2014-03-24, Prosto z miasta
Rewolucja śmieciowa w Gorzowie w żaden sposób nie stała się sukcesem.
Z powodu oczywistych niedoróbek i błędów legislacyjnych, ale i stosowanej w naszym mieście praktyki, której skutki doświadczamy od września ubiegłego roku. Z drugiej strony mamy już otwartą wojnę gorzowskich firm śmieciowych, które w obronie swoich interesów połączyły siły, z niemieckim korporacją występującym z początku pod nazwą TEW, a obecnie jako TONSMEIER. Tak więc Veolia oraz ALBAR, LAGUNA i RAGN-SELLS, które przegrały przetargi na obsługę samego miasta, choć pozostają w sąsiednich gminach, zarzucają zwycięskiemu w Gorzowie TONSMEIEROWI liczne nieprawidłowości i łamanie prawa przy biernej postawie Związku Celowego Gmin MG-6. I mają na to, jak utrzymują, poważne argumenty oraz dowody, które zbierano przez kilka miesięcy.
W związku z tym 10 lutego br. gorzowskie firmy śmieciowe wystąpiły do Związku Celowego Gmin MG-6 z wnioskiem o wyegzekwowanie od firmy TONSMEIER prawidłowego wykonywania przyjętych zadań, wskazując przy tym na nieprawidłowości, uchybienia i braki.
Oto ten wniosek:
„Działając w oparciu o art. 241 k.p.a. celem zapobiegnięcia dalszym nadużyciom przez TONSMEIER ZACHÓD Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kiełczu „TEW-GOSPODAROWANSE ODPADAM!” Oddział w Gorzowie Wlkp. (poprzednia nazwa tej spółki to TEW Gospodarowanie Odpadami Spółka z o.o. w Kiełczu) polegającym na wykonywaniu przez ten podmiot działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (działalności regulowanej) niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2013 poz. 1399) co stanowi podstawę do wszczęcia kontroli, wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem oraz wykreślenia TONSMEIER ZACHÓD Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kiełczu „TEW-GOSPODAROWANIE ODPADAMI” Oddział w Gorzowie Wlkp. z rejestru działalności regulowanej, o co Wnioskodawcy niniejszym wnoszą.
Ponadto Wnioskodawcy wnoszą o niezwłoczne podjęcie kroków zmierzających do wyegzekwowania od TONSMEIER ZACHÓD Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kiełczu „TEW-GOSPODAROWANIE ODPADAMI” Oddział w Gorzowie Wlkp. wykonywania umów na odbiór odpadów, opisanych poniżej, zgodnie z ich postanowieniami.
UZASADNIENIE
W związku z faktem, iż Spółka „TEW-GOS PO DAROWANIE ODPADAMI” Spółka z o. o. z siedzibą w Kiełczu (KRS 0000107412) od dnia 01 stycznia 2014 r. działa pod firmą TONSMEIER ZACHÓD Spółka z o.o. z siedzibą w Kiełczu (KRS0000107412), a umowy zawarte w dniu 24 września 2013 r. przez ZCG MG-6 w Gorzowie Wlkp. na usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych z części terenu obejmującego teren działania ZCG MG-6 tj. sektor II i III (cały obszar Gorzowa Wlkp.) wykonuje TONSMEIER ZACHÓD Spółka z o.o. w Kiełczu Oddział w Gorzowie Wlkp. „TEW-GOSPODAROWAN1E ODPADAMI” mieszczący się w Gorzowie Wlkp. przy ul. Kostrzyńskiej 46, Wnioskodawcy w niniejszym piśmie używają określeń:
TEW - dla spółki działającej pod tą firmą do dnia 31.12.2013 r.
TONSMEIER - dla spółka działającej pod tą firmą od dnia 01.01.2014 r,
1. Złożenie nieprawdziwego oświadczenia przez TEW
Składając wniosek o wpis do rejestru działalności regulowanej TEW zobowiązany był spełniać wszystkie warunki wykonywania działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości określone w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity Dz. U. 2013 r. poz. 1399) zwanej dalej „Ustawą”. Na dowód powyższego TEW złożył stosowne oświadczenie zgodnie w wymogiem art. 9c ust. 4 Ustawy.
Przedmiotowe warunki zostały uregulowane w Rozdziale 4 a Ustawy.
Zgodnie z treścią art. 9d ust. 1 Ustawy podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest zobowiązany do spełnienia między innymi następujących wymagań: spełniać wymagania techniczne dotyczące wyposażenia pojazdów do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (art. 9d ust. 1 pkt. 3 Ustawy) oraz zapewnić odpowiednie usytuowanie i wyposażenie bazy magazynowo- transportowej (art. 9d ust. 1 pkt. 4 Ustawy).
Przepisem wykonawczym do Ustawy w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz.U. z 2013 r., poz. 122) zwane dalej „Rozporządzeniem”.
2. Brak odpowiedniej bazy magazynowo - transportowe!
W myśl § 2 ust. 1 Rozporządzenia taki podmiot jest obowiązany posiadać bazę magazynowo-transportową usytuowaną
1. w gminie, z której terenu odbiera odpady lub w odległości nie większej niż 60 km od granic tej gminy;
2. na terenie, do którego posiada tytuł prawny.
Zdaniem Wnioskodawców TONSMEIER nie spełnia obecnie, a TEW nie spełniał w momencie złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 9c ust. 4 Ustawy warunku w postaci zapewnienia odpowiedniego usytuowania i wyposażenia bazy magazynowo - transportowej.
Składając wniosek o wpis TEW oświadczył, iż posiada odpowiednią bazę magazynowo- transportową.
W ofercie złożonej Związkowi Celowemu Gmin MG-6 TEW powołał się na bazę w Świebodzinie, Natomiast od początku realizacji umów wykonawca wykorzystuje jako bazę magazynowo-transportową nieruchomość na terenie MZK Spółka z o.o. w Gorzowie Wlkp. przy ul. Kostrzyńskiej 46.
Baza ta nie spełnia natomiast wymogów określonych w § 2 ust. 2 Rozporządzenia, tj.:
1. teren bazy nie jest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający wstęp osobom nieupoważnionym;
2. baza ta nie posiadała i nie posiada pomieszczeń socjalnych dla pracowników w ilości odpowiadającej liczbie zatrudnionych przez TEW i TONSMEfER.
Brak zabezpieczenia terenu bazy w sposób uniemożliwiający wstęp osobom nieupoważnionym jest bezsporny, gdyż miejsce przeznaczone do parkowania pojazdów specjalistycznych nie jest wydzielone (ogrodzone) od miejsc parkowania autobusów MZK. Pojazdy specjalistyczne wykonawcy parkowały i parkują w dalszym ciągu obok autobusów MZK.
dowód: fotografie z dnia 22 stycznia 2014 r. - 2 szt. fotografie - 2 szt.
Według wiedzy Wnioskodawców baza magazyn owo-trans portowa posiada pomieszczenia socjalne wyposażone w następującą ilość urządzeń higieniczno- sanitarnych przeznaczonych do wyłącznego korzystania przez pracowników TEW/TONSMEIER:
1. 2 umywalki;
2. prysznice;
3. 1 ustęp.
Mając na względzie okoliczność, że według informacji podawanych przez TEW i TONSMEIER liczba zatrudnionych pracowników korzystających z tej bazy wynosi 80 do 100 osób, pomieszczenia te nie spełniają wymogów określonych w przepisach Załącznika nr 3 do rozporządzenia ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.)
2. Brak wyposażenia umożliwiającego odbieranie odpadów komunalnych
Zgodnie z treścią § 5 ust. 1 Rozporządzenia pojazdy przystosowane do odbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pojazdy przystosowane do odbierania selektywnie zebranych odpadów komunalnych muszą być wyposażone w system:
- monitoringu bazującego na systemie pozycjonowania satelitarnego (GPS) umożliwiający trwałe zapisywanie, przechowywanie i odczytywanie danych o położeniu pojazdu i miejscach postojów oraz
- czujników zapisujących dane o miejscach wyładunków odpadów - umożliwiający weryfikacje tych danych.
Według wiedzy Wnioskodawców większość pojazdów odbierających i transportujących zmieszane odpady komunalne do niedawna nie była lub w dalszym ciągu nie jest wyposażona w system opisany pod lit. a powyżej (GPS).
Niewątpliwie ZCG MG-6 może te informacje bez najmniejszego problemu sprawdzić, gdyż wykonawca jest zobowiązany zapewnić zamawiającemu dostęp do monitoringu, a zamawiający zobowiązany jest do kontroli realizacji umów przez wykonawcę przy pomocy tego systemu.
Biorąc pod uwagę bardzo dużą rotację samochodów używanych przez TEW i TONSMEIER, jako wykonawcę przy realizacji umów, koniecznym jest sprawdzenie pod tym aspektem wszystkich pojazdów, które transportowały odpady komunalne do RIPOK czyli składowiska odpadów ZUO Spółki z o.o. znajdującego się w Chruściku, Zakład ten posiada przecież wykaz wszystkich numerów rejestracyjnych pojazdów przywożących odpady komunalne na to składowisko.
Zgodnie z treścią § 3 pkt 3 Rozporządzenia pojazdy opisane powyżej muszą być trwale i czytelnie oznakowane, w widocznym miejscu, nazwą firmy oraz danymi adresowymi i numerem telefonu podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Wykonawca do dnia dzisiejszego nie oznaczył w sposób opisany powyżej większości lub wszystkich pojazdów używanych do wykonywania usług na rzecz ZCG MG-6.
W myśl art. 9b Ustawy działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(dalej „u.s.d.g.”).
TEW wpisany był do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania tych odpadów przez ZCG MG-6 w Gorzowie Wlkp. na podstawie art. 9b i 9c Ustawy. Od dnia 01.01.2014 roku do tego rejestru wpisany jest TONSMEIER.
Zgodnie z art. 9j ust 1 Ustawy wykreślenie z tego rejestru następuje w przypadkach, o których mowa w art. 71 ust. 1 u.s.d.g..
Treść art. 71 u.s.d.g. jest następująca:
1. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem, gdy:
- przedsiębiorca złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 65, niezgodnie ze stanem faktycznym;
- przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej w wyznaczonym przez organ terminie;
- stwierdzi rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania działalności przez przedsiębiorcę.
2. Decyzja, o której mowa w ust 1, podlega natychmiastowemu wykonaniu.
3. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust 1, organ z urzędu wykreśla wpis przedsiębiorcy w rejestrze działalności regulowanej.
4. Przepis ust 3 stosuje się odpowiednio w przypadku gdy przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą objętą wpisem także na podstawie wpisów do innych rejestrów działalności regulowanej w tym samym zakresie działalności regulowanej.
Mechanizm prawny stosowania art. 71 u.s.d.g. polega na tym, że organ prowadzący rejestr działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, w razie stwierdzenia zaistnienia którejś z trzech przyczyn wskazanych w art. 71 ust. 1 obligatoryjnie wydala decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem. Taka decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, a więc mamy to do czynienia z sytuacją określoną w art. 130 § 3 pkt. 2 k.p.a. - bez konieczności nadawania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Wykreślenie wpisu z rejestru jest automatyczną konsekwencją wydania decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem.
Skala naruszeń i uchybień opisanych powyżej uzasadnia ewentualne zastosowanie art. 71 ust 1 pkt. 3 u.s.dg. mówiącego o rażącym naruszeniu warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej.
Przykłady rażących naruszeń zostaną podane również w pkt III niniejszego pisma.
II. Brak spełnienia przez TEW i TONSMEIER wymagań określonych dla podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli
Kolejną podstawą do wykreślenia z tego rejestru stanowi przepis art. 9j ust 2 pkt 3 Ustawy, zgodnie z którym wykreślenie z rejestru następuj© w przypadku, gdy stwierdzono, że przedsiębiorca nie spełnia wymagań określonych dla podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości określonych w art. 9d ust. 1 Ustawy i w Rozporządzeniu.
Specjalistyczne pojazdy wykonawcy parkują tuż obok autobusów MZK przewożących codziennie tysiące osób na terenie Gorzowa Wlkp. Parking ten położony jest tuż koło siedziby Inspekcji ochrony Środowiska w Zielonej Górze - Delegatura w Gorzowie Wlkp. mieszczącego się przy uf. Kostrzyńskiej nr 48.
Wnioskodawcy wnoszą o udzielenie informacji, czy ktokolwiek w Zarządu MZK Spółka z o.o. w Gorzowie Wlkp. lub kierownictwa - Delegatury WIOŚ w Gorzowie Wlkp. zgłaszał sprzeciw w związku z rozprzestrzenianiem się bakterii znajdujących się w pojazdach TEW do tych autobusów oraz niewątpliwie nieprzyjemnej woni docierającej z tych pojazdów do autobusów?
III. Niewłaściwe wykonywanie umowy przez TEW
Zdaniem Wnioskodawców TEW od początku realizacji wykonywał umowy niezgodnie z ich
treścią oraz Szczegółowym Opisem Przedmiotu Zamówienia.
TEW jako wykonawca naruszał następujące obowiązki:
1. nie wyposażył w terminie i w dalszym ciągu narusza swoje obowiązki w zakresie wyposażenia obsługiwanych nieruchomości w pojemniki lub pojemniki i worki, pojemniki nie były i w wielu przypadkach nie są oznaczone opisami umożliwiającym jednoznaczne określenie rodzajów odpadów, które będą w nich gromadzone (§ 1 ust. 4 pkt 2 do 6 umów);
2. pojemniki i worki powinny być dostarczone właścicielom nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych w terminie 14 dni od zatwierdzenia harmonogramu odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości.
Harmonogram ten Wykonawca powinien dostarczyć Zamawiającemu w ciągu dwóch dni roboczych od zawarcia umów, a Zamawiający powinien w terminie dwóch dni dokonać jego analizy i zatwierdzenia (§ 1 ust. 5 umów);
- Z treści zatwierdzonego harmonogramu wywozu odpadów Wykonawca zobowiązany jest poinformować właścicieli nieruchomości (§ 1 ust 5 pkt. 3 umów).
- Wykonawca do dnia dzisiejszego nie dostarczył bardzo dużej liczbie właścicieli nieruchomości harmonogramów.
- Za taką informację nie można uznać umieszczenia harmonogramu na stronach internetowych Wykonawcy i Zamawiającego, gdyż znaczna część właścicieli nieruchomości nie korzysta z Internetu;
- Wykonawca miesza odpady komunalne zmieszane z odpadami zbieranymi w sposób selektywny oraz miesza ze sobą poszczególne rodzaje odpadów komunalnych odbierane w sposób selektywny (§ 1 ust. 6 pkt. 1 i 2 umów).
- Wykonawca nie odbiera odpadów w terminach wynikających z harmonogramu z uwzględnieniem sposobu i częstotliwości wskazanych w tabeli (§ 1 ust. 5 pkt. 1 umów).
- Naruszenia wymieniona w punkcie 4 i 5 powyżej mają charakter ciągły i drastyczny od początku realizacji umów.
Taki stan rzeczy dotyczy również usług wykonywanych od dnia 01.012014 r. przez TONSMEIER.
Według informacji przekazywanych przez ZCG MG-6. zamawiający nałożył na wykonawcę kary umowne w wysokości kilku tysięcy złotych.
Jest to kwota wręcz symboliczna biorąc pod uwagę zakres naruszeń obowiązków umownych i wysokości kar przewidzianych w umowach.
Obserwując dotychczasowy sposób realizacji umów przez TEW i TONSMEIER, można odnieść wrażenie, że wykonawca zaproponował niskie ceny, mając przeświadczenie, że zamawiający nie będzie egzekwował obowiązków wynikających z umów, a przede wszystkim, ze nie będzie nakładał na wykonawcę kar umownych zgodnie z treścią umów. Przecież umowy zawarte z firmą TEW przez ZCG MG-6 przewidują zapłatę przez wykonawcę szeregu kar umownych.
Zgodnie z treścią § 11 ust. 1, 2 i 5 tych umów Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną za zwłokę:
1. w wyposażeniu wszystkich nieruchomości wskazanych przez Zamawiającego w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych zmieszanych i segregowanych, w ilości podanej przez Zamawiającego -- 30,00 zł za każdy punkt gromadzenia odpadów za każdy dzień zwłoki w stosunku do terminu określonego w umowie;
2. w wykonaniu odbioru pojemników lub worków zgodnie z zaakceptowanym harmonogramem - 30,00 zł za każdy punkt gromadzenia odpadów za każdy dzień zwłoki;
3. za przekazanie Zamawiającemu nierzetelnego sprawozdania, informacji, raportu - 5.000,00 zł za każdy przypadek.
W myśl § 11 ust. 3 pkt. 2 umów Wykonawca zapłaci karę umowną za każdy niezgodny z umową sposób postępowania z odpadami w wysokości 2.000,00 złotych za każdy stwierdzony protokolarnie przypadek mieszania odpadów komunalnych zmieszanych ze zbieranymi selektywnie lub mieszania między sobą poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych odbierany w sposób selektywny.
Zgodnie z przepisami art. 9x ust. 1 pkt. 2 ustawy przedsiębiorca, który miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi podlega karze pieniężnej w wysokości od 10.000 do 50.000 złotych.
Mając na względzie powyższe okoliczności wnosimy aby ZCG MG-6 zweryfikował terminowość odbioru odpadów zgodnie z harmonogramem oraz odbiór odpadów selektywnie zebranych ze zmieszanymi odpadami jednym pojazdem z systemem monitoringu, w który muszą być wyposażone pojazdy Wykonawcy, a Zamawiający musi mieć zapewniony stały dostęp do tego systemu.
System ten pozwoli Zamawiającemu na dokładną bezbłędną weryfikację realizacji umów przez Wykonawcę.
W celu ułatwienia zamawiającemu weryfikacji terminowości odbioru odpadów oraz odbierania (mieszania) różnych odpadów jednym pojazdem wskazujemy przykładowe ulice na których te obowiązki według wiedzy wnioskodawców były naruszane:
Według wiedzy wnioskodawców wykaz ten powinien obejmować wszystkie ulice na terenie Gorzowa Wielkopolskiego.
Jeżeli natomiast pojazdy Wykonawcy nie są wyposażone w system monitoringu, o którym mowa w § 5 Rozporządzenia oraz pkt. ISI.2. ppkt 1 do 10 Szczegółowego Opisu Przedmiotu Zamówienia działający od 30 dnia po zawarciu umowy, który uniemożliwi kontrolę prawidłowego wykonywania usług przez Wykonawcę, to ta okoliczność stanowi rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania działalności przez przedsiębiorcę, będące przesłanką wydania decyzja o zakazie wykonywania przez TONSMEIER objętej wpisem do działalności regulowanej.”
Następnie, 27 lutego br. Veolia skierowała do ZCG MG-6 wniosek „o zmianę systemu gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych”, co było konsekwencją obserwacji tego co się dzieje w Gorzowie oraz doświadczeń zebranych w obsłudze pozostałych gmin wchodzących w skład MG-6. Według wnioskodawców „Nowy system obowiązujący na terenie ZCG MG-6 występuje tylko na terenie kilku gmin w Polsce” i jest on „zdecydowanie droższy aniżeli dotychczasowy obowiązujący na terenie prawie całej Polski; niezrozumiały dla mieszkańców; niekorzystny dla stanu dróg i ulic oraz ochrony środowiska”. Dlatego „utrzymanie aktualnego systemu gromadzenia i odbierania odpadów spowoduje drastyczną podwyżkę opłat, która będą musieli uiszczać mieszkańcy”
Oto treść tego wystąpienia:
„Veolia Usługi dla Środowiska SA w Kielcach Oddział w Gorzowie Wlkp. przy ul. Podmiejskiej 19 składa wniosek o wprowadzenie zmian w systemie gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości poprzez powrót do poprzedniego systemu ze zmianami wynikającymi z ogólnie obowiązujących przepisów.
UZASADNIENIE
1. Zgromadzenie Związku Celowego Gmin MG-6 w Gorzowie Wlkp. Uchwałą nr XVI/59/2013 z dnia 25 kwietnia 2013 r. wprowadziło nowy system gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.
Przedmiotowa uchwała w sposób diametralny zmieniła obowiązujący od lat system gromadzenia i odbierania tych odpadów.
Nowy system obowiązujący na terenie ZCG MG-6 występuje tylko na terenie kilku gmin w Polsce.
2. Dotychczasowy system obowiązywał od wielu lat, był jasny i zrozumiały dla wszystkich mieszkańców. Zmieszane odpady komunalne gromadzono w jednym pojemniku, który był odbierany przez podmiot świadczący takie usługi raz w tygodniu, a w przypadku budownictwa wielorodzinnego 2-3 razy w tygodniu.
Odpady zbierane selektywnie (papier, szkło i tworzywa sztuczne) były gromadzone w 3 workach (w budownictwie jednorodzinnym) lub w 3 pojemnikach tzw. gniazdach w budownictwie wielorodzinnym.
Odpady zebrane selektywnie były odbierane raz w miesiącu z budownictwa jednorodzinnego, a z budownictwa wielorodzinnego w miarą potrzeb, tj. zapełnienia danego pojemnika.
Odpady zbierane selektywnie, tj. papier, tworzywa sztuczne i szkło nie były mieszane z innymi odpadami, co dawało lepszą jakość surowców odzyskiwanych w ramach recyklingu.
System ten był przez wiele lat propagowany wśród mieszkańców, między innymi wśród dzieci i młodzieży w ramach Regionalnego Konkursu Literacko-Plastycznego dla Szkół Podstawowych i Przedszkoli „Jestem Eko Jestem OK". Brały w tym udział władze samorządowe oraz firmy z terenu Gorzowa Wielkopolskiego.
3. Nowy system obowiązujący od 24 września 2013 r. wprowadził zasadnicze zmiany w sposobie gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych.
Właściciele nieruchomości wytwarzający odpady komunalne mogą te odpady gromadzić w następujący sposób:
1. nie prowadzić segregacji odpadów komunalnych I wtedy gromadzą wszystkie odpady w jednym pojemniku jako zmieszane odpady komunalne,
2. prowadzić segregację odpadów komunalnych i wtedy gromadzą w odrębnych pojemnikach (workach):
3. pozostałe odpady komunalne poza odpadami ulegającymi biodegradacji i zielonymi, czyli tzw. „suche",
4. odpady ulegające biodegradacji i zielone tzw. „mokre",
5. szkło.
Biorąc pod uwagę powyższe na każdej ulicy (drodze) z zabudową wielorodzinną umieszczane są 4 rodzaje pojemników tj. na zmieszane odpady komunalne, suche, mokre i szkło.
Natomiast w zabudowie jednorodzinnej znajdują się 3 rodzaje pojemników tj. na zmieszane odpady komunalne, suche i mokre oraz worki na szkło. Każdy rodzaj odpadu musi być odbierany innym pojazdem.
W pojemnikach na zmieszane odpady „suche" gromadzony jest papier i tworzywa sztuczne.
4. Nowy system jest:
1. zdecydowanie droższy aniżeli dotychczasowy obowiązujący na terenie prawie całej Polski;
2. niezrozumiały dla mieszkańców;
3. niekorzystny dla stanu dróg i ulic oraz ochrony środowiska.
Podstawową przyczyną powodującą, iż nowy system jest droższy aniżeli stary system stosowany w pozostałych gminach województwa lubuskiego są koszty logistyczne.
Firma odbierająca odpady musi odbywać więcej kursów aniżeli odbierając te odpady w innych gminach. W zabudowie jednorodzinnej na każdej ulicy tygodniowo odbywają 3 kursy oraz raz w miesiącu kurs po odbiór szkła.
W zabudowie wielorodzinnej np. w Gorzowie Wlkp. (zgodnie z harmonogramem zamieszczonym na stronie internetowej MG-6) na każdej ulicy tygodniowo powinno odbyć się 9 kursów pojazdów.
W starym systemie byłoby to odpowiednio:
1. w zabudowie jednorodzinnej: 1 kurs tygodniowo (odpady zmieszane) i raz miesiącu po odbiór papieru, szkła i tworzyw sztucznych,
2. zabudowie wielorodzinnej: 5 kursów tygodniowo (3 kursy po odpady zmieszane i 2 po biodegradowalne) oraz kursy według potrzeb po odbiór papieru, szkła i tworzyw sztucznych.
Nasza firma ma porównanie dotyczące ilości pojazdów niezbędnych do wykonania usług odbioru odpadów komunalnych na terenie ZCG MG-6 oraz w innych gminach województwa lubuskiego. Wykonując usługi na terenie czterech gmin (Gmina Bogdaniec obsługiwana jest przez podwykonawcę) sektora i, tj. Gminy Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn i Santok zamieszkałe przez około 32.000 mieszkańców dla prawidłowego wykonania umowy niezbędnych jest od 6 do 8 specjalistycznych pojazdów.
Taka sama liczba mieszkańców obejmująca obsługiwane przez naszą firmę Gminy Międzyrzecz i Zbąszynek obsługiwana jest przez 3 do 4 pojazdy specjalistyczne.
W gminach tych obowiązuje stary system gromadzenia i odbioru odpadów komunalnych.
Jest sprawa oczywistą, że koszty logistyczne obsługi w tych dwóch różnych systemach są nieporównywalne. Koszty paliwa, wynagrodzenia pracowników, remontów, części zamiennych itp. dla 8 pojazdów są zdecydowanie większe aniżeli takie koszty ponoszone dla 4 pojazdów.
Nowy system jest niezrozumiały dla mieszkańców, gdyż przez wiele lat każdy z mieszkańców przyzwyczaił się do określonego, prostego i jasnego sposobu segregowania odpadów komunalnych. Ilość odbieranych telefonów od mieszkańców gmin sektora I z pytaniami dotyczącymi sposobu segregacji potwierdza niezrozumiałość nowego systemu.
informacje przekazywane w środkach masowego przekazu jednoznacznie potwierdzają, że również mieszkańcy Gorzowa wlkp. nie akceptują nowego systemu, który jest ich zdaniem bezsensowny. Wiele osób zadaje sobie pytanie dlaczego ich praca włożona w segregowanie odpadów jest wyceniana obecnie na 0 (zero) złotych przez Zakład Utylizacje odpadów Spółka z o.o. w Gorzowie Wlkp. (Chróścik). R8PO& pobiera przecież taką sama opłatę w kwocie 223,00 zł netto za 1 Mg zmieszanych odpadów komunalnych oraz za odpady „suche" e „mokre".
Skoro odpady „suche" i mokre" są odpadami segregowanymi to opłata za Ich zagospodarowanie powinna przecież być mniejsza aniżeli za zmieszane odpady komunalne.
Konieczność odbywania większej liczby kursów ciężkimi pojazdami specjalistycznych w sposób oczywisty wpływa na pogorszenie stanu technicznego ulic i dróg.
Zwiększona liczba kursów tych pojazdów wpływa też oczywiście na zanieczyszczenie środowiska w wyniku wydzielania większej ilości spalin, Jakość surowców poddawanych selekcji u źródła ich powstawania (u mieszkańców) jest nieporównywalnie lepsza, niż wysortowana w RIPOK. Przecież w nowym systemie odpady z papieru (makulatury) i tworzyw sztucznych gromadzone są razem ze zużytymi artykułami higienicznymi, odchodami zwierząt domowych i popiołami.
5. Utrzymanie aktualnego systemu gromadzenia I odbierania odpadów spowoduje drastyczną podwyżkę opłat, które będą musieli uiszczać mieszkańcy. Istnieje klika przyczyn, które wpłyną na taki stan rzeczy.
1.1. Specyfikacje istotnych Warunków Zamówienia (S1WZ) na odbieranie odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych na terenie ZCG MG-6 obejmuje Sektory 1, 9E i 113 przyjęły wręcz absurdalne Ilości odpadów, które jakoby wytwarzają mieszkańcy sześciu gmin tworzących ten związek.
Ilości te zostały zdecydowanie zawyżone w stosunku do stany faktycznego oraz wbrew Uchwale Zgromadzenia Związku Celowego Gmin MG-6.
Uchwałą Nr XV6l/49/2013 Zgromadzenia Związku Celowego Gmin MG-6 z dnia 10 kwietnia 2013 r. w sprawie wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia wysokości stawki tej opłaty, określiła wysokość stawek za gospodarowanie odpadam! komunalnymi w gminach wiejskich (Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok) i w mieście Gorzowie Wielkopolskim zakładając, iż 1 mieszkaniec tych obszarów wytwarza 23 kg odpadów komunalnych miesięcznie. Tymczasem SIWZ dla wszystkich sektorów przyjęły zupełnie inne ilości odpadów wytwarzanych przez 1 mieszkańca.
SiWZ dla sektora i obejmującego gminy wiejskie zakłada, że 1 mieszkaniec tych gmin wytwarza 29 kg tych odpadów. Natomiast SiWZ dla sektorów ii i iii obejmujących miasto Gorzów Wlkp. przyjęło, że 1 mieszkaniec wytwarza 35 kg tych odpadów.
Zachodzi pytanie dlaczego Zarząd MG-6 przyjął takie ilości odpadów w SSWZ wbrew uzasadnieniu cytowanej powyżej uchwały i na czym opierał te szacunki?
Pojawiające się w środkach masowego przekazu informacje jakoby TEW przywoził z terenu Gorzowa Wlkp. do RIPOK w Chróściku kilkakrotnie więcej odpadów komunalnych aniżeli poprzedni wykonawcy, w tym nasza firma, jest niezgodne ze stanem faktycznym. Może być to tylko ilość większa o zebrane tworzywa sztuczne, papier i szkło oraz odpady gabarytowe, które według poprzedniego stanu prawnego były zagospodarowywane przez podmioty odbierające odpady i nie trafiły ze względu na ceny do instalacji RIPOK w Chróściku.
1.2. Przyjęte w SIWZ ilości odpadów, które mają wytwarzać mieszkańcy ZCG MG-6 oraz sposób przygotowania przez MG-6 Załącznika nr 2 „a" do SiWZ tj. „Wykazu Cen" spowodował, że firmy wykonujące te usługi ponoszą comiesięczne straty.
Tabela w „Wykazie Cen" jest tak skonstruowana, iż ilość odpadów jest podana przez Zamawiającego, natomiast oferenci uzupełniali jedynie ceny jednostkowe netto, brutto oraz wartość brutto. Wynagrodzenie wykonawcy ustalane jest jako iloczyn ceny jednostkowej brutto za każdą tonę odpadów dostarczonych do RIPOK w Chróściku. Biorąc pod uwagę, że ilość wytwarzanych, a tym samym odbieranych i dostarczanych do RIPOK odpadów kształtuje się średnio we wszystkich sektorach w wysokości 75% ilości widniejących w SIWZ - łączne wynagrodzenie wykonawców jest mniejsze o 25% od zakładanego w kalkulacjach.
Nasza firma ponosi co miesiąc stratę wynoszącą kilkadziesiąt tysięcy złotych z tytułu realizacji umowy na Sektorze f. Z informacji medialnych wynika tez, że również TEW ponosi straty z tytułu realizacji umów na sektorze II i III obejmującym teren Gorzowa Wlkp.
Mając na względzie fakt, iż liczba mieszkańców Gorzowa Wlkp. jest trzykrotnie wyższa aniżeli liczba mieszkańców gmin wiejskich, strata ta powinna być zdecydowanie większa pomimo, iż TEW nie wykonuje tych umów zgodnie z jej zapisami, w szczególności co do terminowości odbioru odpadów i zakazu mieszania odpadów.
1.3. Zakładając nawet, że nowe SIWZ dostosują ilości odpadów do faktycznie wytwarzanych odpadów komunalnych przez mieszkańców gmin obejmujących MG-6 oraz zmienią sposób wyliczenia ceny w „Wykazie Cen", to nie zmieni to faktu, iż aktualnie obowiązujący system spowoduje konieczność drastycznych podwyżek opłat za gospodarowanie odpadami dla mieszkańców.
Wynika to z treści uzasadnienia cytowanej powyżej Uchwały Nr XV!l/49/2013.
Przyjmując aktualnie obowiązujące stawki Zgromadzenie związku Celowego Gmin MG-6 kalkulując wysokość opłaty dla 1 mieszkańca gmin wiejskich w wysokości 9 zł miesięcznie założyło, że wynagrodzenie wykonawcy za odbiór i transport odpadów od jednego mieszkańca wynosi 1,44 zł miesięcznie.
Mnożąc tę stawkę przez liczbę mieszkańców tych gmin tj. 39.965 osób łączne wynagrodzenie wykonawcy wynosi miesięcznie 57.549,50 zł. Nasza firma obsługując 4 gminy osiąga z tej kwoty 80% co stanowi 46.039,68 zł.
Wynagrodzenie tylko 14 pracowników obsługi (kierowcy, ładowacze) niezbędnych dla prawidłowej realizacji umowy wynosi 42.000 zł miesięcznie (14 x 3.000,00 zł brutto).
Czyli na pozostałe koszty takie jak paliwo, części zamienne do pojazdów, naprawy, amortyzacja, wynagrodzenie pracowników działu logistyki i administracji wykonawcy zostaje kwota 4.039,68 zł miesięcznie, nie wspominając już o marży zysku.
Do powyższych wyliczeń nie wchodzi opłata (dzierżawa) za kosz (pojemnik) przyjęta w wysokości 0,50 zł od jednego mieszkańca Koszt zainwestowanych 68,00 zł za jeden pojemnik 120 I zwróci się w ramach amortyzacji dopiero po 136 miesiącach, a przecież pojemnik technicznie wytrzymuje około 5 lat.
Trudno jest zrozumieć, dlaczego przyjęta w kalkulacji stawka za odbiór i transport odpadów w wysokości 1,44 zł od jednego mieszkańca gmin wiejskich jest mniejsza od takiej samej stawki dla 1 mieszkańca Gorzowa Wlkp. w zabudowie jednorodzinne], która wynosi 2,44 zł.
Przecież oczywistym jest, że odbiór i transport odpadów z terenu gmin wiejskich powoduje konieczność przejechania zdecydowanie większej ilości kilometrów oraz pochłania zdecydowanie więcej czasu aniżeli czynności te wykonywane w zabudowie jednorodzinnej w Gorzowie Wlkp.
Jak czytamy w uzasadnieniu cytowanej powyżej Uchwały koszty odbierania i transportu uzależnione są „od ilości kilometrów, które będzie musiała przejechać śmieciarka aby odebrać odpady komunalne. Natomiast kalkulacja składników opłaty świadczy o zupełnie odwrotnych propozycjach przyjętych przez Zgromadzenie.
W tym miejscy należy zaznaczyć, iż aktualny system powoduje, że „śmieciarki" naszej firmy wykorzystują około 40 do 50% swojej ładowności w ramach realizacji trasówek, według ustalonych harmonogramów.
Absolutnie niezrozumiałym jest przyjęcie w kalkulacji opłaty za 1 mieszkańca kwoty 1,00 zł miesięcznie za „administrację". Oznacza to wynagrodzenie wykonawcy za wszystkie czynności związane z odbiorem transportem odpadów [z wyłączeniem opłat za dzierżawę (kupno, amortyzację pojemników) jest tylko o 0,44 zł większe aniżeli wynagrodzenie pracowników MG-6 i gmin zajmujących się gospodarką odpadami.
Również kalkulacja opłat dla mieszkańców Gorzowa Wlkp. przyjmuje błędne założenia w wysokości wynagrodzenia za odbiór i transport odpadów. Jest ono zdecydowanie zaniżone.
Żaden racjonalny wykonawca nie złoży oferty zakładającej z góry ponoszenie strat. Tym bardziej, że wykonawcy uzależnieni są od wysokości opłat pobieranych przez ZUO Spółka z o.o. w Gorzowie Wlkp. Umowy zawierane przez ZUO z wykonawcami nie gwarantują utrzymania przez tę firmę cen za zagospodarowanie odpadów w wysokości obowiązującej w chwili składania ofert. W tym zakresie całe ryzyko spada na wykonawców.
W celu uniknięcia tego ryzyka przy składaniu ofert na kilkuletnie umowy wykonawcy wkalkulują w cenę również bardzo prawdopodobna podwyżkę opłat za zagospodarowanie odpadów w RIPOK.
W celu uniknięcia tej kolejnej przesłanki powodującej wzrost opłat dla mieszkańców, możliwym jest przecież wyłączenie z zakresu SIWZ obowiązku uiszczania opłat za zagospodarowanie odpadów przez wykonawców.
W wielu gminach opłaty za składowanie ponosi bezpośrednio gmina. Wykonawca zaś otrzymuje wynagrodzenie za odbiór i transport odpadów. Takie rozwiązanie jest tym bardziej uzasadnione, że cały kapitał zakładowy w ZUO Spółka z o.o. posiada przecież miasto Gorzów Wielkopolski, będące członkiem ZCG MG-6.
RIPOK ma przecież gwarancję, że wszystkie odpady komunalne, w tym również selektywnie zebrane surowce mogą być przekazane z wolą Zamawiającego do ZUO Chróścik, co zostało potwierdzone orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej.
6. Mając na uwadze powyższe wnosimy o zmianę systemu gromadzenia oraz odbioru odpadów komunalnych I powrót do starego systemu, sprawdzającego się w innych gminach województwa lubuskiego.
Zmiana pozwoli na mniejsze podwyżki opłat dla mieszkańców za gospodarowanie odpadami, których z przyczyn opisanych w pkt. 5 powyżej nie da się uniknąć chyba, że pojawi się oferent, który z góry zakłada, iż nie będzie realizował swoich obowiązków umownych.”
Ponieważ nie było żadnego oficjalnego odzewu na te wnioski, oceny i postulaty, 20 marca br. Veolia i inne firmy wystąpiły do wojewody lubuskiego z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli „w zakresie realizacji ustawy o utrzymania w czystości i porządku w gminach w przedmiocie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w gminach ZCG MG-6”.
Oto treść tego wniosku:
W dniu 28 lutego 2014 r. Veolia Usługi dla Środowiska SA w Kielcach Oddział w Gorzowie Wlkp. złożyła do Zgromadzenia Związku Celowego Gmin MG-6 wniosek o zmianę systemu gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych.
Wniosek ten przesłano również do Przewodniczącego Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego oraz Przewodniczących Rad Gmin Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn i Santok.
Pozostali wnioskodawcy w całej rozciągłości popierają przedmiotowy wniosek.
Do dnia dzisiejszego nie uzyskano żadnej odpowiedzi na powyższy wniosek.
Utrzymanie dotychczasowego systemu gromadzenia i odbierania odpadów komunalnych na terenie gmin tworzących ZCG MG-6 spowoduje drastyczne podwyżki dla mieszkańców tych gmin. Racjonalni wykonawcy znający realia tego systemu i koszty ponoszone w związku z prawidłową realizacją umów na odbiór odpadów komunalnych, będą zmuszeni zaproponować takie ceny, które będą zdecydowania większe aniżeli opłaty uiszczane przez mieszkańców do MG-6.
To z kolei może spowodować, że nie dojdzie do rozstrzygnięcia przetargów z powodu braku środków finansowych na te cele.
Taka sytuacja może doprowadzić do zdecydowanie większych nieprawidłowości w zakresie odbioru odpadów komunalnych aniżeli we wrześniu i następnych miesiącach ubiegłego roku, a wręcz do paraliżu w tym zakresie.
Z tych względów wnosimy o podjęcie stosownych działań kontrolnych przez Pana Wojewodę.”
Jednocześnie tego samego dnia do ministerstwa ochrony środowiska wysłano skargę działania firmy TONSMEIER i zaniechania ze strony ZCG MG-6 z wnioskiem o przeprowadzeni ministerialnej kontroli.
Oto treść tego pisma:
„Na podstawie art. 28 ust 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej wnioskodawcy wnoszą o przeprowadzenie kontroli wymagań ochrony środowiska w zakresie:
1) wykonywania przez TONSMEIER ZACHÓD Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kiełczu „TEW-GOSPODAROWANIE ODPADAMI’’ Oddział w Gorzowie Wlkp. niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz.U. 2013, poz. 1399 ze zm.) działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, w szczególności z powodu braku bazy magazynowo-transportowej spełniającej wymogi rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz.U. 2013, poz. 122);
2) drastycznych naruszeń przez firmę opisywaną w pkt. 1 w zakresie wykonywania ww. działalności poprzez nieodbieranie odpadów komunalnych w terminach wynikających z zawartych umów ze Związkiem Celowym Gmin MG-6, skutkujących mieszaniem odpadów komunalnych zmieszanych z odpadami zbieranymi w sposób selektywny oraz mieszaniem poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych odbieranych w sposób selektywny.
Wnioskodawcy w dniu 18 lutego 2014 r. złożyli wniosek w oparciu o treść art. 241 k.p.a. do Zarządu Związku Celowego Gmin MG-6 w Gorzowie Wielkopolskim o wszczęcie kontroli, a następnie o wydanie decyzji o zakazie wykonywania działalności regulowanych w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości przez TONSMEIER ZACHÓD Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kiełczu „TEW-GOSPODAROWANSE ODPADAMI” Oddział w Gorzowie Wlkp., zwaną dalej TEW.
Wniosek ten został szczegółowo uzasadniony i wskazano w nim szereg drastycznych uchybień dotyczących nieprzestrzegania obowiązującego prawa przez ten podmiot.
Firma ta nie posiada odpowiedniej bazy magazynowo-transportowej, której wymogi zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska opisanym powyżej, zwanym dalej „Rozporządzeniem”.
Taki stan rzeczy trwa od początku wykonywania umów przez TEW na terenie Gorzowa Wielkopolskiego, tj. od dnia 24 września 2013 r.
Nieruchomość wykorzystywana przez TEW jako „baza magazynowo-transportowa” położona w Gorzowie Wielkopolskim przy ul. Kostrzyńskiej 46, stanowiąca własność MZK Spółki z o.o. w Gorzowie Wielkopolskim nie spełnia podstawowych wymogów określonych w Rozporządzeniu, tj.:
1) teren bazy nie jest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający wstęp osobom nieupoważnionym;
2) baza ta nie posiadała i nie posiada pomieszczeń socjalnych dla pracowników w ilości odpowiadającej licznie zatrudnionych przez TEW.
Fotografie załączone do wniosku złożonego w dniu 18 lutego br. najlepiej obrazują w jaki sposób teren tej bazy nie jest zabezpieczony przez wstępem na jej teren osób nieupoważnionych.
Ponadto taki stan rzeczy stwarza oczywiste zagrożenie epidemiologiczne z uwagi na możliwość przedostawania się bakterii i drobnoustrojów ze „śmieciarek” parkujących obok autobusów MZK, którymi codziennie jest przewożonych tysiące pasażerów.
Pojazdy przystosowane do odbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pojazdy przystosowane do odbierania selektywnie zebranych odpadów komunalnych przez długi okres od początku realizacji umów przez TEW, nie były wyposażone w system monitoringu satelitarnego (GPS), a być może część z nich w dalszym ciągu nie jest wyposażona w ten system.
Brak spełnienia tego wymogu wynikającego z treści § 5 ust. 1 Rozporządzenia skutkuje brakiem możliwości kontroli ze strony Zamawiającego tj. ZCG MG-6 realizacji umów z TEW.
Firma ta od początku obowiązywania umów nie odbiera odpadów komunalnych w terminie oraz miesza odpady w sposób opisany w pkt. 2 naszego wniosku.
Według naszej wiedzy skala tych naruszeń jest tak olbrzymia, iż powinna skutkować nałożeniem kar umownych w kwocie kilku milionów złotych, a być może jest to jeszcze większa kwota.
Tymczasem na firmę TEW, według informacji prasowych, nałożono kary w łącznej wysokości kilkunastu tysięcy złotych.
W przypadku gdy samochody specjalistyczne firmy TEW posiadają system GPS to Zamawiający może dokładnie sprawdzić sposób realizacji umów.
Jeżeli tego nie czyni to w sposób oczywisty narusza obowiązujące prawo i jednocześnie pozbawia budżety gmin tworzących ZCG MG-6 bardzo wysokich wpływów środków pieniężnych.
Brak jakiejkolwiek reakcji ze strony Celowego Związku Gmin MG-6 na wniosek z dnia 10 lutego 2014 r. pomimo opływu 30-dniowego terminu określonego w art. 237 k.p.a. powoduje konieczność naszego wystąpienia do Pana Ministra o podjęcie działań kontrolnych określonych w art. 28 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej.”
Ciąg dalszy niewątpliwie nastąpi.
Redakcja
Robert
Borowy
Pierwszy pochód majowy w powojennym Gorzowie odbył się w 1946, ostatni w 1988 roku. Przez te lata spontaniczne przejścia przez miasto ubarwiał albo Szymon Gięty, albo demokratyczna opozycja.
Gorzów! Tu zostaję! - A kto dokładnie? Zobacz
Mieszczanin, który został wybitnym politykiem z tych ziem
Dochodzenie do dobrej współpracy było trudne
Kilka godzin, które wstrząsnęło Gorzowem – GALERIA
Władca dał chłopstwu Amerykę nad Wartą
Rok, choć trudny należy uznać za dobry
Gwiazdy już się szykują na przyjazd do Gorzowa
Papieskie drogi do Gorzowa i tej ziemi
Sprzątanie, śniadanie, palma, dyngus
