„Papusza” nie do czytania, a bardzo ważna

2018-11-18, Czytaj ze mną

„Co takiego jest w twórczości Bronisławy Wajs, czyli Papuszy, że zainteresowanie nią rośnie nie tylko w Polsce, ale i w wielu krajach?” – pyta Sławomir Szenwald, dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w przedmowie do najnowszej książki wydanej przez jego bibliotekę.

Nieco dalej sam sobie odpowiada na to pytanie: „Być może w Papuszy, jako pośredniczce między kultura wędrowniczą a osiadłą, cygańską a „gadziów”, skupiają się nasze tęsknoty i projekcje: chcielibyśmy być tak wolni jak cygańscy wędrownicy, których ojczyzną był będący zawsze w drodze wóz taborowy, muzyka, opowieść przy ognisku i las. Im wygodniej i cieplej nam w naszych domach, tym bardziej tęsknimy za wolnością życia w zgodzie z naturą i rytmami przyrody”.

Jednak nowa książka o Papuszy nie zawiera rozważań nad fenomenem rosnącej popularności poetki, a jest czwartym z kolei „Zestawem bibliograficznym” wydanym w serii Lubuska Bibliografia Regionalna. Wcześniej biblioteka wydała zestawy poświęcone Kazimierzowi Furmanowi, Zdzisławowi Morawskiemu i Włodzimierzowi Korsakowi.

Najnowsza bibliografia Papuszy jest najobszerniejsza, liczy 246 stron i obejmuje 1121 pozycji, niektóre bardzo rozbudowane. We wstępie czytamy: „Bibliografia ma charakter podmiotowo-przedmiotowy, a w związku z bogactwem materiału poświęconego Papuszy – również selekcyjny. Zasięgiem chronologicznym obejmuje publikacje, które ukazały się od momentu debiutu poetki wierszem »Pieśń Cyganki« w »Twórczości«, czyli od 1951 roku, do końca pierwszego kwartału roku 2018. Natomiast zasięg językowy, terytorialny i formalny są nieograniczone”.

Część pierwsza obejmuje twórczość poetki opublikowaną w autorskich książkach i nagraniach (11 pozycji) oraz na łamach pracy i w innych formach (338 pozycji).

Część druga to zestawienie opracowań: w formie zwartej (7 pozycji) oraz artykułów i innych form wypowiedzi (407 pozycji).

Część trzecią wypełniają formy kultu poetki w literaturze, muzyce, sztuce, filmie, tablice i pomniki, konkursy poetyckie, sesje i konferencje naukowe, a także Sala Papuszy w gorzowskiej bibliotece (358 pozycji). Książkę kończą indeksy, które bardzo pomagają w poszukiwaniu tego, co czytelnikowi akurat potrzebne.

Bibliografię tę – podobnie jak i poprzednie – opracowały Anna Sokółka i Danuta Zielińska, pracownice biblioteki. A oznacza to, że dotarły do każdej z zapisanych pozycji, naocznie potwierdziły istnienie publikacji lub nagrania. Nasza biblioteka posiada wiele z wymienionych źródeł, ale trzeba było przeszukać także zasoby innych bibliotek, w tym wielu zagranicznych, oraz bardzo bogate zbiory cyfrowe. Obie panie wykonały potężną, a mrówczą robotę.

To nie jest książka do czytania, a jednocześnie to książka niezbędna każdemu, kto zajmuje się naukowo lub po prostu z własnego zainteresowania Papuszą lub szerzej – literaturą cygańską. Dla mnie odkryciem była bardzo długa lista nagród, jakie otrzymał film „Papusza” w reżyserii Krzysztofa Krauze i Joanny Kos-Krauze” z 2013 roku. Na festiwalach całego świata honorowany był nie tylko cały film, a nagrody dostawali nie tylko reżyserzy, lecz aktorzy, przede wszystkim Zbigniew Waleryś za rolę Dionizego (Dyźka) Wajsa, męża Papuszy. Wiele nagród było także za zdjęcia, scenografię, muzykę, kostiumy.

Choć to książka nie do czytania, na pewno pomoże badaczom w odpowiedzi na pytanie postawione w przedmowie przez dyrektora WiMBP.

***

„Bronisława Wajs Papusza (17.08.1908-08.02.1987)” – zestaw bibliograficzny, seria Lubuska Bibliografia Regionalna, oprac. Anna Sokółka i Danuta Zielińska, wyd. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wlkp., 246 s.

Czytaj ze mną

Jaromir

„Pegaz Lubuski” nr 80

Po raz pierwszy zapraszam do czytania „Pegaza Lubuskiego” online, a nie na wydruku. Bo nie ma wydruku, nie było także zwyczajowej promocji numeru z udziałem autorów tekstów i osób zainteresowanych literaturą tworzoną w Gorzowie. Takie czasy. Ale czytać można.