2023-10-31, Tym żyje Gorzów
Ludzie cenieni i lubiani, albo tylko znani ze swej funkcji pełnionej w mieście, teraz lub w przeszłości.
Gorzowianie, którzy sprawdzili się gdzie indziej, oraz ci, dla których Gorzów był tylko etapem w karierze. Oto sylwetki niektórych z nich, tych którzy odeszli w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Czasem tak cicho, że nikt prawie tego nie zauważył...
Dziś wspomnimy 44 dawnych i obecnych mieszkańców, w tym troje stulatków, spośród wielu nauczycieli, którzy ostatnio odeszli, przypomnimy 8, a także dwóch wykładowców AWF. W ciągu minionych 12 miesięcy pożegnaliśmy 2 byłych dyrektorów gorzowskiego teatru i troje byłych aktorów, zmarło też 2 plastyków. Odeszło też 2 kombatantów oraz trzech organizatorów „Solidarności” w 1980 r.
8 listopada ub. roku w wieku prawie 72 lat zm. Szczepan Wleklik, artysta plastyk, b. właściciel galerii „Ars”. Sulęcinianin z urodzenia, później poznaniak, od 1979 r. w Gorzowie, gdzie po prostu otrzymał mieszkanie. Absolwent Technikum Budowlanego i poznańskiej PWSSP, dyplom z zakresu malarstwa zrobił w pracowni prof. Teisseyre’ego, a z grafiki – u doc. Lutomskiego. Uprawiał malarstwo, drzeworyt, rzeźbę, linoryt, od razu zwrócił na siebie uwagę doskonałym warsztatem i tematyką obrazów, które były dialogami z mistrzami malarstwa, ich autorską interpretacją z punktu widzenia artysty współczesnego; już w 1979 urządził w Klubie MPiK wystawę swych malarskich prac dyplomowych, po raz ostatni pokazał swe malarstwo w 2017 na wystawie w Galerii WiMBP „Pod kopułą”. W l. 1989-2002 był właścicielem prywatnej galerii „Ars”, gdzie organizował spotkania autorskie i interesujące wystawy artystów, głównie z województwa lubuskiego. Zajmował się też wystrojem wnętrz; wykonał m.in. wystrój wnętrza polskiego kościoła w Slough (Anglia) (1988-1991), zaprojektował Drogę Krzyżową w polskim kościele w Bristolu (1991-1992). Od 1982 r. był członkiem ZPAP, w 2006 współorganizował Stowarzyszenie „Multimedia na granicy”. Spoczywa na cmentarzu komunalnym (kw. 7B, rz. 3, nr 12).
6 dni później, 14 listopada, odeszła dr Daromiła Bigosińska, córka Józefa Bartkowiaka (1898-1970), pioniera gorzowskiej energetyki, wdowa pod dr. Antonim Bigosińskim (1928-2020), b. dyrektorze Szpitala Miejskiego w Gorzowie (1958-1969), oboje, już emeryci ok. 1997 r. przenieśli się z Gorzowa do Poznania. Sama w 1953 r. uzyskała dyplom lekarski, a w 1956 r. zrobiła specjalizację z analityki klinicznej; od 1955 r. kierowała laboratorium analityczno-bakteriologicznym przy l. Drzymały 44. Żyła 96 lat, ur, się w Krotoszynie, zm. w Poznaniu, spoczęła obok męża w grobie ojca na cmentarzu Junikowskim w Poznaniu (pole 41, kw. N, rz. 9, nr 5).
3 dni później 17 listopada, w 4 miesiące po śmierci żony Ewy Marii Hrybacz (1960-2022), w wieku 80 lat zm. Zbigniew Wojciech Nawrocki, artysta plastyk, rzeźbiarz, nauczyciel, który po ślubie przyjął nazwisko żony i pisał się Nawrocki-Hrybacz. Pochodził ze Świętokrzyskiego, dzieciństwo spędził w rodzinnej wsi, od ok. 1956 mieszkał w Katowicach, uczęszczał jednak do liceum plastycznego w Kielcach, studiował rzeźbę na PWSSP w Poznaniu, najpierw w pracowni prof. Jacka Pugeta, następnie prof. Magdaleny Więcek-Wnuk, gdzie zrobił dyplom w 1970. Po studiach był asystentem promotorki na uczelni, od ok. 1978 mieszkał w Gorzowie, gdzie otrzymał pracownię na galerii wieżowca przy ul. Fredry, od 1994 uczył rzeźby w Liceum Plastycznym, był wychowawcą pierwszego rocznika absolwentów szkoły, Uprawiał rzeźbę, rysunek, grafikę, wykonał n.in. jedną z rzeźb z betonu i ceramiki na rogatkach Gorzowa, tzw. witacz, od strony Bogdańca, w 1985 wygrał konkurs na pomnik Sapera, to pewnie on jest autorem pomnika „Chwała saperom” na terenie dawnych koszar, był autorem rzeźby Serce na Skwerze 31 sierpnia 1982 i Kontrast na skwerze przy ul. Wybickiego, zaprojektował nagrobek Edwarda Borowskiego (1939-1987), za co w 1999 otrzymał nagrodę im. Borowskiego; jego realizacje rzeźbiarskie znajdują się w Legnicy, Elblągu, Poznaniu, Warszawie, Zamościu i Seelow (Niemcy). Pierwszą indywidualną wystawę rzeźby miał już w 1966 w Poznaniu, w 1976 swoje rzeźby zaprezentował po raz pierwszy w Gorzowie na wystawie indywidualnej w ramach X Gorzowskich Konfrontacji Kulturalnych. W stanie wojennym uczestniczył w działalności konspiracyjnej, 9.01.1984 został zatrzymany przez SB pod zarzutem rozpowszechniania na terenie Gorzowa wydawnictwa à„Feniks” i przez kilka dni przebywał w AŚ w Międzyrzeczu, w 1988 wykonywał plakaty do „Gazety Mówionej”, w 1990 znalazł się w składzie pierwszej redakcji tygodnika obywatelskiego „Tydzień Gorzowski”. Do 1983 był członkiem ZPAP, w 1989 uczestniczył w reaktywowaniu gorzowskiego oddziału związku i został delegatem środowiska gorzowskiego na krajowy zjazd ZPAP. Spoczął obok żony na cmentarzu komunalnym (kw. 11B, rz. 8 nr 33).
Tego samego dnia, 17 listopada, w wieku 82 lat zm. Andrzej Rozhin, aktor i reżyser, b. dyrektor gorzowskiego teatru. Lwowianin z urodzenia, po rozwodzie rodziców wychował się w Państwowym Domu Młodzieży w Krzeszowicach pod Krakowem, uczył się w LO im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie, studia rozpoczął w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, po roku (1961) przeniósł się na Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, w sumie miał ukończyć studia filologiczne, aktorskie i reżyserskie. Będąc aktorem Teatru Lalki i Aktora im. Andersena w Lublinie (1961-1967) organizował od 1961 studenckie teatry „Gong 7/30” i „Gong 2”, w których był kierownikiem artystycznym, reżyserem, autorem, aktorem, był też wykonawcą kabaretu „Czart” oraz organizatorem i dyrektorem festiwali studenckich; jako aktor zadebiutował w 9.01.1961 rolą Poety w „Pieśni o pięknej Parysadzie” w Teatrze Lalki i Aktora w Lublinie, jako reżyser i scenarzysta – 15.11.1961 widowiskiem „Ildefons i inni” w Teatrze Gong-2, 30.01.2006 święcił 45-lecie pracy artystycznej. Pracę reżyserską rozpoczął jeszcze w Teatrze im. Andersena, w Teatrze „Gong” przygotował 30 przedstawień, do 2004 przeprowadził ponad 160 realizacji, reżyserował też dziesiątki koncertów galowych, widowisk plenerowych, przedstawień kabaretowych, recitali, słuchowisk radiowych, teatrów telewizji, wystąpił także w dwóch filmach: „Jak żyć” (1977) i „Aktorzy prowincjonalni” (1978). 1.09.1974 został dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru im. Osterwy w Gorzowie, 3 lata później 1.09.1977 objął analogiczną funkcję w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie, w sezonie 1978/79 pracował jako reżyser w Teatrze Popularnym w Warszawie, w 1979-1981 kierował sceną koszalińską, a w 1981-1983 – Teatrem Polskim w Szczecinie; w sezonie 1983/84 pracował jako reżyser w Gorzowie, następnie w Teatrze Narodowym, a w 1985-1993 był dyrektorem Teatru im. Osterwy w Lublinie, ostatnio zajmował się wyłącznie reżyserowaniem w kraju i za granicą. Jako kontrowersyjny artysta często popadał w konflikty z lokalnymi władzami partyjnymi i administracyjnymi z powodu repertuaru, jak i promowania opozycyjnych artystów; w okresie swej dyrekcji w Gorzowie zdynamizował scenę, wprowadził ludzi młodych, świeżych, przeprowadził też kilka eksperymentów artystycznych, czyniąc z Gorzowa jeden z liczących się ośrodków życia teatralnego w kraju, teatr wziął udział w „Panoramie XXX-lecia”, zorganizowano także obchody 30-lecia sceny gorzowskiej (1976); zajmował się też reżyserią, grając prawie we wszystkich swych sztukach, wyreżyserował „Karabiny” Grochowiaka (premiera 8.12.1974), gdzie zagrał Komendanta NSZ, „Łaźnię (4.05.1975) z rolą Dyrektora Teatru, „Dewajtisa” (19.10.1975) z rolą Księdza, „Rozstanie w czerwcu” (16.05.1976), „Przebudzenie wiosny” (5.02.1977) z rolą Zamaskowanego Pana, „Protokół z pewnego zebrania” (26.04.1977), gdzie zagrał Sekretarza; zagrał też Fon Kostryna w „Balladynie” (15.02.1976), Eligiusza w „Klik-klaku” (20.06.1976), Demura w „Janie Macieju Karolu Wścieklicy (23.04.1977. Wyreżyserował także widowisko winobraniowe „Uciechy lepsze i pożyteczne aniżeli z Bachusom i Wenerę”, które aktorzy gorzowscy zaprezentowali 12.07.1975 na rynku Starego Miasta w Warszawie. Późniejsza współpraca z gorzowską sceną nie przyniosła efektów, dopiero za dyrekcji R. Majora wyreżyserował sztukę „Obrażeni” (18.01.1998), na 60-lecie sceny i 45-lecie pracy reżyserskiej wystawił w Gorzowie „Wyzwolenie” (25.02.2006), wyreżyserował też „Zemstę” (27.03.2009). W ostatnim okresie zmagał z chorobą nowotworową, pochowany został na starym cmentarzu Służewskim przy ul. Fosa w Warszawie.
Dwa dni później. 19 listopada odszedł w wieku 89 l. odszedł Ludwik Szydełko, nauczyciel, b. dyrektor SP nr 18 i 10. W 1953 ukończył Liceum Pedagogiczne w Ośnie, z zawodu był nauczycielem matematyki. W 1959 został wspomniany jako zast. dyrektora Uniwersytetu Robotniczego ZM ZMS w Gorzowie. Przed 1971, może już ok. 1965, został dyrektorem SP nr 18, po połączeniu szkół był dyrektorem SP nr 10 (1974-1978), w 1980-1984 uczył matematyki w Technikum Gastronomicznym. później w ZSO nr 20. Spoczął obok żony Jolanty (1937-2017) i syna Andrzeja (1960-1992) na cmentarzu komunalnym (kw. 26A, rz. 21, nr 10).
102 lata i 33 dni żyła Kazimiera Brończak, która zm. 22.11.2022 r., pochowana została obok męża Bronisława (1912-1971), rzemieślnika, na cmentarzu komunalnym (kw. 10A, rz. 17 nr 4).
Tego samego dnia, 22.11., w 4 dni po 84. urodzinach odeszła Elżbieta Kućko, wdowa po Waldemarze (1932-1981), legendarnym już fotografie Dawnego Gorzowa. Sama jako absolwentka Technikum Chemicznego w Jeleniej Górze otrzymała w 1955 r. nakaz pracy w „Stilonie”, gdzie przepracowała 36 lat, zrazu jako metrolog włókienniczy w laboratorium badawczym, następnie pracownica placówek kontroli technicznej, od 1972 została kierowniczką Działu Kontroli Jakości i Laboratorium Włókienniczego w Zakładzie Kordu, od 1991 r. na emeryturze. Była też kierowcą swego męża, następnie kustoszem jego spuścizny, była także członkiem GTF, a w 1963-1965 pełniła funkcje sekretarza zarządu. Spoczęła obok męża na cmentarzu komunalnym (kw. 21B, rz. 21, nr 15).
Trzy dnia później, 25 listopada, w wieku 97 lat zm. porucznik WP w st. spocz. Tadeusz Goszczyński, ps. „Ksiądz”, powstaniec warszawski i pionier Gorzowa Dzieciństwo i młodość spędził na warszawskiej „Starówce”, chodził do szkoły katolickiej, należał do harcerstwa, w konspiracji od 2.07.1943, w stopniu strzelca był żołnierzem 2 szwadronu 27 pułku ułanów AK, grupa „Kampinos”, ugrupowanie to, spiesząc na pomoc powstańcom w Warszawie toczyło boje na obszarze Kampinos-Jaktorów, w 1945, ukrywając się przed UB, przyjechał do Gorzowa. Jego powojenna działalność zawodowa pozostaje nieznana, w 2015 pozostawał już tylko jednym z dwóch żyjących w Gorzowie powstańców, przed 2011 został prezesem Związku Powstańców Warszawskich w Gorzowie, w tej roli 15.12.2017 został powołany w skład Wojewódzkiej Rady Kombatanckiej. Gromadził zdjęcia i pamiątki powstańcze, które pokazał 11.11.2013 na wystawie w klubie „U szefa”. Pochowany został w Alei Zasłużonych cmentarza komunalnego (kw. 45B, rz. 1, nr 24), 4 miesiące później dołączyła do niego żona Wanda, która zm. 28.08.2023 r. w wieku prawie 92 lat.
Niebawem, bo już 28 listopada, odszedł kolejny kombatant, kapitan w st. spocz. Bogusław Mucha, prezes Oddziału Lubuskiego ŚZŻAK, który zm. w wieku 92 lat. Pochodził z Lubelszczyzny, od szkoły powszechnej należał do harcerstwa, w wieku 12 lat miał zostać łącznikiem AK, a w 1944 brać udział w działaniach bojowych na Lubelszczyźnie; nekrologi i wspomnienia nader skromnie opisują działalność partyzancką, brak też informacji o odznaczeniach kombatanckich, w ramach Operacji Ostra Brama jego oddział partyzancki został skierowany na Wileńszczyznę. Po wojnie w Gorzowie, praca zawodowa też nieznana. Był jednym z organizatorów Światowego Związku Żołnierzy AK w Gorzowie, przed 2008 został prezesem Oddziału Lubuskiego ŚZŻAK , w tej roli zasiadał też w Wojewódzkiej Radzie Kombatanckiej. 21.04.2007 został prezesem gorzowskiego oddziału Klubu Historycznego im. Stefana Roweckiego-Grota, związany był też z Gorzowską Rodziną Katyńska, od 2009 zasiadał w jej władzach. Spoczął obok żony Teresy (1933-1998) na cmentarzu komunalnym w Gorzowie (kw.46B, rz. 10, nr 5-6.
30 listopada w wieku 81 lat zm. Jadwiga Kowaleczko, nauczycielka, istruktorka ZHP, działaczka kultury, założycielka legendarnych już „Zaruszaków”. Pochodziła spod Torunia, w 1953 r. zamieszkała z rodzicami w Gorzowie, ukończyła tu SP nr 1, w 1959 – LO nr 19, a w 1977 geografię na UAM, tam też skończyła studia podyplomowe z upowszechniania kultury i turystyki, zrobiła też specjalizację zawodu II stopnia w zakresie pedagogiki społecznej, nauczyciel dyplomowany. W 1961-1986 uczyła geografii w SP nr 8, w 1975-1976 pracowała w Komendzie Chorągwi ZHP, gdzie zakładała Wydział Harcerski, Młodzieżową Służbę Ruchu i „Nieprzetarty Szlak”, od 1977 – w Kuratorium Oświaty i Wychowania, w 1991-2008 – w WOM, gdzie była kierowniczką Ośrodka Edukacji Artystycznej, a ostatnio – konsultantem ds. kultury szkolnej i edukacji regionalnej. W 1964 zorganizowała Szczep Drużyn Harcerskich im. gen. M. Zaruskiego i była pierwszą komendantką, współtwórczyni m.in. kulturotwórczego systemu Przeglądów Amatorskiego Ruchu Artystycznego „PARA” w regionie, była pomysłodawczynią i dyrektorką (1994-2008) Ogólnopolskiego Festiwalu Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży, od 2009 zasiadała też w Radzie Artystycznej Międzynarodowego Festiwalu Tańca, który organizowany jest przez MDK, należała do założycieli Stowarzyszenie Przyjaciół Zespołu Tańca Ludowego „Mali Gorzowiacy”, była członkiem zespołu autorów MEN-owskiego programu „Dziedzictwo kulturowe w regionie”, z upoważnienia MEN dwukrotnie organizowała Ogólnopolski Konkurs „Krajobraz Polski – tradycje, współczesność, przyszłość”. Odznaczona była m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP (1991), Złotym Krzyżem Zasługi” (1983), Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP (1971), Medalem KEN, odznaką „Przyjaciel Dziecka” i medalem „Lubuski Animator Kultury” (2006).
Mąż Sławomir Kowaleczko przeżył ją o niespełna 8 miesięcy, sam także harcmistrz, był dawniej komendantem Hufca i Chorągwi Gorzowskiej ZHP, a ostatnio towarzyszem wspólnych podróży po świecie, zm. 21.07.2023 w wieku 84 lat. Pochodził z Lublina, od 1958 r. w Gorzowie, w 1958 ukończył Technikum Chemiczne, a następnie studia ekonomiczne na Politechnice Szczecińskiej (1977). Przez pół wieku związany był ze „Stilonem”, od 1958 przeszedł wiele stanowisk od aparatowego do kierownika wydziału, w 1959 był mistrzem zmianowym na Wydziale Depolamy, od 1965 – pracownikiem Działu Zaopatrzenia, w 1976 rozpoczął pracę w Wydziale Socjalno- Bytowym, początkowo na stanowisku zastępcy kierownika, a od 1980 – kierownika wydziału, pracę zawodową zakończy 30.06.2003, ale w 2003-2007 był prezesem spółki Ośrodek Wypoczynkowy „Stilon” w Lubniewicach. Od 1956 r. związany był z ZHP, był drużynowym i naczelnikiem Poczty Harcerskiej przy Szczepie im. Gen. M. Zaruskiego, od 2.12.1975 do 16.12.1976 pełnił społecznie funkcję komendanta Hufca ZHP, a od 01.1981 do 1982 był komendantem Chorągwi Gorzowskiej. W 1965 wstąpił do PZPR, był członkiem zakładowej egzekutywy i sekretarzem OOP Administracji, w 1971-1973 był I sekretarzem KZ PZPR w „Stilonie”. Działał też w TPD, PCK i PTTK, był żeglarzem, turystą i filatelistą, a od 2007 był członkiem Klubu Zdobywców Korony Gór Polski Odznaczony m.in. Srebrnym (1976) i Złotym (1983) Krzyżem Zasługi, Medalem XXX-lecia (1974), odznaką „Za zasługi w rozwoju województwa zielonogórskiego” (1971) i „Za zasługi dla woj. gorzowskiego” (1984), a także Odznaką honorową m. Gorzowa, otrzymał Krzyż Zasługi dla ZHP (1971), srebrne odznaczenie im. Janka Krasickiego (1972), odznakę Zasłużonego Pracownika „Stilonu” (1977), srebrną (1979) i złotą (1986) odznakę „Za zasługi dla przemysłu chemicznego”, Z Jadwigą poznali się w 1957 na obozie harcerskim, obecnie spoczywają przy głównej alei cmentarza komunalnego (kw. 17B, rz. 1, nr 34).
2 grudnia w wieku 66 l. zm. Barbara Zajbert, nauczycielka, prezeska oddziału ZNP w Gorzowie. W 1975 ukończyła I LO, dalsza edukacja, zapewne pedagogiczna. nie ustalona. Była nauczycielką w Zespole Szkół Specjalnych nr 14, nie później niż w 2007 objęła funkcję prezeski gorzowskiego oddziału ZNP, zasiadała też w komisji rewizyjnej Porozumienia Lubuskiego (OPZZ woj. lubuskiego).
Przegrała walkę z ciężką chorobą, pochowana została w grobie rodziców (kw. 20A, rz. 8, nr 30) na cmentarzu komunalnym.
Dwa tygodnie później, 18 grudnia, w wieku 67 lat zm. Halina Śmigasiewicz, farmaceutka, właścicielka „Apteki od Temidą”, wdowa po dr. Tomaszu Śmigasiewiczu (1955-2019), lekarzu rodzinnym. Pochowana została obok męża na cmentarzu komunalnym (kw. 48B, rz. 29, nr 4).
20 grudnia w wieku 91 l. zm. w Kołobrzegu ks. bp Tadeusz Werno. senior diec. koszalińsko-kołobrzeskiej, b. wikary parafii katedralnej w Gorzowie i rektor kaplicy NSPJ. Skończył 3 klasy gimnazjum, maturę zdał w Niższym Seminarium Duchownym w Gorzowie, następnie skończył WSD, wyświęcony został w 1956 r. w Gorzowie przez bp. Michała Klepacza (1893-1967), ordynariusza łódzkiego, sakrę biskupią przyjął 25.05.1974 w Koszalinie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego (1901-1982) oraz arcybiskupa Antoniego Baraniaka (1903-1977) i bp. Ignacego Jeża (1914-2007), jego udokumentowana sukcesja apostolska sięga 1541. W 1957-1960 był wikariuszem w parafii katedralnej, w 1959 mianowany też ojcem duchownym Wydziału Wstępnego WSD w Gorzowie, od 1960 pracował jako wikariusz w parafii pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze, w 1963 został dyrektorem (referentem) Wydziału Duszpasterskiego Kurii Biskupiej, a w 1964 – rektorem kaplicy NSPJ przy ul. Chodkiewicza, był też redaktorem „Gorzowskich Wiadomości Kościelnych”, w 1971 objął parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Świdwinie, 22.03.1974 mianowany biskupem tytularnym Zattary i ustanowiony biskupem pomocniczym w diec. koszalińsko-kołobrzeskiej, był wikariuszem generalnym, trzykrotnie też jako wikariusz kapitulny administrował diecezją, 22.09.2007 papież przyjął jego rezygnację. W 1996 został honorowym obywatelem Świdwina, a w 2006 –Słupska, w 2007 otrzymał Krzyż Oficerski OOP. Mieszka w Wyszoborze na terenie parafii w Manowie, ostatnio w Domu Księży Emerytów w Kołobrzegu, pochowany na cmentarzu w Koszalinie.
Tuż przed końcem roku, 29 grudnia w wieku 80 lat zm. Antoni Baniukiewicz, reżyser teatralny i tłumacz literatury francuskiej i niemieckiej, b. dyrektor gorzowskiego teatru. Ukończył Wydział Filologii Polskiej UW, Studium Filozofii UW i Podyplomowe Studia Reżyserii Dramatu w PWST w Warszawie. W 1964-1965 pracował w Urzędzie Kontroli Prasy i Widowisk, dopiero w 1968 związał się etatowo z Teatrem Polskim w Warszawie, w tym czasie wyreżyserował „Intrygę i miłość” w Teatrze Ziemi Opolskiej (1970), 14.11.2005 obchodził 35-lecie pracy artystycznej; w 1971 wyjechał na roczne stypendium MKiS za granicę, w 1972-1973 był reżyserem teatru w Kielcach, następnie w Zielonej Górze, a 1974-1975 – w Rzeszowie, w 1975-1979 kierował teatrem w Grudziądzu, przez następne 5 lat był zast. dyrektora teatru w Tarnowie, a w 1984-1989 – dyrektorem naczelnym i artystycznym gorzowskiego teatru, 1.02.1989 został dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Dramatycznego w Gdyni, od 1.03.1991 pozostawał bez etatu, a w 1993-1998 pracował poza teatrem, w 1998-2000 był kierownikiem artystycznym teatru w Elblągu. Już w l. 90. zamieszkał w Garbatce, modnej w środowisku artystycznym miejscowości letniskowej nas kraju Puszczy Kozienickiej, gdzie w 2000 osiadł na stałe, przez kilka lat uczył tam uczył tam m.in. j. polskiego i francuskiego, zajmuje się głównie tłumaczeniami z literatury francuskiej i niemieckiej. W Gorzowie wyreżyserował sztuki: „Hollywood czyli święty las” (16.02.1985), „Ślepcy” (17.03.1985), „Dożywocie” (7.09.1985), „Krakowiacy i Górale” (23.11.1985), „Spowiedź Stawrogina” (27.04.1986), „Okapi” (8.06.1986), „Turoń” (29.11.1986), „Wujaszek Wania” (29.04.1987), „Taniec Łazarza” (10.10.1987), „Makbet” (6.04.1988), „Indyk” (18.10.1988), „Remont” (6.05.1989, w międzyczasie przygotował premierę „Żegnaj, Judaszu” w Teatrze im. Kleista we Frankfurcie/O. (29.01.1988); napisał też scenariusz filmu dokumentalnego Leszka Szopy „Strofy o Gorzowie”. W 1987 został członkiem RW PRON w Gorzowie, w 1988 wybrany został do ZG ZASP. Odznaczony m.in. odznaką „Zasłużony działacz kultury” (1979), Srebrnym (1982) i Złotym (1985) Krzyżem Zasługi oraz Medalem 40-lecia PRL (1985). Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Garbatce-Letnisko, pow. kozienicki (kw. J, rz. 21, nr 14).
1 lutego 2023 r. w wieku blisko 75 lat zm. Tadeusz Gałężewski, zegarmistrz, jeden z synów Józefa (1921-2017), pioniera Gorzowa, który prowadził popularny przed laty zakład zegarmistrzowski przy ul. Chrobrego 10, przy tzw. mijance. Z wykształcenia budowlaniec, później wrócił do rodzinnego zawodu, w 1991 przejął zakład po ojcu, ale z powodu problemów rodzinnych nie zdołał go uruchomić. Spoczął obok żony Zofii (1949-2007) na cmentarzu komunalnym (kw. 33A, rz. 11, nr 2.
Nazajutrz, 2 lutego, na miesiąc przed ukończeniem 84 lat, odszedł Kazimierz Cymbrykiewicz, nauczyciel muzyki. Absolwent m.in. LO nr 18 (1957). W 1962 był reprezentantem woj. zielonogórskiego w I Konkursie Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze, gdzie został laureatem XIII nagrody. Przed 1958 należał też do sekcji siatkarskiej „Admiry”. Jako drohobyczanin z urodzenia był działaczem Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, został dokooptowany do pierwszego zarządu towarzystwa (1993-1997), w którym zasiadał także w 1997-2005). Od 1970 był inwigilowany przez SB, od 1975 jako podejrzany o współpracę z wywiadem USA z racji swoich warunków materialnych, wyjazdów do USA oraz kontaktów z oficerami Wojska Polskiego, sprawę zakończono dopiero w 1986, nie stwierdziwszy „wrogiej działalności". Pochowany został w grobie matki na cmentarzu komunalnym (kw. 22B, rz. 4, nr 3).
9 lutego w wieku prawie 92 lat opuściła nas Władysława Przezpolewska, najstarsza kibicka żużla. Pochodziła spod Kleczewa w Konińskiem, matkę straciła, gdy miała 9 miesięcy, wychowała ją babcia, w czasie wojny przebywała w niemieckim obozie, w 1947 zamieszkała u ciotki w Gorzowie, po odchowaniu dzieci pracowała do emerytury w Modzie Polskiej. W 1955, gdy „Stal” rozpoczęła starty w II lidze, stała się kibicką żużla, w 2021 została ujawniona jako najstarsza wiekiem posiadaczka karnetu wstępu na stadion, miała stałe miejsce w sektorze 15, w ciągu 66 lat opuściła nie więcej niż 10 spotkań na torze, m.in. z powodu 3 zawałów serca, po śmierci starszego o 33 dni Jerzego Jurasza (30.10.2022) stała się najstarszą czynna kibicką, zmarła 3 miesiące później. Pochowana została w grobie męża Stanisława (1926-2019) na cmentarzu komunalnym (kw. 57B, rz. 3, nr 16).
2 dni później, 11 lutego, w wieku 68 lat zm. Andrzej Cygler, nauczyciel wf, b. trener piłkarzy ręcznych. Z urodzenia warszawiak, od 13 roku życia wychowywany był przez ciotkę w Gorzowie, tu ukończył Technikum Mechaniczne, a w 1975-1979 – AWF w Gorzowie. Przez całe życie zawodowe był nauczycielem wf w SP 15, w 1979 został też trenerem piłkarzy ręcznych „Znicza“, w 1989-1991 był szkoleniowcem grających w ekstraklasie piłkarzy „Stali” i „Sokoła”, następnie szkolił kadrę makroregionu północno-zachodniego, kadrę SZS, reprezentację Polski juniorów młodszych, w 2004 został trenerem II-ligowej drużyny AZS AWF, którą w 2006 wprowadził do I ligi. Pochowany został w grobie ciotki Marii Cygler (1925-2001) na cmentarzu komunalnym (kw. 27A, rz. 1, nr 17).
22 lutego w wieku prawie 72 lat odeszła Małgorzata Kobeszko, trenerka akrobatyki Ukończyła LO w Sulechowie, w 1972-1976 studiowała w AWF Gorzów; była trenerką gimnastyki kl. II. Po maturze przez rok pracowała jako księgowa w PGR, po studiach rozpoczęła pracę w SP 10 przy ul. Towarowej, gdzie założyła sekcję gimnastyki sportowej i zespół gimnastyki akrobatycznej „Arabeska”, w 1990 zorganizowała sekcję akrobatyki sportowej AZS AWF, która funkcjonuje pod nazwą „Akro-Sport”, pod taką samą nazwą zarejestrowała w 2016 własną działalność gospodarczą.
Już w szkole podstawowej trenowała piłkę ręczną, siatkówkę, lekką atletykę, jako zawodniczka odnosiła sukcesy w „Zawiszy” Sulechów, w trakcie studiów trenowała akrobatykę sportową, w 2005 pozostawała trenerem kadry wojewódzkiej młodzików; w plebiscycie sportowym Gorzowa w 2002 trafiła do honorowej trybuny trenerów. Pochowana została na cmentarzu komunalnym (kw. 10DZ, rz. 14, nr 18)
27 marca w wieku 85 lat zm. ppłk MO Zygmunt Smoliński, b. naczelnik wydziału KW MO i WSUW. Był oficerem SB, w l. 80. pozostawał naczelnikiem Wydziału do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, w 1983 wszedł w skład powołanej przez wojewodę 11-osobowej Komisji Specjalnego Postepowania Porządkowego. Członek PZPR od 1962, w 1981 był delegatem na IV Miejską Konferencję PZPR i został członkiem Miejskiej Komisji Kontroli Partyjnej. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Pochowany na cmentarzu komunalnym (kw. 5A, rz. 1. nr 7).
Ostatniego dnia marca w wieku 82 l. zm. Asja Łamtiugina, aktorka, poetka, malarka, b. aktorka gorzowska, była żona Edwarda Lubaszenki, matka Olafa Lubaszenki. Pochodziła z Żar, ale urodziła się w Grodnie, czego nie dostrzega Wikipedia, W Żarach spędziła młodość, gdzie jej matka pracowała jako kierowniczka Wydziału Kultury, w 1959 r. wygrała eliminacje wojewódzkie Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego w Zielonej Góra, po ślubie wyjechała na studia aktorskie do Warszawy, przerwała jej, by się połączyć z mężem, razem trafili do Gorzowa, zatrudniona jako Lubaszenko, występowała pod nazwiskiem rodowym.
Właśnie w Gorzowie miała zadebiutować na scenie i to już 25.03.1964, bo tego dnia w 2004 obchodziła 40-lecie pracy artystycznej, wg Encyklopedii Teatru jej debiutem miała była rola Zofii w „Pamiętniku antybohatera” (13.06.1964), choć dopiero w 1965 zdublowała Agnieszkę Byrską w tej roli. W Gorzowie pracowała od 1.09.1964 do 31.08.1965, następnie w Teatrze Dramatycznym we Wrocławiu (1964-1965), w Teatrze Ziemi Opolskiej (1965-1966) i ponownie w teatrach wrocławskich (1966-1974), następnie w Jeleniej Górze (1975-1976), w Białymstoku (1976-1978), Koszalinie (1978), Teatrze na Targówku w Warszawie (1982-1984), w Grudziądzu (1987-1988), w 2007-2008 związana z Grupą Dzień Śmierci Mozarta w Warszawie. Występowała też w Teatrze TV (1969-1974), w filmie zadebiutowała w 1966 epizodem w Czterej pancerni i pies, do 2011 zagrała w kilkudziesięciu filmach i serialach; jest autorką co najmniej 4 dramatów, w tym Moja przyjaźń z klimakterium, napisała książkę Spowiedź kochanki (Warszawa 1992). W Gorzowie zagrała Wierę Nikołajewną w „Dalekiem” (6.11.1964) – i to jest jej prawdziwy debiut, następnie – Drwalową w „Jasiu i Małgosi” (7.11.1964), wystąpiła obok męża w roli Jej w jednoaktówce Herberta „Drugi pokój” (3.12.1964), zagrała też Wieśniaczkę w „Nowym Don Kiszocie czyli Sto szaleństw” (30.01.1965), do końca sezonu grała też Zofię w „Pamiętniku antybohatera”.
13 kwietnia rano, tuż po przyjściu do pracy zm. nagle prof. dr hab. Piotr Żurek, dziekan ZWKF w Gorzowie, a także tenisista i trener tenisa, żył 52 lata. Pochodził ze Żnina, tam ukończył Liceum Ekonomiczne, w 1994 – studia magisterskie w Instytucie Wychowania Fizycznego w Gorzowie, w 1997 – studia trenerskie w AWF Poznań, a w 2020 – zarządzanie na Uniwersytecie Warszawskim; w 2005 obronił pracę doktorską z zakresu fizjologii wysiłku fizycznego w AWF Poznań, w 2016 – habilitował się. Po studiach rozpoczął pracę zawodową w IWF/ZWKF w Gorzowie, w 2021 został profesorem AWF; w uczelni prowadził zajęcia dydaktyczne z zakresu biomechaniki, biomechaniki sportu i specjalizację instruktorską z tenisa, jego zainteresowania badawcze dotyczyły teorii treningu sportowego, fizjologii wysiłku sportowego, biomechaniki i teorii sportu oraz treningu zdrowotnego. opublikował ponad 120 prac naukowych na temat wybranych aspektów wysiłku fizycznego w różnych dyscyplinach sportowych. Kierował Zakładem Wychowania Fizycznego i Sportu, był wydziałowym koordynatorem ds. studiów zagranicznych, prodziekanem ds. studiów (2019-2020), a od 2020 był dziekanem gorzowskiej Filii AWF. Był zapalonym tenisistą, propagatorem i trenerem tenisa, dyrektorem ds. kształcenia i doskonalenia trenerów oraz egzaminatorem w Polskim Związku Tenisowym. Pisał także teksty dotyczące metodologii i szkolenia do „Tenis Magazynu”. Przez wiele lat był czynnym wolontariuszem i instruktorem pierwszej pomocy przedmedycznej. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Żninie.
Dwa dni później, 15.04., w wieku 87 lat zm. w Zielonej Górze Roman Garbowski, aktor-lalkarz, reżyser, b. aktor gorzowski. Z zawodu nauczyciel rysunku, studiował w Łodzi, gdzie uczestniczył w zajęciach Zespołu Dramatycznego w Łódzkim Domu Kultury, po dyplomie nauczycielskim zatrudnił się jako adept w Teatrze Lalek „Pleciuga” w Szczecinie, gdzie zadebiutował 4.03.1961, 25-lecie pracy artystycznej świętował 8.03.1986 premierą „Tamerlana Wielkiego” w Gorzowie. W 1962 został zatrudniony do nowo powstającej sceny lalkowej w Teatrze Ziemi Lubuskiej, w 1965-1968 kierował Świebodzińskim Domem Kultury, następnie wrócił do zielonogórskiego teatru, od 1.09.1984 do 31.08.1986 pracował w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie, w 1986 wrócił do Zielonej Góry, gdzie co najmniej do 1990 występował w Teatrze im. Kruczkowskiego, jako emeryt utworzył w 1997 Towarzystwo Przyjaciół Teatru – Studio Teatralne „Komedianci” w Zielonej Górze, które prowadził do śmierci, od 2000 r. zagrał też kilka epizodów w filmach i serialach TV. Do Gorzowa trafił po raz pierwszy w 1975, reżyserując sztukę dla dzieci Mirja Astrachana i Jewgieniji Żukowskoj „Przygody Pifa” (6.12.1975), po raz drugi przyjechał tu z Małgorzatą Wower, był scenografem jej monodramu „Dama z łasiczką”, sam wziął udział w 9 premierach. Razem z M. Wower napisał też bajkę dla dzieci w „Świecie Peri”, którą oboje w grudniu 1984 r. wystawili pod egidą ZW TKT i prezentowali w szkołach i przedszkolach, domach kultury, klubach i świetlicach, W 1985 r. z okazji swego benefisu otworzył w foyer gorzowskiego teatru wystawę swych grafik poświęconych Gorzowskim Spotkaniom Teatralnym. Pochowany został na nowym cmentarzu komunalnym w Zielonej Górze (kw. 14, rz. 8, nr 4.
18 kwietnia w wieku 67 l. zm. nagle w Gorzowie Irena Zielińska, poetka, eseistka, autorka tekstów piosenek i malarka. Rodzice mieszkali w Międzyrzeczu, gdzie spędziła większość życia, od urodzenia cierpiała na porażenie kończyn. Jako poetka zadebiutowała w 1977 na łamach wrocławskiego miesięcznika „Odra“, współpracowała z „Kurierem Międzyrzeckim“, publikowała w „Pegazie Lubuskim“, należała do RSTK w Gorzowie, w 2003 została przyjęta do ZLP. Wydała dziewięć tomików poetyckich: Oceania Irenejska (RSTK, Gorzów 1998), Naga rzeka (WAG Arsenał, Gorzów 2003), Złota cisza poety (tamże, 2008), Przyłapana na istnieniu (Pro Libris, Zielona Góra 2011), Córka wiatrów (Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2017), Śpiewam ciszę (tamże, 2019), Przepraszam za wiersze (tamże, 2021) Obroty ciała nijakiego (tamże 2022), Irkacyki i wiersze (tamże 2023). Pisała też teksty piosenek, do których muzykę tworzył Andrzej Zarycki, współpracujący z „Piwnicą pod Baranami“, a wykonuje mezzosopranistka Anna Maria Adamiak, w 2014 powstała płyta Zaczekaj na dotyk. Piosenkę Bar, także z muzyką A. Zaryckiego zaśpiewał artysta „piwniczny“ Miki Obłoński 12.09.2015 w Operze Krakowskiej podczas koncertu „Nieoczekiwany Karnawał Piwnicznych Kompozytorów”, poświęconego 85. rocznicy urodzin Piotra Skrzyneckiego. Sama w 2008 wystąpiła w filmie Piotra Wysockiego Zbliżenie, który został nagrodzony m.in. główną nagrodą w V edycji konkursu Samsung Art Master, zorganizowanego przez Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Wydany w 2003 tomik Naga rzeka został wyróżniony Lubuskim Wawrzynem Literackim, w 2022 kapituła „Wawrzynu“ uhonorowała ją Dyplomem Honorowym za całokształt twówczości, w 2012 otrzymała medal MKiDN „Zasłużony dla kultury polskiej”, miesiąc przed śmiercią odebrała stypendium prezydenta Gorzowa, przeznaczone na sfinansowanie ostatniego tomiku poetyckiego. Od 2015 mieszkała w Gorzowie, tu zmarła, pochowana została w grobie rodziców na cmentarzu w Międzyrzeczu.
Nazajutrz 19.04. w wieku 80 lat odszedł Stanisław Łazowski, inż. chemik, nauczyciel, b. dyrektor ZSTiO. Należał do rodziny znanych gorzowskich pionierów i działaczy, sam zamieszkał w Gorzowie dopiero w 1947, w 1962 zdał maturę w Technikum Chemicznym, następnie skończył chemię w SN w Zielonej Górze, w 1969-1974 studiował na Politechnice Szczecińskiej. Od 1965 pracował w Technikum Chemicznym, uczył także m.in. szklarstwa w Państwowej Szkole Medycznej Techników Analityki, od 1974 r. pracował w pionie szkolenia „Stilonu”, awansując do stanowiska zastępcy kierownika Działu Szkolenia, w 1983-1986 był koordynatorem działalności „Stilonu” w sferze kultury, w 1986 został kierownikiem Warsztatów Szkolnych, karierę zawodową zakończył w 1992-2002 jako dyrektor Zespołu Szkół Chemicznych i Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących. Do 2002 zasiadał w radzie nadzorczej SM „Dolinki”, w 2006-2010 był radnym RM z listy KKW Jędrzejczak (361 głosów), w 2010 przegrał reelekcję (210 głosów). W 2012 otrzymał odznakę honorową m. Gorzowa. Spoczywa razem z żoną Haliną (1948-2020), też nauczycielką i dyrektorką szkół, w grobie rodziców na cmentarzu komunalnym (kw. 48B, rz. 13 nr 4-5).
106 lat i 332 dni żyła Jadwiga Subocz, jedna z najstarszych gorzowianek, która zm. 26 kwietnia. Urodziła się z zaścianku Ruda w pow. oszmiańskim, woj. wileńskie, ojciec był lekarzem. Wg oficjalnej biografii, w czasie wojny była internowana przez Niemców, po wojnie zmuszona do pracy w kołchozie, do Polski wróciła z rodziną w ramach ostatniej fali repatriacji zap. ok. 1955, zamieszkała wtedy w Gorzowie. Pochowana została obok męża Józefa (1904-1984) i syna Zygmunta (1937-1963) na cmentarzu komunalnym (kw. 2B rz. 1 nr 144-146).
Nazajutrz w odległym Chicago w wieku 79 lat zm. słynny amerykański dziennikarz, polityk, aktor i muzyk, Jerry Springer, wł. Gerald (Norman) Springer, potomek rodziny landsberskich kupców. Jego postać jest dobrze znana wielu Polakom, ale koligacje rodzinne wymagają przybliżenia. Przodkowie rodziny w końcu XIX w. pochodzili ze Szczecinka, gdzie pradziadek Jerry’ego, Abraham Springer był starszym gminy żydowskiej i doprowadził do odbudowy tamtejszej synagogi, która spaliła się w 02.1881, jego syn Nathan († 1930) sprowadził się do Gorzowa, gdzie w 1895, wg innego przekazu – w 1893, założył sklep czapniczo-futrzarski, przebranżowiony po I wojnie światowej na czapkarsko-obuwniczy, który mieścił się przy w różnych miejscach ul. Sikorskiego, ostatnio przy Richtstraße 43; ofiarą Holocaustu padli: babka Jerrego – Selma z d. Elkeles (1871-1943), wdowa po Nathanie, która po 1930 przeniosła się do brata Hermanna (1863-1942) w Berlinie i razem z nim w 1942 r. została deportowana do getta w czeskim Terezinie, Maria Kallmann, babka ze strony matki, zamordowana w Chełmnie, Flora Leiser (1867-1943), siostra dziadka Nathana, która zm. w Terezinie, a także stryj Jerrego Kurt Bernhard Springer (1899-1943), adwokat.
Ojciec Jerrego, Richard Springer, który przejął sklep ojca przy Richtstraße 43 [= Sikorskiego] i w 1930-1937 prowadził pod własnym imieniem, będąc jednocześnie działacza gminy żydowskiej w Gorzowie, wysiedlony następnie przez nazistów do Berlina, w 1939 uciekł z żoną Margot z d. Kallmann z Niemiec do Wielkiej Brytanii, właśnie w Londynie ok. 1940 ur. się siostra Evelyn, a w 1944 r. – Jerry; w 01.1949 cała rodzina przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie ojciec trudnił się produkcją zabawek [toymaker] lub wręcz wypychaniem zwierząt [taxidermist]. Sam Gerald w 1965 zrobił licencja z politologii na Tulane University w Nowym Orleanie, a w 1968 otrzymał tytuł doktora prawa na Northwestern University w Evanston, Illinois, w 1971 wybrany został do rady miasta Cincinnati, a w 1977-1978 był burmistrzem tego miasta. Jeszcze jako burmistrz rozpoczął karierę w mediach, biorą udział w audycjach lokalnej rozgłośni, później został reporterem i komentatorem politycznym w oddziale telewizji NBC w Cincinnati, w 1997 został komentatorem w stacji WMAQ w Chicago, przez 4 lata prowadził amerykańską wersję programu „Mam talent”, wziążł udział w amerykańskiej edycji „Tańca z gwiazdami”. Już w 1991 pojawił się program „Jerry Springer Show”, zrazu na tematy polityczne, po modyfikacji w 1994 stał się jednym z najpopularniejszych programów telewizyjnych w USA, znanym w Polsce jako „Potyczki Jerry’ego Springera”. Realizując wspólnie z BBC film dokumentalny poświęcony ofiarom Holocaustu w swojej rodziny Jerry Springer odwiedził w 09.2008 Gorzów.
100 lat i 257 dni żył Bernard Adamczewski, który zm. 4 maja.
Ostatniego dnia maja, w 10 dni po ukończeniu 90. roku życia, odszedł Bolesław Małecki. nauczyciel, sybirak, działacz Związku Sybiraków. Urodził się w Zagórzu, jego rodzice Ignacy o Maria byli rolnikami w Załoźcach, pow. Zborów, woj. tarnopolskie, cała rodzina (rodzice, siostra Anna, bracia Józef, Stanisław, Jan i Karol) została 10.02.1940 wywieziona na Sybir, na zesłaniu stracił rodziców i brata Stanisława; w 1940-1942 przebywał w Andrejewskim Rudniku, obłaść Świerdłowsk, w 1942-1944 w kołchozie Krasnaja Zwiezda w m. Doniecki, obłaść Czkałów, w 1944-1946 w sierocińcu w Czkałowie-Orenburgu, w 05.1946 został repatriowany do Gostynina. Z wykształcenia nauczyciel w 1989 pozostawał pracownikiem KW PZPR jako st. referent ds. gospodarczo-administracyjnych. W 1989 był jednym z organizatorów Związku Sybiraków w Gorzowie, od 2002 pełni funkcję skarbnika ZW ZS, kilkakrotnie był delegatem na zjazdy krajowe. Był współautorem funkcjonującej od 1995 wystawy „Zesłani na Sybir”, wykonał dla niej mapę miejsc zesłania członków gorzowskiego oddziału ZS, w 2003 był kustoszem ekspozycji, był też twórcą Funduszu Pomocy Dzieciom Polskim na Wschodzie . W 1995 otrzymał Odznakę Honorową Sybiraka, w 2005 – Krzyż Kawalerski OOP. Pochowany został obok żony Krystyny (1940-1988) na cmentarzu komunalnym (kw. 9A, rz. 12, nr 11).
6 czerwca, w 3 dni po ukończeniu 82 lat, zm. Jerzy Kretkowski, b. działacz pierwszej „Solidarności”. Pochodził z Wrześni, elektromechanik z zawodu, w l. 1977-1992 zatrudniony był w ZPJ „Silwana”, w 2005 r. pracował jako elektryk w Szpitalu Wojewódzkim. 11.09.1980 jako przedstawiciel Oddziału Energetycznego został członkiem Komitetu Organizacyjnego NSZZ w „Silwanie, od 12.1980 był wiceprzewodniczącym KZ; wymieniony został w dokumencie założycielskim MKZ z 13.09.1980, choć nie uczestniczył w spotkaniu, krótko zasiadał w prezydium tego gremium, był też delegatem na I WZD; po wprowadzeniu stanu wojennego organizował strajk w „Silwanie”, aresztowany 25.01.1982, a następnie 17.02.1982 skazany został przez Sąd Wojewódzki na 3,5 roku pozbawienia wolności (był to drugi pod względem surowości wyrok na członka MKZ), ułaskawiony 18.02.1983 przez Radę Państwa i zwolniony 2.03.1983. W 2001 pozostawał członkiem Prezydium KZ przy Szpitalu Wojewódzkim i członkiem Komisji Rewizyjnej przy ZR. Był jednym z dwóch członków MKZ obecnych na 20-leciu powstania NSZZ w Gorzowie, w 2017 był organizatorem Gorzowskiego Stowarzyszenie Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym im. Edwarda Borowskiego i został członkiem Komisji Rewizyjnej. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP (2009) i Krzyżem Wolności i Solidarności (2015). Spoczywa na cmentarzu komunalnym (kw.10DZ, rz. 23, nr 20.
14 czerwca w wieku 74 lat odszedł Jan Rogoza, przedsiębiorca, b. muzyk, syn Jana (1915-1975), znanego po wojnie gorzowskiego dorożkarza, brat Czesława (1942-2016), też muzyka. Sam zajmował się zawodowo usługami transportowymi. Znany był przede wszystkim jako muzyk legendarnych gorzowskich zespołów muzycznych, powiązanych z rodziną Prońków, był gitarzystą m.in. w „Bigbitonach”, „Niebieskich Gitarach” a przede wszystkim w „Refleksie” (1969-1971), ostatnio zajmował się dokumentowaniem dawnego życia muzycznego w Gorzowie. Pochowany został w grobie rodziców na cmentarzu komunalnym (kw. 17B, rz. 3., nr 16)
9 lipca w wieku 88 lat zm. Krystyna Brok, nauczycielka matematyki, pochodząca ze znane nauczycielskiej rodziny Śmiglaków. W 1948 ukończyła SP w Drezdenku, w 1952 – LO w Drezdenku, a w 1956 studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Poznańskiego. W 1956-1986 uczyła matematyki w LO nr 19, zrazu w klasach V – VIII, a po odejściu klas podstawowych – w liceum, w 1970-1976 była też wicedyrektorką II LO. Pochowana została w grobie rodziców na gorzowskim cmentarzu (kw. 13B, rz. 9, nr 2).
Tydzień później, 15 lipca w wieku niespełna 75 lat odszedł ks. Andrzej Szkudlarek, proboszcz parafii św. Wojciecha, budowniczy kościoła, kapelan żużlowców. Pochodził z Zielonej Góry, w 1967 r. ukończył klasę eksploatacji i naprawy samochodów w Technikum Elektrycznym w Zielonej Góra, następnie podjął studia w WSD w Gościkowie-Paradyżu (1967-1973), w 1974-1980 studiował teologię na ATK w Warszawie, a w 1994 r. rozpoczął studia na Papieskim Fakultecie we Wrocławiu, gdzie 26.05.1995 obronił pracę magisterską z teologii biblijnej; 27.06.1973 przyjął w Gorzowie święcenia kapłańskie z rąk bp. Wilhelma Pluty (1910-1986).
Pracował jako wikariusz w Dobiegniewie, Strzelcach Kraj. i Gubinie, od 1978 w parafii katedralnej, 7.06.1983 został pierwszym proboszczem erygowanej 2.06.1983 parafii św. Wojciecha, z zadaniem budowy nowego kościoła św. Wojciecha, który powstał w 1983-1995; w 2023 święcił 50-lecie święceń kapłańskich i 40-lecie objęcia funkcji proboszcza i rozpoczęcia budowy kościoła, zmarł jako najstarszy stażem proboszcz w diecezji. W 1987 został wicedziekanem, a w 1994 – dziekanem dekanatu Świętej Trójcy (Gorzów-Południe). W 1991 r. otrzymał gość kanonika honorowego, a w 2009 r. – kanonika gremialnego Kapituły Katedralnej, w 2016 został dziekanem kapituły, a 6.04.2023 – prepozytem. Przez wiele lat sprawował opiekę duszpasterską nad członkami „Solidarności”, 16.03.2016 został oficjalnie kapelanem NSZZ regionu gorzowskiego Był też zapalonym kibicem żużla, już w 1982 został kapelanem klubu żużlowego „Stal”, później także szkółki żużlowej GUKS „Speedway” Wawrów, co roku u progu sezonu święcił tor i motocykle. Właśnie jako kapelan żużlowców został w 2019 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP. Pochowany został na cmentarzu komunalnym (kw. kw. 55B, rz. 1, nr 12)
5 dni później, 20.07., w wieku 86 l. zm. dr Janusz Skomorucha, lekarz internista. W 1862 r. uzyskał uprawnienia lekarskie, w 1969 r. zrobił specjalizację I st. z chorób wewnętrznych, w 1981 – z medycyny społecznej, a w 1984 – II st. z organizacji ochrony zdrowia. Od lat 70. do 1989 pracował w poliklinice MSW w Gorzowie, od 1989 przyjmował w pierwszej prywatnej Przychodni Lekarsko-Specjalistyczna „Zdrowie” sp. z o.o. przy ul.. Drzymały 11, w 2000 z Elżbietą Płonką założył spółkę „Medyk”, od 1998 prowadził własną praktykę, którą w 2011 zarejestrował jako NPZO „Medica” przy ul. Piłsudskiego 1. W 1987 stanął na czele reaktywowanego w Gorzowie oddziału Towarzystwa Walki z Kalectwem. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerski OOP (1987). Pożegnanie odbyło się w Gorzowie, pochowany został w grobie rodziców na cmentarzu parafialnym w Zielonce k. Warszawy (kw. D, rz. 7, nr 51-52).
Tydzień później, 27.07., 4 dni przed osiągnięciem 73 lat, zm. inż. architekt Andrzej Thel. Absolwent LO nr 19 (1969), w 1982 uzyskał uprawnienia architekta, tego roku jako kierownik budowy został członkiem młodzieżowej spółdzielni budowy domków jednorodzinnych przy „Stilonie”, w 1985 r, wraz braćmi Sierakowskimi i Wojciechem Lamprechtem założył pierwsze prywatne biuro projektowe w Gorzowie, ostatnio działał samodzielnie. Był członkiem SARP. Zmarł w 2 miesiące po śmierci żony Ireny (1957-2023), pochowany został obok niej w grobie teściów na cmentarzu komunalnym (kw. 20B, rz. 16, nr 10).
Ostatniego dnia lipca, w wieku blisko 66 lat odszedł dr Jan Przewoźnik, psycholog i szachista, mistrz międzynarodowy, pisarz. Pochodził z Katowic, uczył się nawet w Technikum Górniczym, w 1984 ukończył psychologię na Wydziale Nauk Społecznych KUL, w 2014 r. obronił tam pracę doktorską Strategie myślenia w złożonych sytuacjach gry w szachy; ukończył też podyplomowe studium trenerskie na AWF w Warszawie (1989, 2003), był trenerem szachowym I klasy. Od 1991 prowadził firmę szkoleniową „Integracja – szkolenia – treningi – poradnictwo”, zajmował się zastosowaniem osiągnięć psychologii w biznesie i sporcie, był konsultantem w zakresie marketingu i kształcenia dorosłych, przeprowadził treningi dla trenerów, w 1999-2015 pełnił funkcję trenera oraz psychologa w Młodzieżowej Akademii Szachowej. Sam w szachy grał od dziecka, był mistrzem szkoły podstawowej, jeszcze jako student w 1979 został indywidualnym mistrzem Polski, w 1985 wypełnił normę mistrza międzynarodowego, 1.10.2001 uzyskał najwyższy ranking FIDE – 2433, zajmował wówczas 25. miejsce wśród polskich szachistów, w klasyfikacji ICCF w 1992 uzyskał 2502.
Zaczynał jako zawodnik „Startu” Katowice, na studiach reprezentował „Start” Lublin, gdzie w 1979-1984 prowadził drużynę juniorów, która zdobyła 2 medale: złoty (1982) i brązowy (1984), od 1984 występował w barwach „Stilonu” Gorzów. W 1980 reprezentował Polskę na olimpiadzie szachowej na Malcie, a w 1981 – w Młodzieżowych Drużynowych Mistrzostwach Świata w Austrii; aż dziesięciokrotnie zdobywał tytuł DMP, w tym sześciokrotnie ze „Stilonem”, w 1976-1992 siedmiokrotnie awansował do finałów IMP; w 2020 został IMP seniorów w kat. 55+, rok wcześniej wywalczył brązowy medal. Był autorem lub współautorem kilkunastu książek o tematyce szachowej: zadebiutował w 1986 r. książką Gambit Blumenfelda, Das Blumenfeld Gambit / The Blumenfeld Gambit (Rau-Medler Verlag 1991 / Pergamenoin Press 1991), wydał następnie Die Wiener Partie (1990, Münster Verlag 1991), Kasparow-Karpow, mecz piąty Nowy Jork-Lyon 1990 (Gorzów 1991), Skacząc trochę inaczej (1991), za najbardziej znaną uchodzi Sprawdź swoją fantazję szachową (1992, 2003, 2011), opublikował też Myśl – Działaj – Zwyciężaj! Psychologia szachów w praktyce (2003, 2011) Test predyspozycji szachowych (2005), Szachy w ujęciu historycznym i psychologicznym (2020), był też współautorem zbiorów: Stare i nowe anegdoty szachowe (2013), Śląskie ciekawostki szachowe (2017, 2018); w l. 1992-1996 prowadził rubrykę szachową na łamach „Ziemi Gorzowskiej”. Pochowany został w grobie teściów na cmentarzu komunalnym (kw. 38A, rz. 6, nr 23).
2 września w wieku 73 zm. Tadeusz Kołodziejski, jeden z organizatorów „Solidarności” w Gorzowie. Pochodził z Kłodawy, ale nie gorzowskiej, jego ojciec górnikiem w Kopalni Soli w Kłodawie. W 1968 ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową w Koninie, po szkole pracował najpierw na terenie Poznania, a od 06.1970 w Zakładach Mechanicznych „Gorzów” jako ślusarz narzędziowy, od 1983, kiedy opuścił więzienie, pracował dorywczo, od 1986 prowadził własną działalność gospodarczą w Krzeszycach, później był to Zakład Obróbki Metali pod firmą „Zamet” Anna Kołodziejska, gdzie pracował jeszcze w 2006; w 1991 do spółki z Adamem Opielem (1951-1992) uruchomił Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe Tadeusz Kołodziejski Adam Opiel przy ul. Makowej 6, zajmujące się instalacjami grzewczymi. Już 10.09.1980 r. został wiceprzewodniczącym ZKZ NSZZ przy ZM „Gorzów”, od 13.12.1980 był członkiem Prezydium KZ; od 13.09.1980 do 26.04.1981 był przewodniczącym MKZ NSZZ „Solidarność”, od 26.04.1981 – zastępcą przewodniczącego ZR NSZZ w Gorzowie, jako przedstawiciel gorzowskiego MKZ wziął 17.09.1980 w I Zjeździe Krajowym Delegatów MKZ w Gdańsku i został członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ, 23.05.1981 otrzymał mandat delegata na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”; 12.12.1981 przebywał w Krakowie, gdzie załatwiał wizy francuskie, z tego powodu uniknął internowania, 13.12.1981 wieczorem uczestniczył w spotkaniu pozostających na wolności członków ZR, którzy ukonstytuowali się jako Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), nazajutrz zainstalował się on na terenie ZM „Gorzów”, był współautorem „Apelu do społeczeństwa regionu gorzowskiego”, 15.12.1981 stanął na czele strajku w ZM, który nazajutrz został spacyfikowany przez wojsko i MO, sam znalazł się w gronie 76 osób, zatrzymanych na portierni zakładów, 5.01.1982 skazany został przez Sąd Wojewódzki na 5 lat pozbawienia wolności, 14.01.1982 ponownie sądzony przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Zielonej Górze za wydanie apelu MKS do żołnierzy LWP i skazany na 3 lata więzienia, wyrok ten 27.04.1982 został anulowany przez Izbę Wojskową SN; karę więzienia odbywał w ZK w Międzyrzeczu, Wronkach, Sieradzu, Kaliszu, Wrocławiu i Strzelinie, skąd w 09.1983 został zwolniony na mocy amnestii, po odzyskaniu wolności miał nie przyjąć zaproszenia do pracy w RKW, wg innej wersji – wchodził w skład tego organu, faktem jest, iż sygnował „list 35”, opublikowany 23.09.1986, a 19.10.1986 – oświadczenie Prezydium ZR NSZZ „Solidarność” o wznowieniu jawnej działalności. Od 7.05.1984 do 24.01.1990 zarejestrowany jako TW „Zygmunt”, później wypowiadał się przeciwko lustracji. Należał do radykalnego skrzydła działaczy związkowych, od 19.02.1981 należał do Okręgowego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania, później to Regionalny Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania, W 1988 r. uczestniczył w zebraniu założycielskim Gorzowskiego Klubu Politycznego „Ład i Wolność”, w 1990 był członkiem „Solidarności 80”, kandydował też do RM z listy nr 5 „Lista Narodowo-Chrześcijańska”, uzyskując 122 głosy; w 1997 był współzałożycielem Strzeleckiego Bractwa Kurkowego Grodu Gorzów. Pochowany został na cmentarzu komunalnym (kw. 17A, rz. 13, nr 1), obok żony Krystyny (1949-2003), która w 1970-1995 zatrudniona była w WPPZ-M jako laborantka, w 1980-1981 jako etatowa przewodnicząca KZ „Solidarność”, była delegatką na I WZD, w 05.1990 stanęła na czele ZR NSZZ „Solidarność-80”.
Tydzień później. 10.09., na 15 dni przed ukończeniem 93 lat, odeszła Maria Helena Dobrowolska, nauczycielka i bibliotekarka. Pochodziła spod Trembowli. W 1955-1965 uczyła j. polskiego w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Gorzowie, później wykładała j. polski w SN, w 1974-1981 kierowała Biblioteką Pedagogiczną, w 1981 została przeniesiona na stanowisko wizytatora- metodyka bibliotek szkolnych, na tym stanowisku do emerytury. Prowadziła koło recytatorskie w LP, które z okazji nadania szkole imienia A. Mickiewicza (29.04.1956) przygotowało żywe obrazy z „Pana Tadeusza”, napisała pracę Polscy Ormianie (2005), w 2009 z okazji 200-lecia urodzin J. Słowackiego poprowadziła w klubie „Pogodna Jesień” wieczornicę poświęconą poecie. Odznaczona była m.in. honorową odznaką m. Gorzowa (2012). Zm. w Zielonej Górze, spoczęła obok męża Romana (1930-1999) na gorzowskim cmentarzu (kw. 26.A, rz. 20, nr 20-21).
17 września w wieku 71 lat zm. Andrzej Kudzia, radiesteta, b. dziennikarz i działacz kultury. Z wykształcenia mgr nauk politycznych, od lat 70. pracował w obszarze gorzowskich organizacji kulturalnych i mediów, w latach 80. założył Zakład Ekspertyz Radiestezyjnych, w 1986 r. zarejestrowany jako Radiestezyjnego Zakładu Chorób Krążenia „Radius”. Był działaczem Gorzowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego i Gorzowskiego Towarzystwa Kultury, w 1977 został dyrektorem Biura GTK, dołączył też do redakcji jednodniówki „Ziemi Gorzowska”, a w 1978-1979 był jej redaktorem naczelnym, po przejęciu miesięcznika przez RSW został w 03.1979 zatrudniony w „Rolniczej Warcie” jako sekretarz redakcji. Był jednym z inicjatorów utworzenia Klub Fantastyki Naukowej „Science Fiction”, później było to Gorzowski Klub Miłośników Fantastyki naukowej, na I Sejmiku Konstytucyjnym w kinie „Kopernik” 29.11.1977) wygłosił referat programowy i został pierwszym prezesem GKMFN, od 1980 był wiceprezesem ds. wydawniczych, był rektorem tomu opowiadań „Bunt robotów” (Gorzów 1981). Spoczął na cmentarzu komunalnym (kw. 12 DZ, rz. 16 nr 13).
1 października w wieku 93 lat odszedł dr Ryszard Kobendza, emerytowany wykładowca AWF, popularyzator i historyk wioślarstwa, kolekcjoner. Pochodził z Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie w 1948 r. ukończył Gimnazjum i Liceum w Piotrkowie, w 1951 – studia na AWF w Warszawie, doktoryzował się w nieznanym bliżej czasie. W 1951 podjął pracę w WSWF w Poznaniu, od 1975 – w filii w Gorzowie; już w Poznaniu wciągnął się w wioślarstwo, był aktywnym zawodnikiem, następnie został instruktorem tej dyscypliny sportu, w Gorzowie postawił sobie za cel uruchomienie specjalizacji wioślarskiej i utworzenie sekcji wioślarskiej, w 1978 został kierownikiem Pracowni Teorii i Metodyki Sportów Różnych, stanął też na czele rady sekcji wioślarskiej AZS AWF, która formalnie została powołana dopiero w 02.1979.
Jako badacz zajmował się historią wioślarstwa na ziemiach polskich, był też przewodniczącym Komisji Historycznej Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich; był autorem licznych monografii towarzystw i klubów wioślarskich oraz biografii wioślarzy. W 1960 w gronie polskich działaczy sportowych gościł na olimpiadzie w Rzymie, fakt ten zainspirował pasję kolekcjonowania plakatów i afiszy sportowych, głównie o tematyce wioślarskiej, swą unikatową kolekcję przekazał uczelnianej bibliotece, zbiór obejmuje 810 plakatów o tematyce wioślarskiej oraz 531 eksponatów z różnych dziedzin szeroko pojętej kultury fizycznej, zbiory te po raz pierwszy pokazano na wystawie otwartej 30.09.2011 w „Przystani nad Wartą”, ponownie urządzono ją 13.10.2015, na wystawie pokazano 123 plakaty. Jako przewodniczący Komisji Historycznej PZTW został w 2009 honorowym członkiem powstałego w 1886 Włocławskiego Towarzystwa Wioślarskiego, jednego z najstarszych w Polsce, w 2004 został odznaczony Krzyżem Oficerskim, a w 2016 – Krzyżem Komandorskim OOP. Pochowany został na cmentarzu komunalnym (kw. 37B, rz. 9, nr 18).
Trzy dni później w wieku blisko 69 l. zm. nagle red. Zbigniew Bodnar, dziennikarz radiowy, cyklista, jeden z działaczy konspiracji solidarnościowej. Z urodzenia krośnianin, od 1963 r. mieszkał w Gorzowie, z zawodu nauczyciel historii i politolog, wg profilu na NK – od 1969 r. uczył się w Zespole Szkół Ekonomicznych, maturę zdał w LO dla pracujących, następnie ukończył Policealne Studium Zawodowe w Zespole Szkół Elektrycznych (1975-1979), a w 1985 zaocznie – studia na Wydziale Nauk Społecznych UAM, gdzie obronił pracę magisterską Przemiany w związkowym ruchu zawodowym w latach 1980-1984 na przykładzie ZWCh „Stilon” w Gorzowie Wlkp. Po szkole średniej naprawiał urządzenia agd w „Eldomie” (1972-1974), od 1977 pracował w „Stilonie” jako monter urządzeń radiowych, także w Radiu „Stilon”, po 13.12.1981 przeniesiony do Muzeum Zakładowym, w 1987-1989 uczył historii w SP 13, przywrócony do pracy w „Stilonie”, był w 1989-1991 przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”, w 1991 stał się reporterem Radia Zielona Góra (Zachód), od 09.1993 kierował gorzowskim oddziałem rozgłośni, w 05.1994 wygrał konkurs na redaktora naczelnego Radia „GO”, gdzie pracował przez kilka miesięcy, następnie został ponownie reporterem Radia Zachód, gdzie pracował do śmierci. W 1980-1992 był aktywnym działaczem „Solidarności”, w 09.1980 został mężem zaufania w Komisji Wydziałowej Wydz. Administracji, 14-16.12.1981 był uczestnikiem strajku w „Stilonie, 3.08.1982 został członkiem TKZ w „Stilonie”, w 1982 współredagował pierwsze konspiracyjne wydanie „Solidarności Stilonowskiej”, współtworzył też m.in. podziemne Radio „Solidarność”, w 11.1986 podpisał „list 35” do Sejmu, od 12.01.1988 był członkiem jawnej Rady Regionu „Solidarności”, w 02.1989 współtworzył Komitet Organizacyjny NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania, w maju 1990 wszedł w skład powołanego przez ZR NSZZ zespołu do zbadania działalności MO, SB, prokuratury i funkcjonariuszy więziennictwa na terenie województwa w 1981-1989.
Od kilku lat zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych przy wojewodzie lubuskim. Był znanym kolarzem amatorem, na rowerze jeździł od 1980, należał do GKR „Cyklista”, uprawiał rajdy długodystansowe, zwiedził na rowerze całą Polskę, uczestniczył m.in. w rajdzie Berlin-Strasburg, pielgrzymce do Rzymu, w rajdach do Chorwacji i Wenecji, w 2004 zajął 7. miejsce w supermaratonie rowerowym na dystansie 510 km. Odznaczony (razem z żoną) Krzyżem Wolności i Solidarności (2015). Zm. w czasie wycieczki rowerowej, zasłabł na drodze w Skwierzynie, upadł na asfalt, stracił przytomność i mimo długotrwałej reanimacji już jej nie odzyskał, pochowany został w grobie matki na cmentarzu komunalnym (kw. 26B, rz. 19, nr 16).
Tego samego dnia, 3.10., w wieku 55 lat odszedł b. żużlowiec Andrzej Pawliszak, Jako 15-latek rozpoczął treningi w szkółce „Stali” pod okiem Edwarda Jacarza (1946-1992) i Bogusława Nowaka, licencję zdobył w 1985 na torze w Opolu, karierę sportową zakończył w wieku 20 lat. W 1986-1988 wystawiany był jako rezerwowy w rozgrywkach ligowych, nieznany jest jednak ani jeden przypadek uczestniczenia w zawodach ligowych. Na torze zadebiutował nie później niż 29.06.1986, kiedy zdobył 3 p. w Pucharze „Panoramy Leszczyńskiej”, ze zmiennym powodzeniem startował w 1986-1988 w młodzieżowej reprezentacji „Stali”, zdobywając w 1986 r. złoty medal Młodzieżowych DMP, najlepszy indywidualny sukces odnotował w 1987 r., awansując do ćwierćfinałów IMP. 25.10.1985, podczas treningu na torze w Bydgoszczy został uderzony przez innego zawodnika i pojechał „w krawężnik”, tylne koło dostało się na beton między torem i murawą, sam stracił kontrolę nad motocyklem, zginął wtedy przebywający na płycie stadionu b. żużlowiec „Polonii” Mieczysław Połukard (1930-1985). Sam doznał też poważnych kontuzji podczas jazdy z początkującym na torze Piotrem Paluchem, który wjechał w niego, poleciał wtedy w płot, doznał wówczas złamania śródstopia i rzepki, mimo przyznanej już renty po 9 miesiącach wrócił na tor. Ostatnio jeździł na wózku i przebywał w DPS, pochowany został na cmentarzu komunalnym (kw. 10DZ, rz. 16, nr 2),
Tydzień później, 10.10. w wieku blisko 74 lat w gorzowskim szpitalu zm. Leszek Bończuk, współtwórca i działacz gorzowskiej kultury. Pochodził z Myśliborza, tam ukończył LO, następnie SN w Szczecinie, dyrygenturę na Wydziale Wychowania Muzycznego w szczecińskiej filii PWSM w Poznaniu. Od 1970 r. pracował jako instruktor muzyczny w MDK w Dębnie Lub., od 1975 – wizytator w Wydziale Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, od 1999 w Lubuskim UW, gdzie przed 2004 został st. inspektorem wojewódzkim w Wydziale Polityki Społecznej, na tym stanowisku jeszcze w 2019; 8.10.2000 obchodził w MCK benefis 30-lecia pracy w kulturze. Jako urzędnik UW organizował i nadzorował szkolnictwo muzyczne w woj. gorzowskim, był inicjatorem utworzenia szkół muzycznych w Choszcznie, Międzyrzeczu, Myśliborzu, Słubicach i Strzelcach Kraj., przez lata zasiadał w jury SMAK w Myśliborzu, był też jurorem wielu innych konkursów muzycznych, jak przeglądy piosenki polskiej. W 1984 został sekretarzem Wojewódzkiej Rady Plastyki. Był aktywnym uczestnikiem ruchu regionalnego, działaczem GTM i GTK, w 1985 został członkiem Prezydium GTM, a w 1989 – skarbnikiem; należał do organizatorów VII Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury w Gorzowie. Był jednym z pomysłodawców cygańskiego festiwale „Romane Dyvesa”, który organizowany jest od 1989, w 2006. zainicjował Wigilię Kultur i Narodów. Od lat opiekował się pomnikiem w Pszczelniku, upamiętniającym tragiczną śmierć litewskich lotników w 1937 r., jako przyjaciel Romów był w 1995 współorganizatorem Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej, od lat tropił pamiątki po Papuszy (1908-1997), opublikował m.in. Papusza, czyli wolność tajemna (Gorzów 1996), jest też współautorem książki Cyganie, mity i fakty (Gorzów 2002); opublikował także Refleksje o WJC. Władysław J. Ciesielski (1913-1991), NRHA nr 6/1999, Historia trzech fotografii i dzieje rodu Lingowskich, NRHA nr 11/2004. Był laureatem m.in. nagrody GTK (1989), Polcul Founadtion (2015) i nagrody im. Janusz Słowika (2019). W 1995 został odznaczony po raz drugi Srebrnym Krzyżem Zasługi, w 2005 r. otrzymał brązowy medal „Zasłużony Kulturze - Gloria Artis”, posiadał odznakę „Zasłużony działacz kultury”, „Za zasługi dla woj. woj. lubuskiego” (2016), honorową odznakę m. Gorzowa (2017); w 2007 otrzymał litewski „Medal Dariusa i Girėnasa”, a w 2011 – litewski medal honorowy „Złota gwiazda dyplomacji”. Spoczął na cmentarzu komunalnym (kw. 45B, rz. 1, nr 26).
24 października w wieku 87 lat zm. w Krakowie Barbara Stesłowicz-Biały, b. aktorka gorzowska, jedna z ostatnich żyjących uczestników premiery „Balladyny”, która 4.11.1960 zainaugurowała działalność Teatru im. Osterwy. Lwowianka z urodzenia, wykształcenie nieznane, uprawnienia aktorskie uzyskała zapewne ok. 1961 eksternistycznie; w 1956-1958 pracowała w Teatrze Lalki i Aktora w Wałbrzychu, a w 1958-1960 – w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze, gdzie zadebiutowała jako adeptka 14.11.1958 rolą Konstancji w „Niezwykłej historii”, 14.11.2008 obchodziła 50-lecie pracy artystycznej. Od 1.10.1960 należała jako adeptka do pierwszego zespołu Teatru im. Osterwy w Gorzowie, już w marcu 1961 występowała jako aktorka we wrocławskim Teatrze Rozmaitości (1961-1967), następnie w Nowej Hucie (1967-1974, 1976-1992) i w Teatrze Bagatela w Krakowie (1974-1976), w 1995-1996 występowała w Teatrze STU, w 2005-2008 jako emerytka wspomniana w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie, 2009 w Teatrze Norma. W 1966-1984 zagrała epizody w 5 filmach i serialach, zadebiutował w serialu „Czterej pancerni i pies”, w 1976-1987 wystąpiła też 5 razy w Teatrze TV. Jak policzono, w swej karierze scenicznej zagrała 123 role. w Gorzowie wzięła udział w co najmniej 4 premierach, zagrała Chochlika we wspomnianej „Balladynie”, a także Teresę w „Popasie króla jegomości” (10.11.1960), Weronikę w „Porwaniu Sabinek” (8.12.1960) i Pazia w „Kopciuszku” (1.01.1961). Była działaczką ZASP, do 16.04.2018 zasiadała w Głównej Komisji Rewizyjnej. W 1986 otrzymała Złoty Krzyż Zasługi, 5-krotnie honorowana krakowską środowiskową nagrodą Syzyfa (2007, 2008, 2012-2014), w 2008 otrzymała brązowy medal „Zasłużony kulturze – Gloria Artis”, w 2009 odznaczona została medalem „Honoris Gratia”. Jej pogrzeb przewidziano za tydzień w Sopocie.
Robert
Borowy
W związku z realizacją przebudowy ulicy Jagiellończyka, informujemy, że w dniu 26 lipca br. po godz. 16:00 (piątek), wprowadzony zostanie kolejny etap prac.
Spotkanie ze zdobywcą Mount Everest - GALERIA
Derby lubuskie w cieniu skandalu
Gorzów czy Gorzów Wielkopolski – rusza ankieta
Tak się manipuluje starszymi ludźmi?
Niebo zapłakało nad Bogusławem Nowakiem
Żegnamy Bogusława Nowaka - człowieka o wielkim sercu!
Trenerze, dziękuję za wszystko…
Nie żyje legendarny gorzowski żużlowiec
Siatkarski Stilon z wielkimi nadziejami
W drugi dzień Świąt Bożonarodzeniowych w wieku zaledwie 49 l. odszedł Mariusz Zbanyszek, gorzowianin w trzecim pokoleniu,