Izdebski: To nie wstyd porozmawiać z psychologiem

2021-04-10, Trzy pytania do...

Trzy pytania do prof. dr hab. Zbigniewa Izdebskiego, konsultanta ds. komunikacji klinicznej w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie

Prof. dr hab. Zbigniew Izdebski Fot. Mirosław Kaźmierczak

- Panie profesorze, nikt już chyba nie ma wątpliwości, że pandemia dotyka naszej psychiki?

- Wszyscy wiemy, że okres pandemii jest związany z kryzysami psychicznymi w całym społeczeństwie. Najbardziej dotknięte są nimi osoby młode. Natomiast zupełnie inną kategorią są pracownicy medyczni, którzy zostali postawieni w sytuacji nadzwyczajnej. To oczywiście nie dotyczy wszystkich, ale bardzo wielu z nich. Mówię o grupie lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych, ale też pracowników niemedycznych szpitali. Często mówiło się o kwestiach wypalenia zawodowego w ochronie zdrowia, o brakach kadrowych, ale teraz możemy mówić o sytuacji szczególnie trudniej. Związanej z tym, że okres pandemii się wydłuża, w związku z czym następuje kumulacja problemów.

- Czy zmęczenie fizyczne idzie w parze z obciążeniem psychicznym?

- Zmęczenie fizyczne jest często czymś, na co my nie mamy wpływu, choćby ze względu na braki kadrowe, które przecież występują. Dochodzi do tego obciążenie stresem związanym z wykonywanym zawodem, kwestia narastającego poziomu lęku - także o bezpieczeństwo pacjentów - oraz braku czasu na odpoczynek i sen. Na początku pandemii spotykaliśmy się z sytuacją stygmatyzacji środowisk medycznych, lękiem społeczeństwa przed pracownikami ochrony zdrowia. Na tę stygmatyzację narażeni byli także niektórzy członkowie rodzin medyków. To również przyczyniło się do wzmożenia poziomu stresu i niepokoju. Ponadto pracownikom medycznym cały czas towarzyszy lęk związany z poczuciem odpowiedzialności za zdrowie własne i rodziny. Proces wyczerpania wiąże się także ze specyficznymi warunkami pracy, szczególnie z pacjentami przebywającymi na oddziałach covidowych. Z jednej strony jest poczucie, że można pomóc, z drugiej – bezradność. Trzeba się mierzyć ze zjawiskiem samotności pacjentów i lęku o nich ze strony rodziny. W warunkach walki z pandemią często trudno okazać empatię, bo wymaga to dotykowego wysiłku. Do tego dochodzą trudności komunikacyjne w zespole: w komunikacji między pielęgniarkami, między lekarzami i pielęgniarkami, ratownikami, bo trzeba sobie zdawać sprawę, że to często zespoły dopiero co powołane, które się zmieniają, mało znają. Z jednej strony mamy więc profesjonalne wspieranie chorych, z drugiej nieraz - trudności w komunikowaniu się zespołów.

- Jak rozpoznać u siebie moment, w którym potrzebujemy pomocy psychologicznej?

- Pracownicy ochrony zdrowia mają wiedzę na ten temat, ale często nie dopuszczają myśli, że to także ich może dotyczyć. Z punktu widzenia humanizacji medycyny poszukiwanie pomocy też jest pewną umiejętnością, świadczącą o profesjonalizmie. Ważną kwestią jest nieraz przyjrzenie się swoim emocjom. Swojemu stresowi, lękom, bezradności związanej z umieraniem pacjentów, do której niektórzy nie byli przyzwyczajeni. Niezwykle istotna jest również relacja w pracy, ale też to, na ile udaje się nie przenosić problemów zawodowych na życie rodzinne. Widzimy, że w niektórych rodzinach powstają sytuacje napięć - z dziećmi, w związku. Tak może się zdarzać, ale nie powinniśmy zostawać z tym sami. Tymczasem w środowisku medycznym jest mała chęć i umiejętność szukania pomocy profesjonalnej. To nie wstyd porozmawiać z psychologiem, a może - jak będzie trzeba - uzyskać wsparcie psychiatryczne czy też farmakologiczne. Jeżeli będziemy od tego uciekali, nie będziemy dawali sobie prawa do pomocy, to koło jeszcze bardziej stanie się błędne. Niebezpieczne dla nas, ale także dla naszych bliskich i pacjentów.

Aleksandra Szymańska

WSzW w Gorzowie

fot. Mirosław Kaźmierczak