Obce gatunki inwazyjne w przyrodzie

2020-06-26, Leśnym tropem

„Obcy” kojarzą się nam pewnie za sprawą filmów science fiction z istotami o odmiennym wyglądzie, czy też z przybyszami z innej galaktyki.

Fot. Archiwum

Jednak niewielu z nas wie, że nawet w pobliskim lesie, jeziorze, czy na łące można spotkać wielu przedstawicieli obcych ekosystemów, którzy w większości przypadków pojawili się u nas wiele lat temu i to za sprawą nas samych. Nie byłoby w tym nic złego, bo przecież słyniemy z polskiej gościnności, ale warto mieć świadomość, co się dzieje, gdy pod nasz dach trafi gość zaliczany do grupy inwazyjnych gatunków obcych. A mogą to być zwierzęta, rośliny, nasiona, również ich części, a także jaja lub formy rozmnażania, które mogą przetrwać, a następnie rozmnażać się poza obszarem swojego naturalnego występowania, zagrażając tym samym naszej różnorodności biologicznej. Gatunki inwazyjne stanowią bezpośrednią konkurencję dla rodzimych gatunków roślin i zwierząt niejednokrotnie, wypierając je ze swoich naturalnych siedlisk lub powodując wręcz ich wyginięcie.

Oto kilka przykładów z naszego podwórka:

Norka amerykanska
Fot. Patrick Reijnders/ wolne zasoby wiki

Norka amerykańska (łac. Mustela vison)

Pierwotnie zasiedlała większość Ameryki Północnej. Została celowo sprowadzona do Europy do hodowli fermowej na potrzeby przemysłu futrzarskiego w latach 20. XX wieku oraz na teren Związku Radzieckiego w latach 30. Osobniki wypuszczone, i te, które uciekły z hodowli, zapoczątkowały wolno żyjącą populację. Aktualne gatunek ten obecny jest w całej zachodniej Europie oraz licznych lokalizacjach w centralnej i południowej części kontynentu. W Polsce, obecna od lat 50. XX wieku, obecnie liczna populacja w całym kraju (głównie na północy i zachodzie). Norka amerykańska prawdopodobnie wyparła z naszego kontynentu w wyniku konkurencji norkę europejską, a na wyspach i wzdłuż wybrzeży dziesiątkuje lęgi ptaków gniazdujących na ziemi i wodzie. Licznie występuje w Parku Narodowym Ujście Warty.

Jenot azjatycki
Fot. 663highland/ wolne zasobu wiki

Jenot azjatycki (łac. Nyctereutes procyonoides)

Pierwotne występował we wschodniej Azji od wschodniej Syberii po Koreę i Japonię. W latach 1927-1957 został wsiedlony do europejskiej i azjatyckiej części dawnego Związku Radzieckiego w celu wzbogacenia lokalnej fauny. Aktualnie jenota można spotkać w północnej i środkowej części Europy, aż po Bułgarię. W Polsce pierwsze osobniki zaobserwowano w latach 50. XX wieku i obecnie głównie zasiedla zachodnią i północną część kraju. Z powodu wysokiego potencjału rozrodczego sięgającego 15-19 młodych w miocie i wysokich zagęszczeń negatywnie wpływa na liczebność niektórych gatunków ptaków gniazdujących na ziemi. Może być także nosicielem wścieklizny.

Szop pracz
Fot. de:Benutzer:BS Thurner Hof / wolne zasoby wiki

Szop pracz (łac. Procyon lotor)

Pierwotne występował na terenie Ameryki Północnej. Do Europy sprowadzono dwie pary zwierząt i wypuszczono w Niemczech w 1934 roku. Później wielokrotnie importowane do ferm futrzarskich, zwłaszcza w Związku Radzieckim w latach 1930-1950. Licznie występuje na terenie Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii i Węgier. W Polsce obecnie dość powszechny, zwłaszcza w północno-zachodniej części kraju. Ma znaczący negatywny wpływ na ptaki gnieżdżące się na drzewach i kolonie ptaków gnieżdżących się na ziemi.

Rak amerykański
Fot. Wolne zasoby wiki

Rak amerykański (łac. Orconectes limosus)

Pierwotnie występował na terenie Ameryki Północnej. Do Europy został sprowadzony w 1890 roku przez niemieckiego hodowcę Maxa von dem Borne, który rozpowszechnił ten gatunek i wprowadził do akwenów wodnych na terenie całej Europy. Ten gatunek raka miał być odporniejszy na choroby dziesiątkujące rodzime gatunki raków, szlachetnego i błotnego, a okazał się ich wrogiem, bowiem wypiera rodzime raki z ich środowiska naturalnego. Dodatkowo rak amerykański (pręgowany) jest nosicielem dżumy raczej.

Żółw ozdobny
Fot. Wilfried Berns/ wolne zasoby wiki

Żółw ozdobny (łac. Trachemys scripta)

Pierwotnie występował na terenie Ameryki Północnej. Do Europy został sprowadzony jako zwierzątko terraryjne, a dostępny był w każdym sklepie zoologicznym. W ostatnich latach masowo pojawił się również w Polsce, zajmując obok chomika i papużki ważne miejsce jako pupilek naszych dzieci. Niestety, w związku z faktem, że żółwie te są długowieczne i bardzo żarłoczne, po pewnym czasie stają się dla właściciela uciążliwe w hodowli. Wówczas najczęściej zostają nieroztropnie wpuszczane do rzek, stawów i jeziorek wodnych, gdzie z uwagi na swoją żarłoczność wyrządzają szkody w populacjach rodzimych roślin i zwierząt wodnych. Ponadto odchodami zanieczyszczają wodę, zmieniając jej parametry fizykochemiczne. Żółw ozdobny stanowi konkurencję dla naszego rodzimego żółwia błotnego (Emys orbicularis) oraz jest nosicielem groźnej dla człowieka bakterii salmonelli.

Opracował:
Wojciech Pawliszak
Łowczy Okręgowy Okręgu Gorzowskiego

Źródła: https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/gatunki-inwazyjne-gatunki-obce-w-polsce-prezentacja-przyklady-i-zagrozenia,11122.html; https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/gatunki-inwazyjne; https://www.pnujsciewarty.gov.pl/

Leśnym tropem

Jaromir

V edycja Konkursu Fotograficznego im. Włodzimierza Korsaka

Przed nami jubileuszowa piąta edycja konkursu fotograficznego. Urzekło Cię piękno otaczającej przyrody, wykonałeś ciekawe ujęcie przedstawiające zwierzęta łowne, przyrodę Ziemi Lubuskiej lub Rejonu Solecznickiego podziel się z innymi.