Jak żyć zdrowo i w zdrowiu?

2023-01-04, Akademia im. Jakuba z Paradyża

Gorzowska Akademia im. Jakuba z Paradyża wychodzi naprzeciw powszechnym potrzebom zachowania zdrowia i życia w dobrostanie.

W najbliższym czasie, bo już od wiosny, Uczelnia rozpocznie nabór na studia pierwszego stopnia na kierunku dietetyka. Jednym z celów kształcenia studentów będzie przygotowanie przyszłych dietetyków do pracy z pacjentami i podjęcie, wraz z nimi, współodpowiedzialności za zdrowie każdego z nich. To, czego brakuje aktualnie na lokalnym i regionalnym rynku, to swobodny dostęp do dietetyka mającego pełne przygotowanie, wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne, niezbędne dla sprostania wyzwaniom dietetycznym z zakresu edukacji żywieniowej i poprawy stanu odżywienia oraz sposobu żywienia polskiego społeczeństwa. Dietetyka to dziś jedna z najszybciej rozwijających się dziedzin nauki, stąd przyszły dietetyk, absolwent Akademii, będzie znał również wartość nieustannego dokształcania się i podnoszenia swoich kwalifikacji poprzez uczestnictwo w profesjonalnych szkoleniach i konferencjach naukowych.

Dobrze wiemy, że sposób odżywiania się polskiego społeczeństwa mocno odbiega od aktualnych zaleceń zdrowego sposobu żywienia i prozdrowotnego stylu życia. Tym samym nieustannie zwiększa się ryzyko zachorowania na choroby niezakaźne, a także systematycznie wzrasta w społeczeństwie udział osób z nadwagą i otyłością. Taki stan rzeczy pokazuje, jak wiele pracy i poważnych zadań rysuje się przed absolwentami kierunku dietetyka w Akademii. Potwierdzeniem tego jest rosnąca liczba występowania nadmiernej masy ciała w każdej grupie wiekowej polskiego społeczeństwa. Wyniki krajowych badań sposobu żywienia i stanu odżywienia populacji, przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego opublikowane w zeszłym roku jasno pokazują, iż nawyki żywieniowe Polaków nie należą do najlepszych, mimo iż ich samoocena sposobu żywienia była w większości dobra. Rozmijanie się samooceny z faktycznym sposobem odżywiania ukazuje wyraźną potrzebę stopniowego oddziaływania na świadomość społeczną w kwestiach jakości i stylu odżywiania. Największym wyzwaniem okazała się regularność posiłków – większość Polaków jada regularnie tylko niektóre posiłki w ciągu dnia, a ponadto podjada między posiłkami. Wybór produktów do codziennego menu również nie sprzyja utrzymaniu organizmu w dobrej kondycji i zdrowiu. Zbyt często na polskich stołach pojawia się pieczywo jasne zamiast pełnoziarnistego, a także niewystarczający jest udział warzyw i owoców w codziennych daniach. W diecie dorosłego Polaka dominuje czerwone mięso, a za mało jest w niej mleka i jego przetworów.

Wyniki badań pokazują, iż Polacy bardzo często stosują masło. Z kolei niski jest udział w diecie ryb, zwłaszcza zalecanych ryb morskich. W polskim społeczeństwie nadal nadmiernie spożywane są słodycze, potrawy i napoje z dodatkiem cukru oraz dania typu fast food. Te produkty, powszechnie obecne w diecie, są głównym źródłem tłuszczy nasyconych i utwardzonych typu trans-, które przyczyniają się do rozwoju hipercholesterolemii oraz innych zaburzeń lipidowych. Cukier z kolei jest głównym sprawcą rosnącej liczby osób z podwyższonym jego poziomem we krwi, co stanowi pierwszy objaw stanu przedcukrzycowego. Te dane empiryczne wiele mówią o narastających problemach zdrowotnych w społeczeństwie i jasno obrazują już teraz widoczną wielką skalę potrzeb oraz zadań do wykonania w najbliższym czasie. Wskazują one, jak wiele jest do zrobienia w tym obszarze życia i jak bardzo polskie społeczeństwo potrzebuje wykwalifikowanych edukatorów żywieniowych, jakimi są dietetycy. Tymi i wieloma innymi zagadnieniami związanymi z rolą prawidłowego żywienia oraz stylu życia dla zachowania długiego życia w zdrowiu zajmą się dyplomowani dietetycy wykształceni w Akademii im. Jakuba z Paradyża.

Przełom roku kalendarzowego jest dla nas okresem podsumowań czasu przeszłego i obmyślania przyszłych działań będących odpowiedzią na zbliżające się nowe wyzwania. Czas ten zwykliśmy wiązać z postanowieniami przeprowadzenia radykalnych zmian w naszym życiu. Często dotyczą one porzucenia dotychczasowych nawyków żywieniowych na rzecz innych, lepszych i zdrowszych. Obok zwiększenia aktywności fizycznej i oszczędzania pieniędzy, zdrowsze żywienie było w pierwszej trójce postanowień noworocznych Polaków w ostatnich latach. Znaczenie zdrowego stylu życia, a przede wszystkim zdrowego sposobu odżywiania się, zwiększyło swoją wagę ze względu na pandemię COVID-19. Prawidłowe żywienie to podstawa budowania i wzmacniania odporności, a także warunek szybszego powrotu do zdrowia. Jednak, jak pokazują omnibusowe badania przeprowadzone przez agencje badań rynku i opinii SW Research, co dziesiąty badany już po kilku tygodniach złamał swoje noworoczne postanowienie.

Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego tak szybko się poddajemy, podchodzimy do zmiany nawyków żywieniowych zgodnie z zasadą „wszystko albo nic”? Wystarczy jedno małe niepowodzenie, aby całkowicie zaprzestać wprowadzania dalszych zmian lub kontynuowania już podjętych, by błyskawicznie powrócić do starych nawyków. Jedną z przyczyn niskiej skuteczności wdrażania postanowień dietetycznych jest ich zbyt duża restrykcja, czyli nieodpowiednie ich dostosowanie do aktualnego stanu zdrowia. Postanawiamy często wykonać „kangurzy skok”, podczas gdy bardziej skuteczne jest posuwanie się drobnymi krokami do celu. Brak dostępu do wykwalifikowanego dietetyka nierzadko skazuje nas na takie noworoczne porażki, dlatego wprowadzając zmiany w sposobie odżywiania i stylu życia, należy wcześniej skorzystać z konsultacji dietetycznej.

Ponadto, wyżej wspomniane postanowienia noworoczne wprowadzane bez wcześniejszego przygotowania, jak np. wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych, niosą ze sobą pewne ryzyko dla zdrowia i kondycji fizycznej jednostki. Ich wprowadzanie jest zatem dalekie od prawidłowego postępowania w sytuacji zmiany diety. Dodatkowo, dobra samoocena posiadanej wiedzy żywieniowej i stosowanego sposobu żywienia nie sprzyjają wytrwaniu w tych postanowieniach. Co więcej, postanowienia te charakteryzują się zbyt dużą restrykcją, która podyktowana jest chęcią szybkiego uzyskania efektów bez względu na konsekwencje zdrowotne. To niepokojące zjawisko powtarza się co roku w okresie noworocznym, ale także cyklicznie u osób, które wpadły w tak zwane błędne koło odchudzania. Są to osoby, które nieustannie szukają nowych diet i sposobów na odchudzanie, gdyż każda nowa dieta kończy się powrotem do wyjściowej masy ciała lub nawet jej nadwyżką w postaci efektu jo-jo.

Dlaczego tak się dzieje? Można tutaj wskazać brak edukacji żywieniowej oraz dostępu do dietetyka, który ma wiedzę żywieniową i potrafi ją w odpowiedni sposób przekazać. Poza tym dietetyk powinien „towarzyszyć” pacjentowi w tej długiej i krętej drodze do zmiany nawyków żywieniowych. Trzeba podkreślić, że to dochodzenie do zmiany nie jest łatwe, dlatego tak ważne jest uświadamianie pacjenta, iż receptą na długie życie w zdrowiu jest proces składający się z małych zmian, rozłożony też w czasie po to, aby efekt był skuteczny i trwały. Ograniczony dostęp do naukowo zweryfikowanych i potwierdzonych badaniami informacji żywieniowych ma również znaczenie w postępowaniu dietetycznym Polaków, którzy w większości, jak pokazują dane statystyczne, jako źródło swojej wiedzy żywieniowej wskazywali dom rodzinny oraz znajomych.

Dlatego absolwenci dietetyki nie tylko będą znać zasady edukacji żywieniowej, ale będą też przygotowani do jej prawidłowego wdrażania tak, aby podnieść poziom świadomości żywieniowej Polaków i w konsekwencji poprawić ich nawyki żywieniowe. Dietetyk wykształcony w Akademii im. Jakuba z Paradyża będzie potrafił pokazać, jak metodą małych kroków stabilnie i trwale zmienić nawyki/przyzwyczajenia na lepsze, poprawiać samopoczucie, a tym samym wydłużyć życie w zdrowiu lub choćby podnieść jego kondycję psychofizyczną w chorobie.

prof. dr hab. Irena Machaj

Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu AJP w Gorzowie Wielkopolskim

mgr Beata Podbereska

Dietetyk medyczny