To będzie niespodzianka dla mieszkańców

2025-07-03, Trzy pytania do...

Trzy pytania do prof. Michała Pszczółkowskiego z Instytutu Architektury i Urbanistyki Uniwersytetu Zielonogórskiego

Fot. Archiwum prywatne M. Pszczółkowskiego

- W Instytucie Architektury i Urbanistyki Uniwersytetu Zielonogórskiego realizowany jest projekt wydawniczy ,,Mia100 lubuskie". Jakie są jego założenia?

- Cel naszej inicjatywy jest długofalowy. Chodzi o opracowanie architektury miast województwa lubuskiego w postaci wielotomowej serii. W każdym tomie, poza rozbudowanym wstępem na temat rozwoju urbanistyczno-architektonicznego kolejnego miasta, znajdzie się sto wybranych obiektów – stąd gra słowno-liczbowa Mia100. Obiekty te, zaprezentowane w postaci tekstu i wizualizacji 3D, mają być w założeniu ilustracją zmian, jakie dokonywały się w architekturze danego miasta, od najstarszych obiektów po współczesne. Zrozumieć miasto, jego indywidualizm, ale także szerszy kontekst zjawisk, który pozwoli na identyfikację różnorakich nurtów i stylów w architekturze także w innych ośrodkach – na tym zależy nam w szczególności. Pierwszy tom, wydany na początku tego roku, dotyczy Zielonej Góry, przyjęliśmy bowiem układ wielkości miast, zdefiniowany poprzez liczbę mieszkańców. Kryterium wielkości miast, jak się wydaje, było najbardziej klarowne i spójne.

- Obecnie pracujecie nad obiektami w Gorzowie. Jakiego typu będzie to architektura i kiedy tom się ukaże?

- Zasady doboru obiektów będą podobne do tych, jakie zastosowaliśmy pracując nad tomem zielonogórskim. Jest to wypadkowa wielu czynników. Po pierwsze, zależy nam, aby wszystkie epoki w architekturze znalazły reprezentację, a jednocześnie aby proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami były wyważone. W Zielonej Górze wyglądało to w ten sposób, że z grubsza 20 procent stanowiły budynki wybudowane do końca XVIII wieku, 20 procent – XIX-wieczne i kolejne 20 procent – międzywojenne, powojenne i współczesne. Drugim ważnym czynnikiem była reprezentacja w kontekście funkcji – aby w każdej grupie były omówione ważne realizacje z zakresu architektury użyteczności publicznej, mieszkaniowej - tu zarówno obiekty wielorodzinne, jak też jedno- czy dwurodzinne, czy też przemysłowej. Bywało, że o wyborze takiego, a nie innego obiektu decydowała dostępność materiałów archiwalnych. Uwzględniliśmy także najważniejsze obiekty niezachowane, jeśli reprezentowały unikalne wartości architektoniczne. Materiał do tomu będzie gotowy jesienią, natomiast publikacja ukaże się na początku przyszłego roku.

- Jak od strony technicznej wygląda praca nad gorzowskim tomem?

- Tom zielonogórski powstał we współpracy ze studentami z koła studenckiego. Był to pewien eksperyment. Pracę nad tomem gorzowskim wykonuje zespół złożony ze mnie jako kierownika, z pracownika instytutu, absolwentki i studentki IV roku, najbardziej zaangażowanej w prace nad tomem zielonogórskim. Opracowanie tomu wymaga badań archiwalnych – w tym miejscu podziękowanie dla załogi pracowni naukowej Archiwum Państwowego w Gorzowie za wielką życzliwość, a także dla miejskiej konserwator zabytków, pani Agnieszki Dębskiej za cenne wskazówki. Obiekty powojenne, a zwłaszcza współczesne wymagały współpracy z architektami, zależało nam bowiem na pozyskaniu rysunków projektowych, podstawy do wykonania wizualizacji. Zdecydowaną większość projektów udało nam się uzyskać od autorów. Chciałbym, aby zestaw obiektów gorzowskich był niespodzianką także dla mieszkańców miasta. Znajdą się tu obiekty oczywiste i każdemu znane, ale także – a właściwie przede wszystkim – zupełnie nieoczywiste, niedostrzegane, a z różnych względów wartościowe. To właśnie te realizacje i związane z nimi odkrycia decydują o wartości naukowej naszego przedsięwzięcia.