogdanie (1912-1998), jedna z ostatnich pionierek Gorzowa. Była córka Stanisława Szybczyńskiego, kupca z Jadownik i Marianny z Jaroszów, 30.03.1945 poślubiła w Żninie Bogdana Gramsa, architekta, a 27 kwietnia 1945 przyjechała do Gorzowa, dołączając do męża, który przybył z druga grupą wągrowiecką. Pracowała początkowo jako maszynistka w Zarządzie Miejskim, po urodzeniu pierwszego z trzech synów (Jacek Henryk 1945, Michał Marek 1947, Jerzy Bogdan 1954-2012) do pracy już nie wrócił, choć w 1947 do spółki z B. Pirschem zarejestrowała firmę Skład Materiałów Budowlanych. Pochowana 14.08. na cmentarzu komunalnym.

28 sierpnia w wieku 89 lat zm. płk. Antoni Tymszan, b. dowódca brygady saperów, pionier miasta. Pochodził prawdop. z Wilna, do Gorzowa przybył z Przemyśla – jak twierdził w ankiecie pionierskiej – już w sierpniu 1945 r., jednakże od 1.09.1945 do 1975 służył bez przerwy w 4. Łużyckiej Brygadzie Saperów (J.W. 1649), która dopiero w 1947 przeniosła się do Gorzowa. W tej jednostce awansował od porucznika do podpułkownika, a od 11.1963 do 07.1964 był nawet dowódcą brygady. W 1957 r. stanął na czele Wojskowego Klubu Sportowego „Sokół”. Od co najmniej 1960 r. zasiadał w komisjach MRN jako członek spoza rady, w 1966 r. został odwołany ze składu Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki MRN z powodu wyjazdu na studia. Po przejściu w stan spoczynku pracował w Zjednoczeniu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej (1976-1980), następnie w Przedsiębiorstwie Melioracyjnym. Był także działaczem PZŁ, m.in. zast. przewodniczącego sądu łowieckiego. Odznaczony był m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP, Złotym i Srebrnym (1947) Krzyżem Zasługi, Medalem XX i XXX-lecia PRL. Pochowany został 31.08. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

2 września w kaplicy cmentarza komunalnego w Gorzowie odbyło się pożegnanie Rajmunda Pietraszkiewicza, ostatniego naczelnika d. powiatu gorzowskiego i b. wicewojewody, który zm. 29 sierpnia w wieku 79 lat. Jego rodzina, która od 1940 przebywała na zesłaniu w Kriwoje, po wojnie związała się z Międzychodem, w 1952 ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum w Gorzowie (I LO), a w 1960 – WSR w Poznaniu. Karierę polityczno-zawodową rozpoczął od funkcji sekretarza KMiP PZPR w Gorzowie, którą objął nie później niż w 1972 r., 19.04.1973 został przewodniczącym Prezydium PRN, ale skutkiem reformy administracyjnej już 9.12.1973 otrzymał nominację na naczelnika powiatu gorzowskiego, w 1975-1982 był wicewojewodą gorzowskim, następnie przebywał na rencie, w 1986 został doradcą właściciela Przedsiębiorstwa „Europol”, przez 5 lat był dyrektorem ds. inwestycji w „Wartexie”, później był specjalistą ds. ochrony wód ZO PZW w Gorzowie, od 2003 reprezentował PZW w Radzie Parku Narodowego „Ujście Warty”. Przez wiele był prezesem ZW OSP, należał też do PZŁ, był członkiem koła „Szarotka” w Skwierzynie. Pochowany został 5.09. na cmentarzu w Międzychodzie.

7 września odszedł nagle Marek Jan Krzywoszyński, przedsiębiorca. Pochodził z Gniezna, gdzie w 1965 ukończył LO im. Bolesława Chrobrego. Jako przedsiębiorca działała w branży instalacji sanitarnych i melioracji, założył m.in. firmę M&K ZSS Spółka z o.o., był prezesem firmy Ekomel Holding Sp. z o.o. Żył 66 lat, mieszkał w Jeninie, pochowany został 14.09. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

14 września na cmentarzu komunalnym pożegnaliśmy dr. Jerzego Hrybacza, ekonomistę i nauczyciela, b. posła i b. prorektora PWSZ. Pochodził z Wilna, brat Janusza (1925-2009), z którym należeli do pierwszych uczniów Koedukacyjnego Gimnazjum Handlowego w Gorzowie, w 1948-1952 studiował na Wydziale Finansów WSE w Poznaniu, doktorat z węzłowych problemów dydaktyki rachunkowości zrobił na Politechnice Szczecińskiej. Po studiach został wykładowcą rachunkowości w Technikum Ekonomicznym (ZSE) (1951-1982), w 1981 był zast. dyrektora Zespołu Szkół Ekonomicznych. Jako aktywny działacz „Solidarności” został aresztowany 17.12.1981 pod zarzutem udzielenia pomocy w zorganizowaniu strajku w ZMG i skazany na 1 rok pozbawienia wolności, zwolniony w 09.1982, po wyjściu na wolność do emerytury pracował jako księgowy, m. in. w Teatrze im. Osterwy, uczestniczył w zakładaniu spółki „Przemkrusz”, współpracował z TNOiK, prowadził szkolenia, następnie był doradcą finansowym w Regionalnej Izbie Obrachunkowej i wykładał w Punkcie Konsultacyjnym US; należał do współtwórców Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, w szkole tej objął stanowisko dyrektora Instytutu Zarządzania i Finansów, w 2003-2007 był także prorektorem ds. organizacji i rozwoju. W 1981 był przewodniczącym Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” pracowników oświaty przy MKZ, delegatem na I WZD, członkiem ZR i delegatem na I KZD, w 11.1986 podpisał „list 35” do Sejmu, w 1988 organizował w Gorzowie Klub Polityczny „Ład i Wolność”, był też założycielem ZChN, od 2002 – członek PiS, w 1988 jako jedyny przedstawiciel opozycji został radnym WRN, a w 1990 – delegatem Pełnomocnika Samorządu Terytorialnego na woj. gorzowskie, w 1991 został posłem na Sejm z listy ZChN, w 1994-2006 był radnym miejskim, w 1997 – członkiem Komitetu Wykonawczego do spraw wizyty Jana Pawła II w Gorzowie (odpowiedzialny za realizację ołtarza polowego), był jest wiceprzewodniczącym Gorzowskiego Stowarzyszenia Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna oraz skarbnikiem w zarządzie gorzowskiego oddziału TNOiK. Dwukrotnie żonaty, miał 7 dzieci, z których najbardziej znana jest Barbara Hrybacz, niegdyś aktywna opozycjonistka, dziś producentka programów Tomasza Lisa. Dr Hrybacz zm. 11 września w wieku 86 lat.

19 września na cmentarzu komunalnym spoczął Edmund Wadzyński pionier gorzowskiego hokeja, budowniczy „Lostostilu”, jeden z najbardziej zasłużonych, choć już zapomnianych działacz sportowych, który zm. 15.09. w wieku 84 lat. Pochodził z Gniezna, w czasie wojny przebywał na robotach w Rzeszy, w 1949-1953 odbywał zasadniczą służbę wojskową, m.in. w Kęszycy i Wrocławiu, w 1956 przeniósł się do Gorzowa i podjął pracę w MHD, w 1979 został pierwszym kierownikiem sklepu firmowego „Silwany” – „Interior” (obecnie „Netto”). Hokej zaczął uprawiać w młodym wieku w ramach pochorobowej rehabilitacji, należał do Stelli Gniezno, gdzie trenował aż do 1943, po wojnie wrócił do Gniezna i wznowił trening hokeja, w 1951 we wrocławskim 10. pułku łączności zorganizował sekcję hokeja na trawie, z której powstała sekcja GWKS Śląsk, w 1952 jego laskarze zostali wicemistrzami kraju, zimą natomiast grał w drużynie hokejowej CWKS Legia, w 1953 wznowił działalność w Stelli, karierę sportową przerwała poważna kontuzja. Już w 1957 r. wznowił w Gorzowie treningi z młodzieżą grającą w hokeja na rozlewiskach Warty, jego podopieczni trafili w 1962 r. pod opiekę MKKFiT, a 13.01.1963 jako reprezentacja Miejskiego Ośrodka Sportu rozegrali pierwszy po wojnie mecz hokejowy w Gorzowie, wygrywając z drużyną SN, później – do 1979 r. – trenował hokeistów Stilonu. Z jego inicjatywy w 1963 powołano Społeczny Komitet Budowy Sztucznego Lodowiska, którego staraniem w 1966-1968 zbudowano „Lodostil”, jednocześnie w 1964 zbudował naturalne lodowisko „Torgorz” w Parku Słowiańskim.

30 września w wieku 78 lat zm. Stanisław Wojciechowicz, nauczyciel, b. siatkarz i działacz sportowy. Prowadził zajęcia z wf w Technikum Ekonomicznym (1954-1955), następnie w Liceum Pedagogicznym (w 2008 organizował zjazd wychowanków byłego LP) i w II LO (1973-1977), później pracował etatowo w organizacjach sportowych i w Wydziale Sportu i Turystyki UM. Należał do pionierów stilonowskiej siatkówki, grał jeszcze w Włókniarzu, później w Admirze, w 1961 zasilił I-ligowy Stilon, by po degradacji w 1962 wrócić do Admiry (wg oficjalnego wykazu – grał w Stilonie w 1956-1962). Później stał się działaczem sportowym, w 1976 został pierwszym przewodniczącym Wojewódzkiej Federacji Sportu, później był urzędującym wiceprzewodniczącym WFS, zasiadał też w zarządzie Okręgowego Związku LA i MKS Znicz, a w 1986-1990 był urzędującym wiceprzewodniczącym ZO Szkolnych Zespołów Sportowych. Odznaczony był m.in. Medalem 40-ledcia (1985) i Brązowym Krzyżem Zasługi (2001). Spoczął 2 września na cmentarzu komunalnym.

3 października w wieku prawie 81 lat odszedł prof. dr hab. Bernard Woltmann, b. prorektor AWF, historyk kultury fizycznej. Pochodził z Szamocina, ukończył gimnazjum im. św. Barbary w Chodzieży i Liceum Pedagogiczne w Rogoźnie, w 1951 zdał maturę, następnie studiował na WSWF w Poznaniu, w 1970 doktoryzował się, w 1981 – habilitował się na AWF w Warszawie, od 1993 profesor zwyczajny. Po studiach pracował w Liceum Pedagogicznym w Szczecinku, gdzie w 1957 utworzył MKS Orlę, od 1960 – wykładowca o kierownik Wydziału WF z Biologią, a od 1969 – wicedyrektor SN w Kołobrzegu, od 1971 – w gorzowskiej filii WSWF, gdzie zawsze pełnił funkcje kierownicze, w 1971-1982 był prodziekanem filii, w 1982-1984 – prodziekanem ds. nauki, w 1984-1987 – dziekanem Zamiejscowego Wydziału WF, w 1987-1990 – prorektorem Zamiejscowego Wydziału AWF, w 1993-1999 – prorektorem ds. kształcenia zamiejscowego, w 1999-2003 – dyrektorem Instytutu KF. Wypromował 18 doktorów i był opiekunem naukowym 3 doktorów habilitowanych, w 1978 zorganizował konferencję naukową „Polonijna kultura fizyczna”, która przekształciła się w cykliczne spotkania polskich i zagranicznych badaczy, w 1982 został kierownikiem nowo utworzonej Pracowni Polonijnej Kultury Fizycznej, ostatnio – Zakładu Olimpizmu i Polonijnej Kultury Fizycznej. W 1979-1989 był członkiem Prezydium Międzynarodowego Komitetu Historii Sportu i Wychowania Fizycznego [ICOSH], od 1989 – współzałożyciel i członek Rady Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Wychowania Fizycznego i Sportu [ISHPES], od 1999 – członkiem honorowego Europejskiego Komitetu Historii Sportu [CESH], w 1993 założył Sekcję Historii Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej i był jej przewodniczącym, od 2007 – przewodniczący honorowy. Był autorem, współautorem bądź redaktorem ok. 250 publikacji, w tym 40 prac zwartych, w tym także na temat historii sportu gorzowskiego. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim OOP, złotą odznaką „Zasłużony działacz kultury fizycznej”, w 1983 wyróżniony tytułem „Zasłużonego nauczyciela PRL”. Zmarł w Poznaniu po ciężkiej chorobie, pochowany został 9.10. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

12 października w katastrofie śmigłowca w okolicy Wolicy Koziej, gm. Nowe Miasto nad Wartą zginął hm. Sylwester Kuczyński, działacz harcerski, turystyczny i żeglarski, b. radny. Pochodził spod Wrocławia, ukończył Politechnikę Poznańską; w Gorzowie od 1973, w 1977-1980 uczył w Zespole Szkół Mechanicznych, w 1989-2012 był kierownikiem i dyrektorem Klubu Nauczyciela, po jego likwidacji przeszedł na emeryturę. W 1968-1990 należał do PZPR, był członkiem KM PZPR (1981-1983), RW PRON (1982-1987), a w 1984-1990 piastował mandat radnego MRN, gdzie przewodniczył Komisji Oświaty, Wychowania i Kultury Fizycznej. Jako działacz harcerski i instruktor ZHP przeszedł wiele szczebli, w 12.1976 został komendantem szczepu przy ZSM, od 29.11.1980 do 11.1985 był komendantem Hufca ZHP w Gorzowie, następnie został zastępcą komendanta Chorągwi Gorzowskiej, wielokrotnie był wybierany do Komendy Hufca, zorganizował Harcerski Klubu Żeglarski „Panta Rhei” w Gorzowie, zarejestrowany po raz pierwszy w 1998 i był jego pierwszym komandorem, był też współtwórcą zorganizowanego po raz pierwszy w 1993 Festiwalu Piosenki Żeglarskiej „Keja” w Długiem. Był też działaczem PTTK, należał do organizatorów Speleoklubu „Gawra” (1974), przed 1981 został przewodniczącym OM PTTK, później pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału PTTK „Ziemi Gorzowskiej” (2002-2009), działał też w Lubuskim Stowarzyszeniu Pomocy Szkole, gdzie pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. Był dwukrotnie żonaty, pierwszą żoną była Elżbieta Kuczyńska, gorzowska pieśniarka i piosenkarka. 11-12.10.2013 uczestniczył w spotkaniu koleżeńskim rocznika absolwentów PP w gospodarstwie agroturystycznym w Hermanowie, helikopter pilotowany przez kolegę rozbił się w locie powrotnym wkrótce po starcie. Żył niespełna 65 lat, pogrzeb odbył się 25.10. na cmentarzu komunalnym w Gorzowie.

W nocy 26/27 października w wieku 61 lat zm. ks. mitrat Bazyli Michalczuk, prawosławny proboszcz w Gorzowie i budowniczy cerkwi. Pochodził z Rajska na Podlasiu, wyświęcony został 27.08.1976, a w 2004 r. – wyróżniony godnością mitrata [infułat]. W 1976-1981 był wikarym we wrocławskiej katedrze prawosławnej, w 1981-1983 – proboszczem w Kożuchowie i Lipinkach, 3.03.1984 skierowany jako wikariusz do Gorzowa, już 29.03.1984 został następcą ks. Atanazego Sienkiewicza na stanowisku proboszcza parafii Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, był również proboszczem parafii pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Barlinku, w 1997 r. został dziekanem okręgu szczecińskiego. Dziełem jego życia była budowa gorzowskiej cerkwi, którą zrealizował w l. 1988-1995 od wmurowania kamienia węgielnego po poświęcenie świątyni. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 28-29.10. w gorzowskiej cerkwi i wrocławskiej katedrze prawosławnej, spoczął na cmentarzu w Radziądzu k. Żmigrodu.

Opracował: Jerzy Zysnarski