Biały jeleń, Bambi i inne wcielenia pięknego zwierzęcia

2019-03-21, Leśnym tropem

Zbieracze poroża jeleniego już pewno nie wychodzą z lasów. Podobnie mają fani śledzenia obecności jelenia w kulturze.

Biały jeleń, którego zobaczył Hubert nim się nawróciło został święty

A jak się okazuje, takich znaków w kulturze jest całkiem sporo.

- Znakiem kulturowym jest choćby biały jeleń, którego zobaczył św. Hubert. Jeleń miał w koronie krzyż, a polujący na niego się nawrócił – mówi Justyna Sokalska, kulturoznawca. I dodaje, że jeleń jest jednym ze zwierząt, o którym można sporo powiedzieć jak o znaku kulturowym

Jak to z Hubertem było

Hubert urodził się w 655 roku w Gaskonii i był potomkiem królewskiego rodu Merowingów. Zamiłowanie do polowania odziedziczył po swoim ojcu. Towarzyszył mu często na łowach. Ponoć w wieku 14 lat uratował mu życie podczas polowania na niedźwiedzia w Pirenejach. Hubert najwięcej czasu spędzał w lasach, gdzie nieustannie polował; łowiectwo było jego pasją. Niektóre źródła wskazują, że prowadził swobodne, wręcz hulaszcze życie. Tak było do roku 695, kiedy polując w Górach Ardeńskich, nie bacząc na nic, w Wielki Piątek napotkał białego jelenia z promieniejącym krzyżem w wieńcu. Miał wtedy usłyszeć głos Stwórcy ostrzegający go przed jego niepohamowaną pasją i nakazujący mu udanie się do Lamberta – biskupa Maastricht – Tongres. Przejęty objawieniem, tak też uczynił. Udał się na służbę bożą do biskupa Lamberta. Rozpoczął studia teologiczne i działalność misjonarską w Ardenach i Brabancji. Po śmierci biskupa Lamberta (zm. ok. 700), z rąk papieża Sergiusza otrzymał sakrę biskupią. – To legenda, ale coś musiało być na rzeczy, bo postać św. Huberta jest potwierdzona w źródłach – mówi Justyna Sokalska.

Malowali go nawet w czasach kamienia

Wizerunki jelenia można znaleźć już w jaskiniach z epoki kamiennej. Jeleń był zwierzęciem czczonym na całym świecie. Ze względu na jego odnawiające się corocznie wysokie poroże często porównywano go z drzewem życia, dlatego też był w wielu kulturach i epokach symbolem płodności, duchowego wzrostu i zasady, śmierci i ponownych narodzin.

Egipcjanie uważali jelenia za łatwowiernego zarozumialca, który uciekając przed myśliwym w lesie zaklinowuje poroże w gałęziach drzew i daje się zabić.

W buddyzmie jeleń uchodził, obok gazeli, za symbol mądrości i ascezy, zwierzę Buddy, który objawia się również w postaci jelenia i jego nauk udzielanych często w gajach zamieszkałych przez płową zwierzynę, atrybut wieczności i jesieni.

Jeleń obok łani w starożytności uchodził za święte zwierzę Artemidy, gdzie walka jelenia z innymi zwierzętami symbolizowała walkę między światłem a ciemnością. Jako przewodnik dusz jeleń pojawia się w starożytności i u Celtów. Starożytność widziała w jeleniu także wroga i zabójcę węży, a wyobrażenie to spotykamy często w związku z wodą życia. Niekiedy jeleń staje się symbolem melancholii, ponieważ kocha samotność.

Biały jeleń czyli istota z innego świata

Biały jeleń jako istota magiczna pojawia się w wielu religiach i kulturach. Często utożsamiano go z jednorożcem. Indianie Huiczole zamieszkujący tereny środkowego Meksyku przedstawiają swego dobrego boga jako Jelenia..

W mitologii celtyckiej biały jeleń to wysłannik z zaświatów. Wierzono, że pojawia się, gdy ktoś złamie tabu/święte prawo. Jest zwiastunem zmiany dla tego, któremu się ukazał. Jako przewodnik biały jeleń prowadził mitologicznych bohaterów ku przygodom, a cudowny jeleń z mitologii węgierskiej wskazał Hunorowi i Magorowi miejsce założenia państwa. W legendach arturiańskich biały jeleń jest nieuchwytny. W legendach o odkryciu Japonii biały jeleń był przewodnikiem dwóch braci. Rogaty bóg Cernunnos był związany z życiem, płodnością, bogactwem i podziemiami – podobnie jak grecki Pan, rzymski Faun, hinduski Pashupati czy Puk (znany np. ze Snu nocy letniej) czy Herne Łowca.

Herne był łowczym króla Ryszarda II (który sam miał w herbie białego jelenia). Według legendy łowczy uratował życie króla, gdy ten został zaatakowany przez białego jelenia, odniósł jednak śmiertelną ranę. Do życia przywrócił go czarownik przywiązując mu do głowy rogi jelenia. Herne musiał zrezygnować z zawodu myśliwego, przez co oszalał i zbiegł w głąb lasu, wciąż mając przywiązane do głowi rogi. Znaleziono go następnego dnia powieszonego na dębie. Herne ma po dziś dzień straszyć w Windsorskim Lesie.

Ale też i Bambi

Bambi, to szalenie popularny bohater amerykańskiego filmu animowanego wyprodukowanego przez Walta Disneya. Film opowiada przygody młodego jelonka Bambi, który zaprzyjaźnia się z królikiem Tuptusiem i skunksem Kwiatkiem. Bambi jest księciem, synem jelenia – Króla Lasu – Wielkiego Księcia. Bambi całą młodość spędza z przyjaciółmi, poznając m.in. młodą łanię Felinkę, swoją późniejszą żonę. W zimie mama Bambiego zostaje zastrzelona w lesie podczas polowania. Bambi zostaje pod opieką ojca.

Roch

Korzystałam między innymi ze Słownika mitów i tradycji Kultury Władysława Kopalińskiego, Słownika symboli religijnych oraz stron poświęconych kulturze.

Fot. Wolne zasoby wiki

Leśnym tropem

Jaromir

V edycja Konkursu Fotograficznego im. Włodzimierza Korsaka

Przed nami jubileuszowa piąta edycja konkursu fotograficznego. Urzekło Cię piękno otaczającej przyrody, wykonałeś ciekawe ujęcie przedstawiające zwierzęta łowne, przyrodę Ziemi Lubuskiej lub Rejonu Solecznickiego podziel się z innymi.