Kraj: Pokazujemy służby specjalne takimi, jakie są w istocie

2021-09-08, Nasze rozmowy

Rozmowa z dr hab. Kazimierzem Krajem, profesorem Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie

Na konferencji w Poznaniu Fot. AJP w Gorzowie

- Obchodząca właśnie piątą rocznicę powstania, w swojej już trzydziestoletniej historii, Akademia im. Jakuba z Paradyża z roku na rok poszerza ofertę edukacyjną. Nowością w niej są studia podyplomowe na kierunku Szkoła Służb Specjalnych. Jest pan inicjatorem ich powstania. Skąd taki pomysł?

- On się zrodził już kilka lat temu, ale dopiero w gorzowskiej Akademii trafiłem na sprzyjające warunki, by go rozwinąć z udziałem kolegów z Wydziału Administracji i Bezpieczeństwa Narodowego. Współcześnie na kwestie bezpieczeństwa patrzymy nie tylko z punktu widzenia polityczno-militarnego, ale dużo szerzej. Badamy i zajmujemy się kwestiami bezpieczeństwa społecznego, energetycznego, ekologicznego, informacyjnego, ekonomicznego, osobowego, czy bezpieczeństwa zdrowotnego. Jak się przekonaliśmy przez ostatnie półtora roku, jakże istotnego i rzutującego na wszystkie sfery życia człowieka, w tym potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa.

- Czy niestabilna sytuacja polityczna w świecie również miała na to wpływ?

- Rzeczywiście, niestabilna sytuacja szczególnie w sferze bezpieczeństwa międzynarodowego, zagrożenia niesione przez ponadnarodowe organizacje przestępcze, organizacje terrorystyczne oraz nowe techniki prowadzenia walki, wojny z przeciwnikiem, wskazują na potrzebę pogłębienia wiedzy na temat funkcjonowania, możliwości, znaczenia i sposobów działania służb specjalnych.

- Czyli wywiadu i kontrwywiadu?

- Tak. Sztuka prowadzenia wojen doszła już do takiego poziomu, że niekonieczne, a nawet przeciwskuteczne, jest używanie nagiej siły militarnej. Ponieważ, jak się okazało, są tańsze sposoby osiągania celów politycznych niż starcie militarne skutkujące ogromnymi stratami ludzkimi i materialnymi. W tych działaniach istotną rolę mają do odegrania właśnie służba wywiadowcza, wspierana i chroniona przez kontrwywiad.

- Czy obecnie dostęp do tej wiedzy jest prostszy niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu?

- Zdecydowanie. Koniec zimnej wojny spowodował wysyp publikacji poświęconych funkcjonowaniu służb specjalnych. Odtajnione zostały dokumenty organów bezpieczeństwa państw demokracji ludowej. W Polsce pojawiło się mnóstwo tłumaczonych opracowań, o różnej wartości poznawczej, poświęconych funkcjonowaniu tajnych służb, tak bloku wschodniego widzianych oczami przeciwników, jak również państw zachodnich. Dostępność, do tej „tajemnej” wiedzy stała się szersza, co nie oznacza, że lepiej rozumiemy znaczenie, rolę, zadania, funkcjonowanie oraz możliwości służb specjalnych. Sfera działalności służb specjalnych obrosła wieloma mitami i generalnie jest postrzegana poprzez pryzmat wybuchających afer szpiegowskich, bądź nagłaśnianych medialnie operacji. My próbujemy jednak pokazać naszym studentom służby specjalne takimi, jakie są w istocie.

- W jaki sposób jest to realizowane?

- Pracując nad programem studiów konsultowaliśmy się z wieloma praktykami. Oczywiście realizując go nie jesteśmy w stanie zastąpić szkolenia zawodowego, i co najważniejsze praktyki. Działalność wywiadowcza czy kontrwywiadowcza jest swoistą sztuką i rzemiosłem, które oprócz podstaw teoretycznych wymaga praktycznej nauki przekazywanej przez starszych kolegów po fachu. Staraliśmy się jednak stworzyć go w taki sposób, aby naszych studentów wyposażyć w niezbędne podstawy praktyczne, ale także by rozszerzyć ich wiedzę w zakresie, nazwijmy to, dorobku dziejowego poszczególnych służb.

- Studiować podobno mogą słuchacze nie tylko z Polski. Jak to możliwe?

- Studia trwają dwa semestry. Bardzo istotne jest to, iż prowadzimy je w formie niestacjonarnej, zdalnie, przez internet. Umożliwia to dostęp do nich potencjalnych słuchaczy z całej Polski, ale również z zagranicy. Szczegółowy program i plan studiów można pobrać ze strony internetowej uczelni.

- Jakie przedmioty znajdują się w planie studiów?

- Nie będę wymieniał wszystkich, bo można je łatwo sprawdzić w ofercie, ale wspomnę o trzech przedmiotach, aby nieco lepiej zilustrować Czytelnikom naszą propozycję. Na przykład przedmiot ,,Geneza powstania i funkcjonowanie służb specjalnych, podstawowe definicje i pojęcia’’. W jego ramach słuchacz pozna m.in. prehistorię służb specjalnych (wywiad i kontrwywiad) od Starego Testamentu do starożytnego Rzymu; pozna tajne służby XIX-wiecznej Europy, w Cesarstwie Niemieckim, w Wielkiej Brytanii, czy we Francji. Pozna także niezbędną, do zrozumienia istoty ich funkcjonowania, terminologię. W ramach innych zajęć ,,Wywiad i kontrwywiad – podstawowe zadania służb specjalnych’’, student będzie miał okazję zrozumieć struktury wywiadu i kontrwywiadu, ich zadania i źródła ich informacji. Z kolei uczestnicząc w zajęciach ,,Obserwacja operacyjna’’, słuchacz dowie się, czym jest obserwacja towarzysząca i stacjonarna, na czym polega obserwacja w obiektach hotelowych. Pozna również przebieg wybranych operacji służb specjalnych zrealizowanych z udziałem obserwacji. Jak wspominałem, cały plan dostępny jest na stronie uczelni. Zapraszam do zapoznania się z nim. Ewentualne pytania można też kierować na nasz mail: sluzby@ajp.edu.pl.

- Czy do realizacji tak ambitnie skonstruowanego programu, skoro istotne miejsce zajmuje tutaj wymiar praktyczny, zaproszeni zostali wykładowcy spoza naszej Akademii?

- Tak, oczywiście. Ponieważ nasze studia mają wymiar praktyczny, a nie tylko historyczno-teoretyczny, mają również wymiar zawodowy, bo odnoszą się do praktyki pracy służb specjalnych, musieliśmy tak zrobić. W trosce o to, aby stworzyć odpowiednie, i zarazem najlepsze warunki dla naszych studentów, do zapoznania się z technicznymi środkami pracy operacyjnej, wspominaną już przeze mnie wcześniej, obserwacją operacyjną, czy czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi służb specjalnych, zaprosiliśmy do prowadzenia zajęć, prócz naukowców-teoretyków, także praktyków, również praktyków-naukowców, byłych wysokich funkcjonariuszy polskich służb. A ponieważ konstruując program studiów założyliśmy, iż służby specjalne to mariaż wiedzy i rzemiosła, co stało się nasza dewizą, to nie mogliśmy postąpić inaczej.

- Dziękuję za rozmowę.