Fama niesie ciekawe tropy

2015-07-11, Renata Ochwat: Moje irytacje i fascynacje

Famy zawsze warto posłuchać, bo często ma rację. Może to bajka, może nie bajka, ale zastanowić się warto.

Otóż lada chwileńkę, lada momencik zniknąć ma Tesco w centrum. Znaczy to przy katedrze. Ludzie tam zatrudnieni już muszą się określić, czy chcą do innego Tesco, czy gdziekolwiek. Ja im straszliwie współczuję, bo znaleźć dziś pracę w mieście na siedmiu wzgórzach jest rzeczą karkołomną. Niemożliwą czasem wręcz. Takie wredne czasy.

Wiem, o czym bajam. Naprawdę wiem.

Ale fama niesie, że może w tym miejscu, w dawnym Kokosie umiejscowi się po koniecznych remontach Miejski Ośrodek Sztuki. Głupie by to nie było. Bo miejsca jest dość, bo centrum, absolutne centrum miasta, bo oddech na działania off, jakie daje Stary Rynek, bo podziemia na świetną kolejną galerię i knajpkę artystyczną, bo… Dużo jest tych tak za pomysłem. Fama twierdzi, że się uda i na pewno jest coś na rzeczy.

Jak mówię, famy dobrze posłuchać. Ale ja jakoś dość sceptycznie do tego pomysłu i famy doniesień się odnoszę. Bo wiem i jestem głęboko przekonana, że w mieście nad trzema rzekami zwyczajnie zabraknie wizjonerów, aby tę wizję do życia wcielić. Bo koszty, bo brak parkingu, bo coś tam. I znów zostaniemy z tym, co mamy. Z MOS przy ul. Pomorskiej. I niechby i tak było, gdyby poszły za tym określone decyzje. Typu jednego i podstawowego – są pieniądze na remont i na wykupienie tego obiektu od Stilonu. Wykupienie daje wolną rękę. Miasto nabywa obiekt. Remont, pod światłą ręką architekta prowadzi do jednego. Utrzymany zostaje ten wystrój, chwalony przez wielu artystów tam goszczących, ale cała infrastruktura zostaje zachowana. Oczywiście do remontu kapitalnego idzie to, czego nie widać – dach, rury, toalety, ogrzewanie, nowoczesny system oświetlenia, i inne rzeczy, które wymagają naprawy, a o których, jak się tam nie jest na dzień dobry, nie ma się pojęcia. Oj, dobrze by było.

Ale jak znam pływy miejskie, to chyba zostanie zatrzymany status quo, czyli były Kokos zostanie pusty, a MOS bez remontu.

No i z innego kątka. Jak to czasami dobrze jest się pogapić na telepatrzydło. Bo właśnie telepatrzydło to oznajmiło mi, że w mieście nad trzema rzekami zamontowano system ostrzegający o burzach, nawałnicach oraz innych pogodowych dopustach Bożych. No i fine, jak mawiają Anglicy, a my tu na „słowiańskich” ziemiach mówimy – świetnie, super. Tylko jak ja, owa przyszywana Żydówka, zamieszkała w centrum Nowego Miasta, nad pewną swego czasu ważną knajpą, mam się o alarmie pogodowym dowiedzieć. No jak. Bo telepatrzydło włączane jest o określonych porach na określone programy. Głównie słucha się w domu programu radiowego, czyli Polskie Radio Dwójka, bo tam cały czas muzyka moja, no to jak ja się mam dowiedzieć, że kolejny dopust Boży na mnie idzie, jak nie przymierzając w ubiegłym tygodniu te gromy, co mnie z łóżka wygoniły i sprawiły, że …., oj nie, nie napiszę, co robiłam. Bałam się. Bardzo.

I teraz jest system powiadamiania, ale jak, i w jaki sposób, oraz kogo ma powiadamiać?. Telepatrzydło nie dało odpowiedzi. No cóż. Poszukam w necie.

I jeszcze jedna rzecz. Bardzo ważna. Jak wysoki urzędnik idzie na imprezę, wydarzenie, to powinien wiedzieć, gdzie jest i komu oraz co gratuluje. Mam na myśli Romane Dyvesa. Między Terno a Parno jest taka różnica, że terno w romani, języku Romów, znaczy młodość, a parno, w tymże języku oraz w języku Sinti znaczy biały. Duży błąd, bardzo duży. Bo Terno to Cygański Teatr Muzyczny prowadzony od 60 lat przez Edwarda Dębickiego, a Parno to przydomek Karola Gierlińskiego, ś.p. wielkiego działacza romskiego, który lat parę tu, nad Wartą, dokładnie nad Wartą spędził. Duży, że powtórzę, błąd. Poznać pływy w romskim światku trzeba, aby wagę błędu zrozumieć. A trzeba. Bo my tu raczej nie lubimy się czuć zażenowani. No ja nie lubię.

Od kilku lat na tym wydarzeniu, na Romane Dyvesa, brakuje mi obecności pani Andraszowej, mamy pana Adama Andrasza, wybitnego działacza romskiego z Tarnowa, Rzecznika Praw Romów w Europie. Jednego z najważniejszych Cyganów, idąc za narracją Jerzego Ficowskiego i jeszcze do niedawna pana Edwarda Dębickiego. A brakuje mi babci Andraszowej, jak o Niej przez lata mówiliśmy, my bywalcy (sama ze 20 lat tam spędziłam) z jednego względu. Bo Pani Andraszowa, wielka romska dama, zawsze dawała znać, kiedy coś szło nie tak, ktoś na scenie się pojawiał nie tak ubrany, ktoś łamał obyczaje. Bardzo mocno to pokazywała. Babcia Andraszowa zawsze miała to coś. Niekoniecznie zadawała się z gadziami, znaczy nie Cyganami, zawsze była obok, ale zawsze tradycja dla niej była najważniejsza. I ja przez lata z wielkim szacunkiem obok niej przechodziłam i z takim wielkim patrzyłam, co się dzieje. Po prawdzie, Pani Andraszowa nie zgodziła się na rozmowę. Mój brak.

Minęły lata, do G. nie zagląda pan Adam Andrasz, nie można się przywitać z Tadeuszem Gaborem, nie wita tu pan Stanisław Stankiewicz, nie bywa Andrzej Mirga, etnolog i fantastyczny człowiek. Dróg do miasta naszego zapomniał także Jerry Bergman, którego zwę wujkiem. Jaka szkoda.

Nie czepiam się wizji Romane Dyvesa, wspominam tylko tych, którzy tu bywali i których zwyczajnie lubiłam spotykać. Nie ma. Szkoda. A właśnie ich obecność sprawiła lata temu, że się romską – idąc za poprawnością językową – ich kulturą zainteresowałam i dzięki Edwardowi Dębickiemu miałam szansę poznać, albo obok nich siedzieć.

Zmienił się czas, zmieniła się optyka. A jednak mi żal…, jak chce poeta, że nie ma tych sań, no szkoda.

P.S. A jednak Romane Dyvesa to sztuka, to majstersztyk. Obejrzałam migawkę z domu Don Wasyla. Kicz i pogarda dla tradycji i kolejny raz mega niekompetencja pani dziennikarz. A było poczytać Ficowskiego, żeby durnot publicznie o królach cygańskich i kuchni, jako królestwie kobiet nie wygadywać…